ANALYSE - Vandaag presenteerde DENK haar verkiezingsprogramma. In onze reeks over klimaat in verkiezingsprogramma’s zijn we nieuwsgierig hoe deze voormalige PvdA’ers naar klimaatverandering kijken en wat ze er aan willen doen.
Het programma bestaat uit tien hoofdstukken met ieder tien punten. Duurzaamheid en klimaat worden in het laatste hoofdstuk (10 – Een duurzame samenleving waarin wij omkijken naar onze omgeving) behandeld. Dat is overzichtelijk. Dat behandelen we dan ook gewoon integraal.
Eerst de inleiding in stukjes:
Groene groei is groene kansen
Onze collectieve levensstijl heeft negatieve gevolgen voor onze gezondheid en bedreigt diezelfde levensstijl door klimaatverandering, uitputting van grondstoffen en aantasting van de natuur. Door de groei van de bevolking zal deze dreiging alleen maar nijpender worden.
Klimaatverandering bedreigt niet alleen levens door natuurgeweld, maar ook door dalende voedselproductie en waterschaarste.
Onze levensstijl aanpassen levert werk en groei op en beschermt komende generaties.
Groene groei is groene kansen. DENK kiest daar ondubbelzinnig voor.
Ze spreken zich in ieder geval duidelijk uit over de bedreiging van klimaatverandering. Hoewel het een selectie is, is het interessant om te zien dat ze het in ieder geval benoemen.
Verantwoorde en toekomstgerichte keuzes
DENK maakt daarom toekomstgerichte keuzes over hoe wij omgaan met ons natuurlijk én ons menselijk kapitaal. Daarbij zien wij geen beperkingen, maar kansen. Groene groei en groene innovatie zijn het nieuwe devies, omdat de kosten van het in stand houden van de huidige vervuiling en klimaatverandering uiteindelijk groter zullen zijn dan van de omslag naar groen.
Daarom moeten wij met gerichte investeringen onze economie hervormen van een lineaire, waarbij consumptie en afval centraal staan, naar een circulaire economie, die uitgaat van hergebruik in de productieketen. Hierbij is een potentiële winst van 50.000 banen, 7 miljard euro en 10% reductie van CO2-uitstoot te boeken.Daarom moeten alle kern- en kolencentrales dicht. De smerigste als eerst. Dit kunnen wij opvangen met gas, maar zaak blijft een vlotte en verantwoorde overgang op groen. Hierbij sluiten wij geen bronnen uit, maar zon en wind hebben de voorkeur. We leggen concrete doelstellingen vast: minstens 40% schone energie in 2030 en 100% in 2050. We zetten in op energiebesparing, door geld uit te trekken om zoveel mogelijk woningen energieneutraal te maken.
De luchtkwaliteit moet verbeteren door afschaffing van de vrijstelling van de kolenbelasting voor kolencentrales, grootverbruik van energie zwaarder te belasten met de energiebelasting, een verbod op de vervuilende tweetaktbrommers in te stellen en (meer) belastingvoordeel voor hybride en elektrische auto’s in te voeren.
Daarnaast is het van groot belang om te investeren in een goede infrastructuur voor fietsers.
De cruciale zin zit al in het begin. Kosten nu van dingen fout blijven doen zijn hoger dan kosten van nu aanpassen. Belangrijk om dat als uitgangspunt te kiezen. Leuk om te zien dat ze het ook nog kwantificeren, hoewel niet duidelijk is over welke periode het gaat en of dat bedrag per jaar is. Maar, het is een algemeen voornemen. Wat gaan ze concreet doen.
Dat blijkt al snel, gekoppeld aan concrete doelen in de tijd. Alleen “zoveel mogelijk” bij energieneutrale woningen wel weer heel vrijblijvend is.
Belasting op kolencentrales en het normaal belasten grootverbruikers zijn natuurlijk ook stevige maatregelen.
Ook willen ze de belastingvoordelen voor hybride en elektrische auto’s terug. Daarbij hoop ik alleen niet dat ze het oude systeem bedoelen, dat had stevige ongewenste effecten.
Menselijk kapitaal en duurzaamheid
DENK vat duurzaamheid breed op. Duurzaamheid gaat ook over de mens. DENK kijkt daarom met grote zorgen naar de toenemende uitputting van ons menselijk kapitaal als gevolg van de gejaagdheid en intensiteit van het dagelijkse leven. Burn-outs, lichamelijke klachten en vereenzaming dwingen ons om meer bezinning mogelijk te maken en in te zetten op gezondere leef- en werkomgevingen. Voor een duurzame inzetbaarheid van de mens is voorts het vergroten van de mogelijkheden om een leven lang te leren van het meest essentiële belang.
Okay. Niet direct relevant voor het klimaat.
Dan komen we bij de 10 punten.
1. Overgang naar een circulaire economie
DENK vindt dat het gebruik van grondstoffen moet worden beperkt en dat productieafval moet worden hergebruikt. DENK is daarom:
• Vóór een investeringsfonds voor de circulaire economie
• Vóór het vergroten van recycling en afvalscheiding door goede inzamelingspraktijken de norm te maken
• Vóór het heffen van statiegeld op blikjes en plastic flesjes, zodat zwerfafval vermindert
Dit is een tricky punt. Vanuit grondstoffen heel begrijpelijk. Maar vanuit energiestandpunt (en daarmee nu nog CO2 productie) kan dit ook negatief uitvallen. Hier zou dus bij moeten staan dat het energieneutraal moet.
2 De overheid zo inrichten, dat de overheid het juiste voorbeeld geeft en duurzaam inkoopt
DENK vindt dat de overheid altijd het goede voorbeeld moet geven, ook op het gebied van duurzaamheid. DENK is daarom:
• Vóór een overheid die aantoonbaar 100% duurzaam inkoopt en dat jaarlijks laat toetsen
• Vóór strengere minimum milieueisen bij het geven van opdrachten van overheden aan andere partijen
Prima punt. Per onmiddelijk? Helemaal goed.
3 Bedrijven aanspreken op hun verantwoordelijkheid, hoe groot en hoe belangrijk deze bedrijven ook zijn
DENK vindt het schandalig als bedrijven in het buitenland ecosystemen ontregelen en beschadigen. DENK is daarom:
• Vóór het aansprakelijk stellen van multinationals en hun partners die in het buitenland het milieu beschadigen
• Vóór naming and shaming van bedrijven die bijdragen aan de kaalslag van ontwikkelingslanden
Tja, dat ligt wel in de lijn van de aanpak van DENK, maar het is onduidelijk hoe dit direct bijdraagt aan duurzaamheid.
4 Voedselverspilling op zo veel mogelijk manieren tegengaan
DENK vindt dat voedselverspilling ten koste gaat van het milieu en ethisch niet is goed te keuren. DENK is daarom:
• Vóór het wegnemen van onnodige regels, zodat goed voedsel niet meer wordt weggegooid
• Vóór het stimuleren dat bedrijven afspraken maken met liefdadigheidsinstellingen over voedseloverschotten
• Vóór verpakkingsvoorschriften om verspilling tegen te gaan bij bijvoorbeeld evenementen
Aardig. Kan helpen.
5. Investeren in de vergroening van onze energievoorziening
DENK vindt dat we te lang niets hebben gedaan aan verduurzaming.
Er moet nú gekozen worden voor groen. DENK is daarom:
• Vóór een wettelijk vastgelegd doel van 40% duurzame energievoorziening in 2030 en 100% in 2050
Dat stond ook in de inleiding. Duidelijk doel, maar hoe daar te komen, vindt DENK daar ook nog wat van?
6. Inzetten op energiezuinige gebouwen
DENK vindt dat we met onze gebouwen een grote slag richting energiezuinigheid moeten maken. DENK is daarom:
• Vóór het verplicht stellen van de bouw van energieneutrale gebouwen in het bouwbesluit van 2018
• Vóór het stimuleren van isolatie en verduurzaming van onze bestaande gebouwen
Voorgestelde maatregelen goed. Maar tweede is wat ruim geformuleerd. Hoe stimuleren? Wanneer moeten welke doelen gehaald zijn? Wat te doen met de gebouwen van de overheid zelf? Hoe ga je om met woningbouwverenigingen?
7. Verduurzamen van landbouw door het ondersteunen van kleinschalige kringlooplandbouw
DENK vindt dat we de landbouw moeten verduurzamen door minder uit te gaan van massaproductie. DENK is daarom:
• Vóór het stimuleren van kleinschaligere landbouw, die minder of niet afhankelijk is van externe input, door te werken met de
kringlooplandbouwmethode
Klinkt lief, maar kan ook een negatief effect hebben op de energiehuishouding. Dit gaat niet vanzelf goed. Dus moet specifieker gemaakt worden.
8. Nederland wordt koploper op het gebied van groene innovatie
DENK ziet duurzaamheid als een kans. Nederland moet daarom meer investeren in de groene economie. DENK is daarom:
• Vóór groene technologie als speerpunt in het innovatiebeleid en het stimuleren van greentech cluster
Hoeveel meer gaan ze investeren? Ook dit punt klinkt weer mooi, maar is niet heel concreet.
9 Bescherming van de diversiteit van het dierlijk en plantaardig leven
DENK vindt dat komende generaties net zo veel recht hebben op het genieten van natuur als onze generatie. DENK is daarom:
• Vóór het op termijn inrichten van 20% van ons Noordzeegebied als zeereservaat
• Vóór meer beschermde natuurgebieden in Nederland
Leuk, maar geen impact klimaat.
10. We investeren in een goedkoper, veiliger en betaalbaarder openbaar vervoer in heel Nederland
DENK wil het autoverbruik verminderen en ervoor zorgen dat iedereen gebruik kan maken van transport. DENK is daarom:
• Vóór het uitvoeren van pilots met gratis openbaar vervoer
• Vóór een investering in gratis openbaar vervoer voor minima en ouderen
• Vóór meer aandacht en middelen voor het vergroten van de veiligheid in het openbaar vervoer
Ook weer leuk, maar ook niet direct met hele grote impact op klimaat. Zeker niet zonder concrete doelen (zoveel procent minder autogebruik voor jaar xxxx).
Dat was het. Niets over de luchtvaart, scheepvaart, snelheid op de weg, aanpassen netwerk, lokale opslag, belasting energieproductie huishoudens, etc….
Enerzijds toch nog aangenaam verrast. Klimaat en duurzaamheid krijgt in ieder geval aandacht bij DENK. Maar uiteindelijk is het toch echt veel te mager. Ik kan het dan ook niet meer dan een 4 geven.
Reacties (12)
@0 ben je niet scherper op DENK dan op andere partijen? Ik vind die vier echt wel afbreuk doen aan de zeer duidelijke richting die men in het programma kiest, ook al ben ik het met je eens dat het concreter kan en hoort. Maar een vier lijkt me echt wel veel te weinig, zeker in vergelijking met sommige cijfers die je eerder uitdeelde. En verder: topserie!
“DENK vindt dat we de landbouw moeten verduurzamen door minder uit te gaan van massaproductie.”
Klinkt mooi maar dat betekent achteruitgang. Juist schaalvergroting maakt het mogelijk de productie milieuvriendelijker te maken. Simpel voorbeeld: een grote stal is per dier met minder energie warm te houden dan een kleine.
Wat een warboel, maar doet qua chaos ook niet zo veel onder voor andere programma’s. En van die kolencentrales is grappig. Die kolencentrales moeten dicht van DENK. En daarna willen ze kolenbelasting gaan heffen op de kolencentrales….. Ja, ja, daar is over nagedacht bij DENK
En ik ben het eens met @1 Die 4 is te laag als we vergelijken met andere programma’s
@0 Over de ambities op circulaire economie schrijf je:
De winning van grondstoffen vergt heel veel energie. Recycling en hergebruik i.p.v. het gebruik van nieuwe grondstoffen kan de wereldwijde CO2 uitstoot dan ook fiks verlagen. Voor Nederland verwacht het Kabinet dat vermindering van grondstofverbruik door circulaire economie de Nederlandse CO2 emissie met 17 megaton, 9%, kan verlagen.
Bron: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/circulaire-economie/inhoud/de-noodzaak-van-een-circulaire-economie
Bij 7, kleinschaligere landbouw, moet je verder kijken dan enkel effect op energie. Grootschalige landbouw, en dan met name de veeteelt (melkveehouderij), is goed voor veel methaanemissies. Daarnaast heeft grootschalige landbouw veelal lange aanvoerketens voor veevoer uit het buitenland (sojaschroot ed). Gaat om zo’n 10 tot 20% van de Nederlandse CO2 uitstoot. Als kleinschaligere landbouw betekent verkleining van de melkveestapel pakt dat gunstig uit voor het klimaat. Daar kan wat extra energieverbruik m.i. weinig aan af doen.
@2 ligt er maar net aan naar welke milieu-effecten je kijkt. Grootschalige landbouw van vee in stallen betekent ook meer transport voor de aanvoer van voedsel en meer mestoverschotten (met bijbehorende overschotten van bv. fosfaat). Ook kunnen grootschalige veeboerderijen leiden tot gezondheidsschade voor omwonenden. Al is het beeld dat RIVM schetst niet geheel eenduidig: http://www.rivm.nl/Documenten_en_publicaties/Wetenschappelijk/Rapporten/2016/juli/Veehouderij_en_gezondheid_omwonenden
@2: Een ouderwetse stal met een hooizolder hoeft helemaal warm gehouden te worden de dieren houden elkaar warm.
“Vóór groene technologie als speerpunt in het innovatiebeleid en het stimuleren van greentech cluster”.
Geen idee wat ik over het laatste moet denken. Veuls te ingewikkeld en het ruikt naar subsidie. Toch niet hetzelfde als Bio Base mag ik hopen ? Daar hebben we hier in Terneuzen sinds kort een mausoleum voor opgericht.
Je kan er nu spoedcursusussen volgen, hoe je zo snel mogelijk veel gemeenschapsgeld door het raam moet gooien.
Dat is zelfs bij de VARA niet onopgemerkt gebleven.
https://www.youtube.com/watch?v=3054lKCsF-8
@4: Grootschalige land- en tuinbouw en veeteelt is in alle opzichten efficiënter, dat is de reden dat kleinschaligere activiteiten het hiertegen afleggen. Je moet grootschaligheid niet verwarren met omvangrijkheid. Het werkelijke probleem is de grote consumptie.
@1 Ik heb hierbij gekeken naar programma’s waarvan ik vond dat ze ongeveer in de buurt zaten (zoals CDA).
En het zijn de vaagheden en de beperkte omvang waar ik over struikel.
Maar…. met alle feedback die onder alle behandelingen staat ga ik straks wel opnieuw alle programma’s langs voor ik een definitieve scorelijst opstel.
Deels natuurlijk ook omdat sommige programma’s nog niet vastgesteld zijn en er op dit moment mensen hard werken aan amendementen :-)
@4: “Grootschalige landbouw van vee in stallen betekent ook meer transport voor de aanvoer van voedsel en meer mestoverschotten”.
– Natuurlijk omdat “kleinschaligere landbouw betekent verkleining van de melkveestapel”, waarom?
Schaalvergroting geeft de mogelijkheid voor betere mestverwerking en effectiever transport dus minder milieulast.
@8: Indien je punten geeft aan partijen zou je eerst criteria moeten opstellen waarvoor partijen punten kunnen scoren. Naar mijn idee kan je alleen punten krijgen voor concrete maatregelen die bewijsbaar en aantoonbaar de uitstoot van broeikasgassen reduceren. Alle overige randzaken die best sympathiek kunnen zijn qua idee op het gebied van milieu en duurzaamheid maar geen CO2 reduceren zou je moeten negeren.
Je maakt een vergelijking tussen CDA die je 3 punten geeft en DENK die 4 punten krijgt. Ik heb het programma van het CDA nog eens doorgelezen en kom eigenlijk niet verder dan 1 punt voor de moeite. Bovendien misleidt het CDA de kiezer door onder het kopje ” 5.1.1 – Alle gebouwen in 2035 CO2-neutraal” alleen maar met vrijblijvende isolatie te komen. Prima natuurlijk die isolatie maar dat doen we al jaren en dat levert je nog lang niet CO2 neutrale gebouwen op. Een strafpunt voor het CDA wegens bedrog zou ik zeggen.
DENK echter heeft wel degelijk een aantal concrete maatregelen in huis waarvan het onmiddellijk sluiten van kolencentrales de belangrijkste is. Ook moeten we subsidies voor EV’s en Hybride’s en gratis openbaar vervoer meerekenen. En wat te denken van de grootverbruikers kortingen. Dat kan een enorm effect hebben op een vlucht van energie slurpende industrie naar het buitenland. Ook kan de glastuinbouw volledig instorten. Prima effect op onze CO2 uitstoot die als een kaartenhuis in elkaar zakt. Net zoals onze economie trouwens. Wel een punt aftrek voor DENK voor het sluiten van de kerncentrale. Kernenergie is niet erg populair om begrijpelijke redenen maar is nu eenmaal wel erg goed voor ons klimaat. Ik kom toch op VIER punten. Ik denk toch dubbele punten voor duidelijk aangeven dat kolencentrales dicht moeten, drie punten voor de rest en dan 1 punt aftrek. = VIER punten. Het CDA moet echter naar NUL punten. En dat zeg ik als mogelijk CDA stemmer. DENK zal het in ieder geval niet worden.
@2
Het lijkt mij verstandig om eerst eens te informeren of er überhaupt energie aan te pas komt om een stal warm te houden.
Na deze informatie te hebben ingewonnen kan de vraag opdoemen : “hoe óógsten we warmte uit een stal”…….
Na wederom deze vraag beantwoord te hebben kunnen we ons afvragen of kleinschaligheid ons ten dienste kan staan. Met een kleinschalige stal kunnen we via opslag in een aquifer de warmte ook kleinschalig ten dienste van (bijvoorbeeld) een sporthal stellen.
Ja, ik verzin ook maar wat ter plekke. Maar als je allereerste aanname al onjuist is, zijn de daaropvolgende aannames dat ook.
@11: Het warm houden van een stal was maar een voorbeeld. Maar ik zal proberen het wat aanschouwelijker te maken.
In Nederland houden we 12 miljoen varkens en 100 miljoen kippen in grootschalige huisvesting. Je zal het me wel vergeven als ik een beetje overdrijf bij een voorstel tot schaalverkleining, om het extra duidelijk te maken: hoe denk je dat het uitpakt als in elk huishouden één à twee varkens rondlopen en een dozijn kippen? De overlast zou ondraaglijk zijn en de milieuproblemen enorm.
De voorkeur voor kleinschaligheid is gebaseerd op romantiek, niet op gezond verstand. We mogen van politici verwachten dat ze zich baseren op de feiten en niet met hun hoofd in de wolken lopen.