Kill your idols

Waarin de auteur het fenomeen beschrijft dat van alles uiteindelijk alleen maar de vorm overblijft, zoals je kunt zien aan Kurt Cobain, Ché Guevara en Karl Marx.

Onlangs las ik ergens dat de grunge-look ‘weer helemaal terugkomt’. Wijde truien, kapotte spijkerbroeken, houthakkershemden, lange vlassige haren, ongeschoren kinnen. Met Kurt Cobain als onbetwist boegbeeld van deze stijl.

Arme Kurt Cobain. Daar heb je het nu allemaal voor gedaan. Daarvoor heb je nu je hart, je ziel en al je ingewanden in die liedjes gelegd en je hersens uit je kop geschoten. Om tot een stijlicoon uit te groeien, een kleine twintig jaar na je dood. Terwijl het je juist te doen was om de muziek, het uiterlijk deed er niet toe. De ironie was toen al dat die houding je geen windeieren legde. Miljoenen jongeren voelden zich aangesproken door die dikke fuck you naar het establishment en begon zich, depressief naar beneden starend, hetzelfde te kleden. Je was eigenlijk al een stijlicoon. Maar toch. Het ging ergens over. En nu gaat het nergens meer over. Na verloop van tijd blijft van alles alleen de vorm over.

Zie ook Ché Guevara. Daarvoor heb je nu je hele leven de revolutionaire guerrillaleider lopen spelen in Cuba, Kongo en Bolivia. Om op quasihippe tassen, T-shirts, rompertjes en de arm van Maradonna te eindigen. Je bent op z’n best een vrolijk symbool van rebelsheid.

Volgens mij begon dat hier in Nederland met Rage Against The Machine. Die gebruikten je kop nog om er een ultralinks statement mee te maken op de singel Bombtrack. Hier! Ché Guevara op je cd’tje. Eat that, capitalistic pig. De capitalistic pig in kwestie (Epic, dochter van Sony) zou het ongetwijfeld worst zijn geweest. Die hoorde dwars door de snedige metalhop heen de kassa rinkelen en vond het al lang prima. De meeste luisteraars van Rage Against the Machine namen de radicale boodschappen voor lief. Het was ze vooral te doen om de snoeiharde maar toch funky muziek. Met het portret van Che Guevara zat het ook zo ongeveer. Het stond voor iets serieus, iets revolutionairs, van lang geleden… maar zag er toch vooral tof uit.

Het overgrote merendeel van de mensen die momenteel iets van Guevara dragen, interesseert het geen flikker waar de man precies voor stond of wat hij op zijn kerfstok heeft staan. Inmiddels betekent het portret van Che Guevara niks meer. Hij wordt hooguit gezien als een archetype rebel. Zoals Madonna, die zichzelf als Guevara had laten portretteren voor haar album American Life zei: “I believe that there are aspects of socialism which are good, and I like what Che stood for.” Waar Che precies voor stond, vertelt ze er niet bij.

En nu is de held van Che Guevara, Karl Marx ongeveer hetzelfde overkomen. De oude communistische baardaap prijkt sinds kort op een creditcard van het merk Mastercard. In de Oost-Duitse plaats Chemnitz, het voormalige Karl Marx Stadt, had de plaatselijke Sparkasse aan de inwoners gevraagd wie er op de creditcard moest komen te staan. Een derde stemde voor Karl Marx, wiens standbeeld hun stad siert. In Oost-Duitsland heerst er al enige jaren de nodige nostalgie naar symbolen die naar de DDR verwijzen. Dankzij de aanhoudende crisis verlangen veel Oost-Duitsers terug naar de DDR, waarbij ze ongetwijfeld vergeten hoe het echt was, want de menselijke geest heeft nu eenmaal, als overlevingsmechanisme, de aardige gewoonte om het goede te onthouden en het slechte te verdringen.

Op de creditcard kijkt Karl Marx strak voor zich uit. Hij lijkt te willen negeren dat ie een creditcard is. Keurt je geen blik waardig. Dat je hem dit hebt aan durven doen! Het is dat hij niet zo’n hoofdschudder is. Hoogstwaarschijnlijk gromt hij een beetje.