COLUMN - Waarin de auteur na een aanvankelijk onverschillige houding tegenover sekse-identiteit met haar neus op de feiten gedrukt werd door de sekseverandering van Marjolijn Februari.
In Amsterdam hangen momenteel affiches met daarop een groot portret. De afgebeelde heeft een kort kapsel, een stevige kaak, een onvervaarde blik, plus een gezicht waarvan je niet meteen weet of het nu een mevrouw of een meneer toebehoort. Onder de foto staan twee niet afgestreepte vakjes: hokje ‘Man’, hokje ‘Vrouw’. We moeten kennelijk kiezen wat de sekse van de geportretteerde is.
Steeds als ik langs dat affiche kom, vul ik ’m niet in maar áán. Ik zet een ferme streep in het denkbeeldig vakje ‘Nou en?’ Want of iemand een mevrouw of een meneer is, is zelden mijn eerste preoccupatie. Of ze goed zijn in hun vak, iets zinnigs te vertellen hebben, onderhoudend of betrouwbaar zijn, is belangrijker dan hun sekse. Bovendien vind ik een beetje verwarring over uiterlijke kenmerken juist prettig: een aantrekkelijk teken dat we allerergste vormen van seksescheiding gelukkig achter de rug hebben.
Da’s allemaal heel liberaal van mij. Modern ook, alsdat we de seksen toch bijna voorbij zijn. Maar daaronder gaat stiekem een blasé standpunt schuil: een geslachtsverandering, dat hóeft toch tegenwoordig niet meer? Dat heb toch nergens meer voor nodig?
Au fond komt mijn instinctieve reactie er op neer dat transseksualiteit eigenlijk een beetje ouderwets is. Maar da’s net zoiets als zeggen dat geld er niet toe doet; typisch een standpunt dat mensen innemen wanneer zijzelf voldoende financiële zekerheid hebben. Het is een luxe-standpunt.
Marjolijn Februari bewees dat toen ze aankondigde dat ze voortaan Maxim is. Had ze de weg van de sekseverandering niet ingeslagen, lichtte ze later toe, dan was ze er waarschijnlijk helemaal niet meer geweest. De boel omgooien was lijfsbehoud.
Maxims verhaal duwde me ferm met de neus op de feiten. Je kunt frivool doen over sekse, maar ’t maakt alles anders. Ook de impact op sociale relaties onderschatten we: van iemands dochter wordt ze iemands zoon, van iemands vrouw wordt ze iemands man. Maxims dame, een vrouw met een jarenlange staat van dienst als lesbisch icoon, bevindt zich nu plots in een heteroseksuele verhouding. Lezend Nederland verliest een slimme columniste (terwijl die toch al zo akelig dun gezaaid zijn), en krijgt daar de zoveelste man in de krant voor terug.
Maxim zal ongetwijfeld even goed zijn in haar vak als Marjolijn eerder was, veel zinnigs te vertellen hebben en onderhoudend en betrouwbaar blijken. En misschien dat met zijn sekse-zekerheid eindelijk in pacht, Maxim later fijn wat verwarring over uiterlijke kenmerken kan stichten.
Reacties (10)
“Want of iemand een mevrouw of een meneer is, is zelden mijn eerste preoccupatie.”
Dat is een misverstand. Zodra mensen een ander wezen als mens herkennen, gaat de allereerste analyse over de vraag of het een man of een vrouw is. Aan deze diepgewortelde werking van het brein kan zelfs Karin Spaink niet ontkomen.
Welkom in de realiteit.
Ga als meneer maar eens het damestoilet binnen, daar red je het niet met ‘nou en?’ :P
In de VPRO gids vorige week kondigde Arnon Grünberg aan hormonaal in de overgang te zijn naar Anja G. Was dat een grapje of weer een projectje?
“Aan deze diepgewortelde werking van het brein kan zelfs Karin Spaink niet ontkomen.”, schrijft Korancommentar blogspot.
Hoezo?
Ik vermoed dat Spaink juist veel gestoeid heeft met die roldwang,
Het is zeer de vraag of het brein dat in werking zet.
Onze maatschappij + de commercie is er vroeg bij om geboortekaartjes voor meisjes // jongens te onderscheiden. En de babykleding maakt ook nog steeds onderscheid met roze en blauw.
Het is dus al in een jong stadium op je harde schijf gezet.
En zelfs al zouden de hormonen er aan meewerken dan nog is dat geen argument. Waarom wordt aan kinderen anders de beschaving van de mensenwereld overgedragen? Juist wij kunnen kiezen wat we in die beschavingsactiviteiten willen overdragen.
Maria, ben jij bekend met de zaak David Reimer? Reimer werd geboren als jongetje, maar nadat zijn penis onherstelbaar werd beschadigd tijdens een besnijdenis, besloten zijn ouders hem – op aandringen van psychiater John Money – op te voeden als meisje.
Volgens Money was sekse-identeit louter een sociale constructie en werd een kind geboren als tabula rasa. Als je een kind succesvol deed geloven dat het een meisje was, zou het vanzelf gelukkig door het leven gaan als meisje.
Het pakte anders uit. Reimer identificeerde zich niet als meisje, wilde geen jurkjes aan of met poppen spelen, en ging vanaf zijn vijftiende door het leven als man. Op zijn 38e pleegde hij zelfmoord, na jarenlange depressies.
Genderidentiteit is belangrijk voor mensen. Daar betrekt men vervolgens culturele en sociale artefacten bij, om de eigen genderidentiteit te bevestigen. Meisjes vragen om barbies; jongens om GI-Joe.
Dat men vervolgens ook de behoefte voelt om anderen die niet in dergelijke rollenpatronen passen te pesten (om ze alsnog in zo’n rol te dwingen), is daar een vervelend neveneffect van.
@4: Het zijn niet de hormonen die een centrale rol spelen in het onderscheid maken tussen mannen en vrouwen, maar een hersengebied dat de thalamus heet. Met opvoeding, laat staan met de hypothetische “roldwang” heeft het ook niets te maken.
Hoe belangrijk dit onderscheid wel is, weten we behalve uit de de neuropsychologie ook wel uit ervaring. Bijna iedereen heeft wel eens meegemaakt dat hij of zij iemand ontmoette en niet kon beslissen of het een man of een vrouw was. Die kwestie laat je niet los totdat je het weet. Mensen zitten nu eenmaal zo in elkaar, en behalve voor enkele idealisten (en natuurlijk de vrouwen die er als man uitzien of andersom) is dat voor niemand een probleem.
@5: Natuurlijk is genderidentiteit belangrijk, vraag het maar aan ieder transseksueel. Maar hoe dat verhoudt naar de rest van je betoog ontgaat mij. We leven ondertussen in een maatschappij wat homosekualiteit als natuurlijk accepteert ondanks dat de norm heteroseksueel is. Dus zo vreemd is Maria’s stelling niet.
Ik ben zelf een meer iemand van nature dan van nurture, en ben dus zeer benieuwd naar de bronnen van @Korancommentaar.
@9: Zie @7.