ANALYSE - Opwarming van de aarde is het grootste probleem dat de mensheid de komende jaren moet oplossen. Hoe komt dit terug in de verkiezingsprogramma’s van de politieke partijen die meedoen in 2017?
In deze serie bestuderen we de (concept) verkiezingsprogramma’s een voor een. Vandaag behandelen we die van het CDA.
Het woord “klimaat” komt bij het CDA voor het eerst voor op pagina 7. Maar dan gaat het over topsportklimaat. Pas op pagina 17 gaat het echt over het klimaat.
Een voor een behandelen we hier de paragrafen die betrekking hebben op het klimaat.
2.6.3
Internationale samenwerking draagt bij aan de veiligheid in de wereld, daar en hier. De noodzaak om bij te dragen aan stabiliteit en ontwikkeling in andere landen is nog onverminderd groot; de media tonen ons de gevolgen van klimaatverandering, honger, ziekte en andere humanitaire rampen.
Het noemen van klimaatverandering wordt hier verder niet opgevolgd. Er is geen sprake van maatregelen, direct of indirect.
2.6.4
In de wetenschap dat door de groei van de bevolking in Afrika, de instabiliteit en terreur in de wereld en de gevolgen van de klimaatverandering, de migratiedruk in de komende decennia alleen maar zal toenemen, hebben we solide en houdbare oplossingen nodig om nieuwe drama’s te voorkomen. Het huidige vluchtelingenverdrag is op deze problematiek en omvang niet geschreven en moet daarom worden aangepast, om meer opvang in de regio en tijdelijke opvang elders mogelijk te maken.
Ook hier krijgt het een rol als oorzaak voor een ontwikkeling, maar wordt het niet gevolgd door maatregelen of voornemens.
Hoofdstuk 5.1 draagt de mooie titel “Een duurzame groei agenda”. Echter, van de 12 paragrafen daarbinnen gaan er maar 3 echt over duurzaamheid en terugbrengen CO2. Kennelijk heeft het CDA een nogal brede definitie bij dit begrip gehanteerd.
We behandelen de inleiding en de drie relevante paragrafen.
5.1 inleiding
Ons plan voor een eerlijke economie versterkt de basis voor de welvaart en het welzijn van de komende generaties. Iedere ondernemer weet dat de kost voor de baat uitgaat. Dat betekent dat we nu verstandig moeten investeren in de economie van morgen: in kennis, innovatie en duurzame groei.
We beginnen vanuit een achterstand. Het huidige kabinet heeft flink bezuinigd, maar nagelaten om vooruit te kijken en daadwerkelijk te investeren in de toekomst. Wij willen een beter land doorgeven en kiezen daarom in de komende jaren voor een stevige impuls op weg naar groei, innovatie en een duurzame toekomst. Niet van bovenaf maar door mensen en bedrijven zelf in staat te stellen deze keuzes te maken.
Mooie woorden, maar weinig concreet. En uit de slotzin blijkt een beetje dat ze ervoor kiezen niets te doen maar het aan de burgers en bedrijven over te laten.
5.1.1 – Alle gebouwen in 2035 CO2-neutraal
Een duurzame toekomst vraagt om een forse investering in de economie en infrastructuur van ons land. Om dat mogelijk te maken richten we een ontwikkelingsbank voor Technologie, Innovatie & Duurzaamheid op als aanjager voor de verandering. Deze bank kan geld aantrekken op de kapitaalmarkt en daarmee kunnen we onder meer alle woningen, bedrijven en gebouwen voor het jaar 2035 duurzaam isoleren, wijk voor wijk en straat voor straat.
Isolatie van gebouwen is namelijk een van de meest effectieve manieren om de uitstoot van CO2 terug te dringen. De overheid, bedrijven en corporaties staan voor een gezamenlijke opdracht om deze transitie in te vullen.
Isoleren kan een heel grote bijdrage leveren inderdaad. Maar het CDA kiest er duidelijk voor geen actieve rol voor te staan. Ze laten het aan de markt over. Geen enkele dwang of concrete stimulans wordt hier voorgesteld.
5.1.2 – Naar een circulaire economie
Een tweede stap op weg naar een duurzame toekomst is de groei naar een circulaire economie waarbij uiteindelijk alle producten na gebruik hergebruikt worden. Afval wordt een grondstof met een nieuwe bestemming. Met onze innovatieve afvalbranche en topuniversiteiten als Delft en Twente kunnen we leidend zijn in de beweging naar een circulaire economie. Dat levert ook nieuwe bedrijvigheid en werkgelegenheid op. Het nieuwe kabinet moet met het bedrijfsleven, de afvalbranche en de wetenschap de handen ineenslaan om deze broodnodige omslag te maken.
Ook deze paragraaf blinkt uit in mooie en goede voornemens. Circulaire economie is inderdaad belangrijk. Maar…. wederom niet concreet. Wat gaat het CDA doen? Welke maatregelen willen ze nemen om te zorgen dat dit, snel, gaat gebeuren. Of blijft het bij praten met het bedrijfsleven, de afvalbranche en de wetenschap?
5.1.3 – Verduurzamen van de energievoorziening
Om onze energievoorziening te verduurzamen zetten we in op energiebesparing, CO2-reductie en investeren we in de opwekking van duurzame energie. Op grond van de klimaatafspraken in Parijs wordt ook van Nederland een extra inspanning gevraagd. Wij verwelkomen lokale initiatieven voor duurzame energie op voorwaarde dat de omwonenden daar zelf profijt van hebben, bijvoorbeeld door een lagere energierekening of een jaarlijkse investering in de lokale gemeenschap. Ook wanneer windmolens die met subsidie zijn neergezet na afloop van de subsidieperiode met winst worden doorverkocht, vloeit een deel van de opbrengst terug naar de samenleving. Dergelijke winsten kunnen ook via de nieuwe ontwikkelingsbank opnieuw worden geïnvesteerd in innovatieve projecten voor hernieuwbare energie.
Afgezien van de opmerking over investering in de opwekking van duurzame energie (hoeveel??) staat ook in deze paragraaf weinig aan concrete maatregelen vanuit de overheid en politiek die direct bijdragen aan het verlagen van de CO2 uitstoot.
Het wordt bij de burgers neergelegd en terloops zeggen ze dat het niets mag kosten.
Dat schiet niet op.
En dat was het. Meer zegt het verkiezingsprogramma niet over dit onderwerp. Zelfs de VVD is ambitieuzer dan het CDA in dezen. Terwijl het CDA de laatste tijd in de media zich toch meer profileert als partij die serieus over klimaatverandering nadenkt.
Niet dus.
Een hele dikke onvoldoende voor dit verkiezingsprogramma: 3
Reacties (46)
Mooie en vooral vage woorden met openingen naar alle kanten. Is ’t ooit anders geweest bij het CDA?
Rentmeesterschap zou de leidraad moeten zijn. Anders dan bij ChristenUnie.
Er is nog een andere heel effectieve manier om CO2 uitstoot te reduceren: http://www.groen7.nl/kilo-vlees-gelijk-aan-1-600-km-in-een-auto/
Maar dat zal er niet bespreekbaar zijn bij deze boerenpartij.
Mooi! Het zou immers bijzonder jammer zijn als het CDA ineens met goede ideeën kwam en daarmee de neerwaartse lijn zou weten om te buigen. Het CDA moet niks aan het klimaat doen, het CDA moet gewoon helemaal ophoepelen met haar intolerante irrationele ideetjes.
Op zijn minst opmerkelijk dat Laudato si’ bij de christelijke partij geen steun cq invulling krijgt. Blijkbaar was mijn conclusie terecht: het was alleen maar pr en illusie.
Hopelijk houden we aan het eind van de rit een partij over die wel met concrete voorstellen komt.
@5: In het programma van de ChristenUnie word Laudato si letterlijk aangehaald:
“De rekening van klimaatverandering ligt nu al bij de allerarmsten in de wereld. Paus Franciscus roept in zijn encycliek ‘Laudato Si’ niet voor niets op tot duurzame sociale gerechtigheid. Wij willen klimaatverandering tegengaan en kwetsbare landen weerbaar maken tegen overstromingen en voedseltekorten. Het Klimaatakkoord van Parijs is daarom een belangrijke wereldwijde afspraak.” (pg. 73)
@7: Dat is niet de CDA.
De ChristenUnie komt Steeph vast nog wel aan toe, kunnen we dan verder hebben over duurzame sociale gerechtigheid, tegengaan van klimaatverandering en bijbehorende maatregelen.
Dat het CDA daar niets mee doet is alvast genoteerd.
@8: Ok, excuus, las je eerste reactie verkeerd dat Laudato si geen geen steun kreeg bij de christelijke partijen ipv chr. partij.
@8: “duurzame sociale gerechtigheid”.
Does normaal; Uitkeringstrekkers, vluchtelingen en mensen zonder dak of zonder geschikt dak, moeten meebetalen aan de zonnespeeltjes van mijn buurman (3x modaal). Bij ons thuis noemen we dat omgekeerd socialisme.
@7: toch is het opvallend dat het aanhalen van de paus moet komen van een orthodoxe, protestants-christelijke partij, in plaats van een partij die voortkomt uit o.a. de katholieke KVP.
@10: jij haalt steeds subsidies voor duurzame energie aan, maar je weet dat de grootste subsidiespons ter wereld de fossiele brandstofsector is? Je verontwaardiging klinkt derhalve wat selectief.
@11: Klopt.. Al heeft de ChristenUnie tegenwoordig misschien wel meer praktiserende katholieken op hun lijst (3) dan het CDA..
@12: Ja, alleen voor die subsidies op fossiel heb je ook wat. Ze leveren betrouwbare baseload electriciteit voor complexe samenlevingen. Hernieuwbaar levert alleen een heel klein beetje middel- en pieklast en dan ook nog op ongevraagde momenten. Er bestaan geen complexe samenlevingen die draaien op uitsluitend hernieuwbare stroomvoorzieningen. Zal ook nooit gebeuren ook. Ook niet na 100 miljard subsidie. Echte mannen weten waarom. Zelfs niet bij kleine landen als Noorwegen en IJsland, met twee man en een paardenkop, met juist belachelijk veel hydro en geothermiek. Zou er iets aan de hand zijn met die hernieuwbare bronnen, behalve hydro en geothermiek dan ?
onderbouwing voor “100 miljard subsidie” aub
@14: Als je al vanaf het begin uitgaat van een mislukking, dan ben je nooit teleurgesteld. Alleen bereik je ook nooit wat.
Er zijn diverse grote ontwikkelingen gedaan in hernieuwbare energie het afgelopen decennium. Het staat nog in de kinderschoenen, maar wij als mensheid hebben niet bepaald een keuze, nietwaar? Enige optie is dus meer onderzoek, meer experimenteren, meer innovatie. Jij blijft liever zitten en als de fossiele brandstof eenmaal echt op is, ga je lopen klagen dat het een schande is dat we nooit naar oplossingen hebben gezocht.
@15:
Die honderd miljard is indicatief om mijn redenering te stofferen;
Duitsland heeft alleen al tussen 2000 en 2013 106 miljard uitgegeven aan de Energiewende. Bjorn Lomborg schat de totale kosten om te voldoen aan het Parijse akkoord, tussen de 1 en 2 triljoen dollar per jaar, tot en met 2100 om een halve graad Celsius koeling te bereiken.
https://twitter.com/bjornlomborg/status/666994336261906432
@17: het Engelse triljoen is een Nederlandse biljoen.
@17:
Kom je ook nog eens met alternatieven dan? Met concrete oplossingen?
@19:
Vind je het erg dat ik pas ? Je vraagstelling is goed bedoeld, maar veronderstelt dat er voor alle problemen een oplossing is. Dat is helemaal niet zo. Ik ben van de school dat de kans groot is, dat voor extra complexe (wicked) problemen zoals het klimaatprobleem (met de stand van de huidige wetenschap en techniek) er helemaal geen oplossing is. Zie ook grote planetaire problemen als armoede en honger. Daar zijn we al honderd jaar mee bezig, maar de oplossing komt niet echt goed door de bocht. Ergo, ondanks dat die problemen goed bestudeerd en begrepen zijn, wordt het steeds erger. Zie Piketty’s boek “Kapitaal in de 21 ste eeuw”.
“Oplossingen” voor een beter klimaat die nu naar voren worden geschoven, hebben meer psychologische/symbolische waarde, dan praktische of pragmatische. Mensen zoals Tigger kijken weg van het laatste en denken dat we goed bezig zijn. Prima toch ? Veel plezier ermee.
@12 Dat is een linkse mythe, fossiele energie is netto juist 1 van de grootste inkomstenbronnen van regeringen. Rusland, het Midden Oosten en half Zuid Amerika gaan direct failliet zonder fossiele energie. Ook bij ons in Nederland zijn de gasbaten, de accijnzen en heffingen op fossiele energie en de inkomsten van de petrochemische industrie een enorm aandeel van de inkomsten op de overheidsbalans.
@21: http://www.imf.org/external/pubs/ft/wp/2015/wp15105.pdf
@14: “Er bestaan geen complexe samenlevingen die draaien op uitsluitend hernieuwbare stroomvoorzieningen.”
Je wil er waarschijnlijk liever niet aan denken, maar dat is een enorm probleem. Fossiele brandstoffen gaan namelijk opraken en dat gaat niet zo heel lang meer duren. Als we in die status geen verandering aanbrengen, zitten we in de niet al te verre toekomst dus in een situatie waarin we geen complexe samenleving meer kunnen draaien. Als we dat niet willen, zullen we dus vroeg of laat wel enorm moeten investeren in hernieuwbare stroomvoorzieningen. In dat licht bekeken ben jij alleen maar bezig met uitstelgedrag.
@20: Er is nu minder honger dan bijvoorbeeld in de jaren ’70. Je argument “hier werkt het niet, dus daar ook niet” is nogal fatalistisch. Ook is die manier van redeneren fout – dat A niet werkt wil niet zeggen dat B ook niet werk.
De hamvraag:
Jan Rotmans 21 minuten geleden
Waar zitten de friskijkers & dwarsdenkers binnen het CDA die het duurzaamheidsgehalte van het verkiezingsprogramma naar hoger niveau tillen?
@23:
Met dat uitstelgedrag wordt ervoor gezorgd dat we hier pas over gaan stappen als andere landen de technieken verder hebben doorontwikkeld. Wij gaan dus uiteindelijk over als de techniek veel efficiënter en goedkoper is. Michiel de Pooter en mensen als hem(VVD-ers) zijn eigenlijk parasitair bezig.
Slim, maar heel achterbaks volk.
@26: Uit eerdere discussies bleek Michiel de Pooter enorm begaan met het lot van hongerlijders. Aangezien vrijwel alle andere landen in de wereld meer hongerproblematiek hebben dan Nederland, kan Michiel met zijn hart voor hongerlijders toch moeilijk deze mensen het brood uit de mond stoten door hen in plaats van Nederland te laten investeren in de ontwikkeling van hernieuwbare energiebronnen?
@26: Tegenover uitstelgedrag (gratis) staat het opschalen van (poepdure) inefficiënte middelen die helemaal geen problemen oplossen, ergo alleen problemen produceren. Je bent dan een pompoen als je niet weet wat je moet kiezen.
Iets over “doorontwikkelen” van z.g. groene en “hernieuwbare” productiemiddelen:
Je mag niet hopen dat windmolens of zonnepanelen worden doorontwikkeld. Staat n.l. haaks op alle sacramenten van de groene- en circulaire kerk. Immers als dat gebeurt, mag je er vanuit gaan dat al die productiemiddelen vervangen moeten worden. We zitten dan ook in een klap met de grootste berg chemisch afval ever. Wieken van windmolens, zonnepanelen en electrische auto’s met grote accupakketten, zijn niet recycleerbaar of alleen recycleerbaar door veel energie toe te voegen (waar niemand op zit te wachten). Ze zitten bovendien vol met gif, zoals cadmium, lood en arsenicum.
Bewijst nog maar eens dat het doorontwikkelen van hernieuwbare productiemiddelen juist volop deel uit maakt van het probleem en niet van de oplossing.
Van mij moet je niks, maar het is misschien wel eens nuttig om de website van Kris De Decker te bezoeken.
http://www.lowtechmagazine.be/
Deze meneer is ook verliefd op alles wat hernieuwbaar is, maar is nooit te beroerd om het een schop te geven als het niet deugt.
@23
Eigenlijk is het nog erger dan uitstelgedrag. Want als complexe samenlevingen echt onmogelijk zonder fossiele brandstof kunnen, dan zouden we daar bijzonder zuinig op moeten zijn, zodat er voor volgende generaties ook nog wat overblijft van dat onmisbare spul. Onmisbaarheid of onvervangbaarheid zou juist reden moeten zijn om zo snel mogelijk zo veel mogelijk energie op andere manieren op te wekken.
@28:
Je zou wereldwijd fossiele brandstoffen zeer zwaar kunnen gaan belasten, alternatieven zijn dan aantrekkelijker en externaliteiten nemen af. Bovendien dwingt het mensen om zuiniger om te gaan met de beschikbare bronnen. Zou dat een alternatief kunnen zijn?
@29: “om zo snel mogelijk zo veel mogelijk energie op andere manieren op te wekken”.
Hans Custers,
Je wekt de indruk of er nu anno 2016 technieken zouden bestaan, die de fossiele energiebehoefte van 7 miljard aardbewoners zou kunnen vervangen. Over hoe de 3 miljard nieuwe aardbewoners in 2050 van energie moeten worden voorzien, zullen we het niet hebben. Je levert weer eens geen geloofwaardige concepten of bewijzen van mogelijkheden. Demagogie kan een understatement zijn.
De circulaire economie (5.1.2.) vind ik interessant. Cradle to cradle-stad is Venlo. Alleen klinkt het mooier dan het is. Want de afvalverwerkingsbedrijven spelen de bal terug naar de burger – die moeten namelijk meer afval scheiden. Want uit de vuilnis zijn zaken als PET-flessen, papier, textiel, glas en gft bijna niet te scheiden. Of althans niet meer in oude staat terug te brengen.
Dan heb je de rol van de verpakkingsindustrie.
Een oplossing zou de zogenaamde Diftar moeten zijn. De burger financieel dwingen tot het scheiden van afval.
@31
Nog erger, blijkbaar zijn er geen andere mogelijkheden om energie op te wekken. Dan blijft alleen de optie van #30 nog over, lijkt me. Ik mag toch aannemen dat je het er in elk geval mee eens moet zijn dat we alles in het werk moeten stellen om ervoor te zorgen dat die onmisbare, onvervangbare fossiele brandstoffen niet verspild worden. Bijvoorbeeld door ze te verbranden in onzinnige 4X4 benzineslurpers.
@28: Alleen is uitstellen niet gratis.
@30: Je hebt eigenlijk helemaal gelijk. Energie is veel te goedkoop.
Ook wordt de meeste energie verspild aan de meest waardeloze verbruiksgoederen, zoals vliegreizen naar Australie, selfiesticks en Hello Kittyschorten. We zouden met gemak zonder al die rotzooi kunnen en mammoettankers aan olie en complete gasbellen kunnen besparen en geen stroom op hoeven te wekken met achtelijke windmolens. Tekent nog eens hoe pervers en complex wereldeconomie en kapitalisme in elkaar steken. En met pervers bedoel ik dit: 90% van de wereldbevolkking is arm. Als je energie gaat taxen zul je deze groep als eerste treffen, met enorme ontregelende gevolgen, die we eigenlijk van te voren niet kennen.
Zoals ik al aangegeven heb in 20, heb ik geen oplossing. Iedereen die met oplossingen als “energietransitie” aan komt schijten, maakt zicht straal belachelijk en ontkent de perversie en complexiteit van het economisch decorum, waarin zo’n transitie plaats moet gaan vinden.
@32: Met die circulaire economie waren we toch klaar mee ?
Tweede wet van de Thermodynamica toch ? Entropie enzo ?
Die circulaire econonomie wordt bovendien in NL aangeduwd door Herman Wijffels, de man met grootste CO2 footprint van Nederland, via megaveestallen te financieren door de Rabobank.
Daar komt zelfs Andre Kuipers en Leo Dicaprio niet meer overheen.
Lekker geloofwaardig allemaal.
@36.
Oh, de circulaire economie kan je alleen maar afzeiken vanwege 1 persoon. Ja, dat is geloofwaardig.
@37: Als Zeeuws-Vlaming zal ik verder niks kwaads zeggen over Wijffels. Kan goed uit zijn woorden komen, en is nooit te beroerd om brede maatschappelijke vergezichten te schilderen. Alleen heeft hij de laatste jaren contact met de werkelijkheid verloren. Ja, en voor je het weet, kom je dan uit bij de circulaire economie of wandel je met Marjan Minnesma naar Parijs.
In de praktijk zijn veel punten van de circulaire economie al aan de gang. En zoals het CDA kenmerkt zijn ze nooit progressief, maar zeggen ze altijd als ze iets willen, alleen maar wat al in gang is gezet.
@39: Jammer dat je niet het verschil weet tussen recycling en circulaire economie en hergebruik van grondstoffen en sluiten van kringlopen. Ik vrees dat ze dat bij het CDA ook niet weten. Kringlopen sluiten zich niet vanzelf. Om kringlopen te sluiten moet energie worden toegevoegd. En hoe meer materie in de kringloop rond gaat, hoe meer energie nodig is om de kringloop te sluiten. Dat is de hoax die onder circulaire economie en onder “vergroening” ligt en waar ook Joop met zijn grote platvoeten in trapt. Verder zal ik het bijkomend probleem van de toename van de productie- en consumptievolumes buiten beschouwing laten, om het verhaal niet te wijdlopig te maken.
@40: Ga je je nu elk verkiezingsprogramma weer opnieuw voor schut zetten? Dat wordt nog pijnlijk.
@41: Ik mag aannemen dat je verkiezingsprogramma’s niet serieus neemt, na de mea culpa van Rutje ? Of ben jij net zo naief als Steeph ?
Nogmaals het is een trend. Gelukkig dat Michiel geen enkele invloed heeft met zijn betweterij. Hij zegt trouwens weinig tot niets nieuws, het is meer zijn andere negatieve insteek. Net een jongetje vroeger op het schoolplein die niet mee mocht doen met de groep, en dan maar de boel afzeiken.
Doet me denken aan de verhalen van F.B. Hotz. Hetzelfde bang zijn voor de toekomst. Hoe hij schreef hoe de mensen niet alleen maar blij waren toen ze in de verte voor het eerst een trein zagen. Ik denk dat een Michiel gezegd zou hebben: kost teveel kool, ruimte, met paard en wagen kost minder, laten we daarmee maar doorgaan.
@ 43 “Nogmaals het is een trend”.
Wat ook een trend is, is de ontwikkeling van Nieuwe Deugdzaamheid. Die Nieuwe Deugmens heeft het dan niet meer over honger of armoede, maar over klimaat, kleinkinderen en het weer in 2030 en 2050. Van dat laatste weet die Deugmens alles, alsmede van hoe het allemaal zover gekomen is. De Deugmens heeft immers niet alleen een informatievoorsprong op zijn in fossiele duisternis levende medemens, maar weet ook onnavolgbaar, goede en slechte informatie te onderscheiden. Zie Bono, Al Gore en Leo Dicaprio. Ook al heb je zelf een CO2-footprint van een klein dorp, maakt niet uit. Het is ook helemaal niet de bedoeling dat jezelf meedoet aan oplossingen en een goed voorbeeld geeft of zo. Nee, je moet het er wel steeds over hebben, repeteren en voor de laatste keer waarschuwen, liefst met gebroken stem, tranen in de ogen en een klein kind op je arm. En die oplossingen… Ja, die liggen al jaren gewoon klaar om de hoek, te rotten weliswaar en worden voortdurend tegengehouden door saboteurs als Shell, Esso en Michiel de Pooter. Wat kan het leven toch eenvoudig zijn.
@44.
Inderdaad, het leven is eenvoudig. Fijne spreuk voor de zondagmorgen.
Dus het klimaatprogramma van de CDA krijgt een dikke onvoldoende en de warhoofden van de PvdA die er 1001 niet relevante zaken als voorrang voor coöperaties en vrouwen en meisjes opnemen in een klimaatparagraaf krijgt een voldoende. Tsss