ACHTERGROND - De Koninklijke Marine wacht al jaren op een nieuw logistiek bevoorradingsschip, de nieuwe Karel Doorman. Maar het gerucht gaat dat het schip, dat vanaf 2015 operationeel moet zijn, alweer in de verkoop staat.
Er zijn nog geen officiële berichten over verschenen, maar er wordt volop gespeculeerd dat de Karel Doorman in de etalage van Dienst Materieel Organisatie (DMO, dat ook de verkoop van strategisch defensiematerieel van de Nederlandse krijgsmacht verzorgt) staat. Trouw berichtte eerder deze maand dat de verkoop van de Karel Doorman deel is van de 330 miljoen euro die minister van Defensie Jeanine Hennis-Plasschaert moet doorvoeren. Wel zal er in plaats daarvan een kleiner bevoorradingsschip komen dat naast de huidige Hr. Ms. Amsterdam zal varen.
Daarmee zijn de plannen voor een Joint Support Ship (JSS), wat de Karel Doorman zou worden, van de baan. Dit nieuwe schip zou niet alleen de bevoorrading van marineschepen op zee verzorgen, maar ook groot materieel van de lucht- en landmacht kunnen vervoeren. Dat was nodig omdat de huidige capaciteit voor transport over zee bij de marine niet groot genoeg is en er behoefte bestond aan ondersteuning vanaf zee voor landoperaties.
Voor bevoorrading van een marineschip dat bijvoorbeeld in de Golf van Aden bij Somalië ligt voor een anti-piraterij missie heeft de Koninklijke Marine op dit moment één bevoorradingsschip, de Zr. Ms. Amsterdam (166 meter), dat in 1995 in gebruik genomen werd. Tot 2012 had de marine ook beschikking over de Hr. Ms. Zuiderkruis, maar dat schip (dat al sinds de jaren ’70 voer) moest in verband met bezuinigingen toen al uit dienst gehaald worden.
Uit de Marinestudie 2005 (pdf) (waartoe opdracht werd gegeven door toenmalig minister van Defensie Henk Kamp) bleek dat er meer behoefte was aan ondersteuning vanaf zee voor landoperaties. De opvolger van de Hr. Ms. Zuiderkruis moest daarom méér zijn dan een bevoorradingsschip, maar ook de mogelijkheid hebben materieel te vervoeren voor lucht- en landmacht. Dat werd de nieuwe Karel Doorman (een eerder fregatschip dat in 2007 aan België verkocht is, heette ook al Karel Doorman), een Joint Support Ship. Het JSS Karel Doorman zou met een lengte van 204,72 meter het grootste marineschep van de Koninklijke Marine worden. Het schip zou oorspronkelijk medio 2012 al in de vaart komen, maar door bezuinigingen werd de bouw vertraagd. De bouw van het schip werd ook steeds duurder, wat vorig jaar leidde tot Kamervragen. In totaal is het totale kostenplaatje van de bouw van de Karel Doorman nu geschat op ruim 400 miljoen euro. Exploitatiekosten zijn geraamd op 250 miljoen euro, voor een geschatte levensduur van 25 jaar.
Het JSS Karel Doorman ligt inmiddels in Vlissingen (na het kiel leggen in Roemenië in 2011 en de sleep naar Vlissingen begin 2013) voor de afbouw. In juni 2014 wordt het in principe overgedragen aan DMO en medio 2015 zou het moeten gaan varen.
Of Hennis-Plasschaert echt afscheid wil nemen van de Karel Doorman wordt waarschijnlijk volgende week tijdens Prinsjesdag bekend. Dan verschijnt de jaarlijkse Materieelprojectenoverzicht (2012, pdf).
Reacties (20)
Laatst las ik ergens dat het vanaf 2015 de middellandsezee verboden terrein is voor enkelwandige tankers (en dat is de Amsterdam in feite), en dus de marineschepen die zich in de middellandsezee bevinden niet meer bevoorraad kunnen worden door de Amsterdam.
Dus ze moeten opschieten met die actie in Syrie of Nederland kan niet mee doen.
@1 Hier las ik het volgende:
Dus het wordt nog wat, ja. Hoewel er waarschijnlijk wel een andere bevoorrader komt als de Karel Doorman verkocht wordt.
En dat allemaal omdat we ooit kolonieen hadden.
Beter zo’n schip bouwen dan de JSFs aanschaffen zou ik zeggen. Ik denk dat op de sentimenten ingespeeld gaat worden en dit schip toch gewoon gaat varen onder NL mariene vlag.
Op naar een brown water navy!
@4: Ik ben benieuwd op grond waarvan je die keuze maakt. Uiteindelijk gaat dit schip (minstens) net zozeer uit van offensieve bedoelingen als de JSF: Het is immers een varende militaire basis, bedoeld om ver van huis te kunnen dienen als platform voor amfibische militaire operaties (waar we bij de JSF nog kunnen beweren dat we die nodig hebben om “ons” luchtruim te beschermen tegen de Russische turboprop bommenwerpers, die zo af en toe eens boven de Noordzee verschijnen). En van kwaliteit en relevantie kunnen we nog slechter een inschatting maken dan bij de JSF; Het is immers de eerste in zijn soort, terwijl er inmiddels al tientallen test-JSF’s rondvliegen.
@2: Bevoorrading hoeft niet per se in havens te gebeuren, maar kan ook geschieden op volle zee. Dat is ook precies waarvoor schepen als de Amsterdam en de Karel Doorman gemaakt zijn/worden. Voor bevoorrading in een haven heb je immers geen bevoorradingsschip nodig.
@4:
Als ze deze
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/0b/Karel_Doorman_Launching_Sea_Fury_NAN10-56.jpg
Karel Doorman hadden gehouden kon defensie die JSS’en er op zetten.
Krijgen we al die DB niet in Leeuwarden of waar ze die dingen ook willen plaatsen ;-)
@6 Ja, dat snap ik, maar zo’n bevoorrader die net vier marineschepen op open zee heeft bevoorraad moet toch zelf dan ook weer bevoorraad worden? En moet dan toch weer de haven in? Of zie ik het verkeerd?
@8: Die kan best eerst terugvaren naar Den Helder. Dat zal waarschijnlijk zelfs moeten, als de bevoorrading (ook) munitie betrof.
@9: Mij lijkt lastig te schatten hoe het brandstof-verbruik zich verhoudt tot het munitie-verbruik, maar terugvaren naar Den Helder lijkt mij niet altijd handig.
Maar goed, als het gaat om toelaten van een oorlogsschip in een haven, zullen de meeste landen andere overwegingen hanteren dan milieu-risico’s.
Munitie kan in principe via elke haven die in NAVO handen is gedaan worden.
Daarvoor hebben ze de NAVO standaarden ingevoerd, we hoeven in principe niet eens de munitie vanuit Nederland naar een NAVO haven te vervoeren, het kan rechtstreeks uit het depot van betrokken NAVO land gehaald worden en dat Nederland dat dan gewoon koopt of later terug geeft vanuit Nederland.
Was de Karel Doorman niet al eens aan Kwahiti verkocht? (en omgedoopt tot de Carlos Portero)
@6 de overwegingen zijn:
Zelfde soort doel als JSF,
Zelfde soort internationale zichtbaarheid/credits
Te verkrijgen tegen
10% van de jsf investering
50% ipv 5% van omzet naar fabricage onderdelen en afbouw in eigen land
En bijkomend
Zeespiegelstijging/drowning urban delta conflicten: inzet nodig.
Schip milieuvriendelijker dan jsf (donkerblauw is het nieuwe legergroen)
Publieke opinie beter naar schepen dan naar vliegtuigen.
Enige nadeel: geallieerde luchtsteun nodig ter bescherming, zelf hebben we de vliegtuigen daar niet voor. Is echter een zelfde soort nadeel als jsf: dat heeft weer vliegveldjes nodig.
Bismarck schrijft terecht:
“Uiteindelijk gaat dit schip (minstens) net zozeer uit van offensieve bedoelingen als de JSF: Het is immers een varende militaire basis, bedoeld om ver van huis te kunnen dienen als platform voor amfibische militaire operaties.”
Dus het is helemaal geen kwestie van “of het een of het ander”, Nederland heeft al die spullen gewoon niet nodig.
@14:
Bismarck trekt een verkeerde conclusie. Je kunt prima schepen beschermen (defensief) tegen piraterij bijv., en je toch ver van huis dienstig maken als amfibisch voertuig voor militaire operaties. Dat wordt helemaal niet uitgesloten.
Koopvaardijschepen die onder de Nederlandse vlag varen het recht geven op boordbewapening (.50), lijkt me een stuk goedkoper.
@16:
Daarin heb je helemaal gelijk, maar t was maar een voorbeeld. Daarnaast hangen er ook nadelen aan het uitbesteden van geweld/verdedigen aan particulieren/huurlingen.
Over de kosten om elk schip de gehele reis z’n eigen bescherming te geven, heb ik geen idee. Maar wellicht is het toch goedkoper om in de gevarenzone permanent een amfibisch militair uitgeruste eenheid aanwezig te laten zijn. Er zijn heel wat schepen, en vele veilige zeemijlen. Op die manier beveilig je ook waar en wanneer t niet nodig is en moet je wellicht meer militairen aannemen voor al die schepen. Die twee tegen elkaar opwegen, ik heb geen idee. Iemand zin om een begroting te maken?
@17: “meer militairen aannemen voor al die schepen”?
Elke Jan Lul kan met zo’n ding schieten, zelfs ik.
@15: Dit schip is niet geschikt om piraten mee te bestrijden (veel te groot en duur, een Fregat/Korvet, of zelfs patrouilleboot is daar veel geschikter voor). Ook heeft het duidelijk veel meer aan boord dan nodig om de schepen te bevoorraden die daar wel geschikt voor zijn (dat kan in feite met een olietanker met BOV-installatie, of een schip als de Amsterdam).
Voor niet-offensieve taken is het schip dus een onverantwoord dure aankoop.
Misschien gaat er wel dit gebeuren: we kopen de VSTOL F35 en die parkeren deels op dit apparaat.