ANALYSE - Onze democratie noemt men wel een representatieve, of indirecte democratie. Onze regering legt wetsvoorstellen niet direct aan de bevolking voor, maar aan de Tweede Kamer die ons representeert. Geen directe, maar indirecte democratie. Of eigenlijk toch niet, want er zit nog een laagje tussen. Een laagje dat nog meer afstand schept tussen de kiezer en dat wetsvoorstel: de politieke partij. Daarover dit tweede deel in de serie politiek zonder partijen.
Politieke partijen bepalen wie er op de kieslijsten komen en spelen dus een centrale rol bij de vraag wie het woord voert in de Tweede Kamer. Partijen zetten vacatures uit, stellen profielen op, selecteren de mensen en bepalen de lijstvolgorde.
Dat ook de politieke partij nog een rol speelt in de overdracht van de ‘wil van het volk’ betekent dat we eigenlijk over een indirecte indirecte democratie moeten spreken. Het betekent ook dat we de Tweede Kamer beter een partijvertegenwoordiging kunnen hebben. Kamerleden zitten daar namens hun partij. Het is geen volksvertegenwoordiging.
Pieter Omtzigt
Toch kun je best betogen dat zich onder die partijvertegenwoordigers, kamerleden bevinden die ook volksvertegenwoordiger zijn. Het klassieke hedendaagse voorbeeld is Pieter Omtzigt. Hij kwam in 2003 de Tweede Kamer binnen als partijvertegenwoordiger op nummer 51 op de lijst. Met een schamele 1010 stemmen. Hij kroop omhoog op de lijst, naar 37 in 2006, naar 29 in 2010. En toen vond de partij het genoeg.
In 2012 keerde hij niet terug op de lijst. Althans daar leek het op, totdat de Twentse lobby zich roerde. Hij kreeg alsnog plek 39, waarna zijn eigen achterban hem met 36.750 voorkeurstemmen de Kamer in stemde. Want blijkbaar had hij ondertussen een eigen achterban. In 2017 kreeg hij 97.638 stemmen op plek 4, goed voor meer dan een zetel.
Met voorkeurstemmen de Kamer in
Die voorkeurstemmen zijn een interessant fenomeen. Politieke partijen hebben zichzelf het recht toebedeeld te bepalen wie er op de kieslijst staat en in welke volgorde. En dat betekent dat ze bepalen wie er in de Tweede Kamer terechtkomt. Maar slechts tot op zekere hoogte. Want ze erkennen dat er een moment is, waarop het blijven vasthouden aan de partijvoorkeur niet meer uit te leggen is.
Dus toen Omtzigt in 2012 door zijn voorkeurstemmen 36 plaatsen steeg naar nummer 3, erkende het partijpolitieke systeem, ok, we hebben hier met een volksvertegenwoordiger te maken. Deze man staat niet louter als partijvertegenwoordiger op de kieslijst, er zijn veel mensen die ook echt op hem stemmen. We kunnen niet om hem heen. Zodoende kwam hij in de Kamer.
Het moment dat het partijpolitieke systeem voorrang verleent aan een daadwerkelijke volksvertegenwoordiger is formeel vastgelegd. Daar is 25% van de kiesdeler voor nodig. Dat staat in 2017 gelijk aan (70.107 / 4 = ) 17.527 stemmen. 46 kandidaat kamerleden voldoen aan dit criterium en krijgen samen 9,3 miljoen, oftewel 89,2 procent van de geldig uitgebrachte stemmen.
Overweldigende meerderheid partijvertegenwoordigers
Dat wil niet zeggen dat ze allemaal als volksvertegenwoordiger aan de slag gingen. 5 van hen gaan het kabinet in. En 3 van hen voerde een partij aan die de kiesdrempel niet haalde en kwamen dus niet in de Tweede Kamer. Jan Roos (VNL), Ancilla van der Leest (Piratenpartij) en Sylvana Simons (Artikel 1).
Laten we uitgaan van het criterium dat door politieke partijen zelf is vastgelegd. Dan kunnen we zeggen dat de in 2017 nieuw aantredende Tweede Kamer 38 leden telt die zich volksvertegenwoordiger mogen noemen. Ongeveer 25 procent. Een overweldigende meerderheid van 112 Kamerleden, 75 procent, komt in de Tweede Kamer omdat ze door de partij op de lijst is gezet. Op de slippen van de lijsttrekkers. Geen eigen achterban geen probleem
Die 38 met voorkeursstemmen gekozen Kamerleden vertegenwoordigen 7,2 miljoen stemmen. 68,7 procent van de geldig uitgebrachte stemmen. Van die 38 verdwijnen er in de erop volgende jaren 12 uit de kamer. De nu nog 26 overgebleven volksvertegenwoordigers, 17 procent van alle Kamerleden, vertegenwoordigen nog 3,9 miljoen stemmen. 37,3 procent van de geldig uitgebrachte stemmen. 5,4 miljoen stemmers worden op dit moment dus niet meer in de Kamer vertegenwoordigd door de volksvertegenwoordiger op wie ze gestemd hebben.
De huidige VVD fractie
Gebrek aan eigen achterban geldt zeker voor de VVD fractie. Van de 33 zetels die de VVD wint worden er maar 4 met voorkeursstemmen binnengehaald, zo’n 12 procent. Dat is op de PVV na (10 procent) het minst. De meeste stemmen gaan naar Mark Rutte. En dat lijkt me niet louter te verklaren uit het feit dat hij premier is. Want ook stemmen op iemand anders op de lijst levert Rutte zetels op. Maar dat doe je alleen als er mensen op de lijst staan waarvan je op z’n minst gehoord hebt en liever ook de verdiensten van kent. Daar zijn er blijkbaar niet veel van.
Met de huidige gehavende fractie is het wat betreft eigen achterban helemaal armoedig. Dat heeft ook te maken met een groot verloop. Van de 33 kandidaat kamerleden die de verkiezingen wonnen zitten er 15 niet meer in de huidige fractie (waarvan er één z’n zetel meenam). De overgebleven 32 fractieleden vertegenwoordigen bij elkaar slechts 3,31 zetels aan stemmen. Waarvan er ook nog twee door Dijkhof zijn binnengehaald. De overige 31 Kamerleden staan voor het equivalent van 1,23 zetel (of zetels als je dit meervoud wilt noemen).
3 Kamerleden behoren tot de buitencategorie. Die hebben zo weinig stemmen gekregen, minder dan 500, dat ze hun eigen kiezers persoonlijk zouden kunnen bedanken voor hun stem. Dat zijn Daniel Koerhuis (441 stemmen), Tobias van Gent (388 stemmen) en Jeroen van Wijngaarden (336 stemmen). Partijvertegenwoordigers die de blauwe stoeltjes warm mogen houden.
Verbeteringen
Op de lijst van 46 mensen die in 2017 genoeg voorkeurstemmen haalt, staat Jan Roos op 31, Ancilla van der Leest op 32 en Sylvana Simons op 34. Daarmee hebben ze een grotere eigen achterban dan Halbe Zijlstra, Lilianne Ploemen en Esther Ouwehand, om er een paar te noemen. Maar te klein om in de Kamer te komen en dat heeft iets kroms. Maar zonder grote wijzigingen aan ons kiesstelsel is dat moeilijk te veranderen.
Wel kan een eenvoudige verandering meer recht doen aan de daadwerkelijk op iemand uitgebrachte stemmen. Voorkeurstemmen zijn nu alleen van belang op het moment dat iemand meer stemmen krijgt dan een kwart van de kiesdeler. Waarom zou je die drempel niet loslaten en de lijstvolgorde volledig door de kiezer laten bepalen? Dan maakt het niet uit hoe hoog iemand op de lijst staat. Zolang diegene maar mensen weet te overtuigen op hem of haar te stemmen. Dat maakt bij aspirant kamerleden misschien ook het besef wakker dat je in de kamer zit om mensen te vertegenwoordigen. De kiezer bepaalt dan wie van de lijst de kamer in komt. En dat is best wel democratisch. De lat was dan te hoog geweest voor de 3 toppers van de VVD.
Het is een eenvoudige verandering die weinig kans van slagen heeft. De reden: partijpolitiek. Op dit moment hebben partijen de macht om zelf te bepalen wat de lijstvolgorde is en dus wie er op de slippen van de lijsttrekker de kamer in komt. Die macht moeten ze dan inleveren. En de enige mensen die daarvoor kunnen zorgen zijn de zittende Kamerleden, die zelf dankzij die partijen op die plek terecht zijn gekomen.
Belangrijker dan partijdemocratie: de echte democratie
Er wordt weleens beweerd dat het van groot belang is dat politieke partijen democratisch georganiseerd zijn. Dat kan wel zo zijn, maar belangrijker dan hun interne democratie, is de democratie waar iedereen aan deelneemt. Die kunnen ze nog wel een beetje serieuzer nemen.
NB. De gebruikte informatie is voornamelijk afkomstig van de Kiesraad. De overzichten zijn met zorg samengesteld maar niet noodzakelijk foutloos.
Reacties (26)
Helaas, ik kan niet anders dan kritisch blijven. Dat zit ‘em in drie dingen.
Ten eerste, de tegenstelling tussen ‘echte’ volksvertegenwoordigers en ‘partijvertegenwoordigers. Jij stelt daarbij zelf een definitie op, waarbij gekozen worden op voorkeursstemmen het criterium is om een echte volksvertegenwoordiger te zijn. Als jouw definitie op gaat zouden de mensen met voorkeursstemmen vaker afwijken van de partijlijn en onafhankelijker zijn. Daar zou ik dan wel enig bewijs van willen zien, want ook een Omzigt (om er het bekendste voorbeeld uit te pakken) stemt braaf mee met het CDA. Daarnaast is dit m.i. sowieso een valse tegenstelling, want het één sluit het ander natuurlijk niet uit Ik durf de stelling wel aan dat het merendeel van de lieden op de blauwe stoeltjes bezig is met de belangen van zowel volk als partij, ook als ze gekozen zijn ‘op de slippen van de partijleider’ (weer zo negatief, trouwens).
Ten tweede: het selecteren van mensen. Je lijkt het iets slechts te vinden, leidt ik af uit de context (correct me if I’m wrong). Ik ben ongelooflijk blij dat partijen dit doen, dit is een uitermate nuttige functie. Niet alleen is het controleren van de macht heel verantwoordelijk werk, dat dat goed gebeurt is essentieel voor een land en voor een democratie. Dat er dus een check vooraf is of mensen dit wel aankunnen is prima. Daarbij is het ook goed als er een poortwachter is die machtswellustelingen, ego’s en narcisten buiten de deur houdt. En is de lijstvolgorde ook van het grootste belang. De Tweede Kamer kan haar werk niet goed doen als (bij voorbeeld) 125 mensen verstand hebben van onderwijs, 0 van defensie en slechts één van sociale zekerheid. Ook voor het zorgen voor diversiteit hebben partijen een belangrijke rol: iedere partij let er op dat verschillende groepen vertegenwoordigd worden, en er is (naast aandacht voor competenties en verstand van onderwerpen) ook aandacht voor oa leeftijd, m/v, geaardheid, afkomst, regionale spreiding, etc.
Ten derde, een andere en minstens zo belangrijke reden om voorzichtig te zijn alles via de verkiezingen te laten lopen, is de vraag wie dan de mogelijkheden hebben om mensen te beïnvloeden. Dit geeft namelijk een enorm voordeel aan 1) zittende politici die al een achterban hebben 2) mensen met geld (advertentieruimte kopen op social media) en 3) mensen die op andere manieren veel mensen kunnen bereiken, bijvoorbeeld omdat ze al bekend zijn. Hoe meer je weghaalt bij politieke partijen dat belegd bij verkiezingsresultaat, en hoe meer kans je krijgt op tv-sterren, komieken en mislukte-maar-radicale-columnisten-met-een-fanatieke-achterban. En hoe minder kans dat iemand een heel competent iemand ‘uit het volk’ ontdekt wordt en op een verkiesbare plaats terechtkomt.
Kritiek is onverminderd welkom :)
Wat betreft je eerste punt. Volgens mij maak ik duidelijk dat je beide kan zijn. Partijvertegenwoordiger ben je in het huidige systeem sowieso (want in principe is iedereen lid van een partij). Je bent voor het systeem ook volksvertegenwoordiger als je die 25% van de kiesdeler haalt – zo lees ik die regeling. Verder heb ik nergens een definitie gegeven van wat een echte volksvertegenwoordiger moet doen. Maar ik denk dat mensen met een grote achterban meer vrijheid voelen om af te wijken van de partijlijn. Zeker als dat afwijken voortkomt uit de contacten met die achterban. Wat betreft Omtzigt. Ik denk dat hij ondertussen in de fractie één van de mensen is waarnaar wordt geluisterd (mede door de achterban die hij heeft) en de fractie meekrijgt. Dan hoef je niet meer van de partijlijn af te wijken.
Wat betreft dat selecteren. Hier sta ik lijnrecht tegenover je. Je verwoord (in mijn ogen) hoe partijen over dit onderwerp denken, maar ik kan dat niet anders zien dan een onderschatting en minachting van de kiezer en een overschatting van de partij. De democratie en het selectieproces dat verkiezingen heet, heeft de functie van poortwachter, zoals jij dat noemt. Die poortwachter zijn wij allemaal, of zouden we allemaal moeten zijn. Maar politieke partijen en hun ongekozen selectiecommissies bepalen achter de schermen, onzichtbaar voor het grote publiek, wie er in hun ogen wel en niet geschikt zijn om in het parlement te komen. En niet alleen bepalen zij de selectie, ze bepalen ook nog de volgorde. Mijn voorstel hierboven is maar een kleine aanpassing, waarbij partijen alsnog de lijst bepalen, maar niet meer de volgorde. Dan kan het gebeuren dat de ‘juiste specialisten’ niet in de fractie komen, dan hadden ze maar meer stemmen moeten zien te behalen. (Bovendien kun je dat oplossen met betere fractie ondersteuning, wat sowieso nodig is.) Wat betreft diversiteit. Als je zorgt dat er een grote diversiteit aan mensen op een lijst staat, dan kunnen de kiezers er prima zelf voor zorgen dat er een divers gezelschap in de Kamer komt. Ook dat hoef je niet voor te kauwen als partij. Tot slot over dit punt. Je suggereert dat partijen ‘machtswellustelingen, ego’s en narcisten bijvoorbeeld’ uitselecteren. Ik denk dat dergelijke types volop vertegenwoordigd zijn in het parlement. Dus als je al vind dat die mensen niet in het parlement mogen zitten, dan slagen partijen er niet in om dat voor elkaar te krijgen.
Wat betreft de voorzichtigheid in je derde punt. Mensen met geld kunnen een probleem zijn in de politiek, maar ook bij politieke partijen. Dat moet je wettelijk aan banden leggen, maar staat los van deze discussie volgens mij. Verder denk ik dat het geen probleem is als er af en toe een tv-ster of mislukte columnist in de Tweede Kamer komt. Wellicht ontpoppen ze zich tot waardevolle volksvertegenwoordigers. Wat dat betreft heb ik liever een tv-ster die in de Kamer komt, daar op z’n bek gaat, en niet herkozen wordt, dan politieke partijen die om hun welvoeglijke redenen dat soort mensen uit het parlement houden.
Tot slot een vraag aan jou over die slippen van de lijsttrekker. Dat is een negatieve kwalificatie, om wat mij betreft heel goede redenen. Ik zie er namelijk op geen enkele manier iets positiefs in dat er mensen met nog geen 500 stemmen in de Tweede Kamer terechtkomen. Die 441 stemmen van Daniel Koerhuis, dat is 0,63 procent van wat je nodig hebt om 1 zetel te halen. Vind jij het systeem goed werken als mensen met zo weinig stemmen in de Tweede Kamer kunnen komen?
We hebben nu eenmaal een hybride systeem waarin je primair op lijsten stemt en pas secundair op personen. In dat systeem is het eerlijk dat het overschot aan stemmen gaat naar andere personen op dezelfde lijst, en niet naar de lijsstrekker van een partij die te weinig stemmen heeft gehaald voor 1 zetel, zoals jij lijkt te suggereren.
In dit systeem komt het voor dat er mensen in de kamer komen met weinig persoonlijke stemmen, maar dat komt ook omdat iedereen weet dat het zo werkt. Mensen stemmen op Mark Rutte in het vertrouwen dat als hij veel zetels haalt er een capabele kandidaat de kamer in komt die hetzelfde voorstaat als de lijsttrekker, en niet Sylvana Simons of Jan Roos.
Uiteindelijk is het grote probleem dat jij aanneemt dat jouw kritiek op partijen gedeeld wordt, en dat mensen graag op personen ipv partijen zouden willen stemmen. Maar de grote meerderheid van de kiezers wil dat helemaal niet. Die vinden het juist fijn om op een partij te kunnen stemmen. Dat is ook de reden dat er voortdurend gepraat wordt over het verlagen van de voorkeursdrempel. Dit zou niet nodig zijn als mensen al van de bestaande mogelijkheden gebruikt maakten, de voorkeursdrempel is met 25% van een zetel immers niet bijzonder hoog. Met een verdere verlaging geef je de mogelijkheid aan een steeds kleiner groepje kiezers om de samenstelling van de tweede kamer te beïnvloeden. Je moet ook meenemen dat dit ook onwenselijke gevolgen kan hebben, het wordt bijvoorbeeld interessant voor allerlei lobbyclubs om hun persoon in de kamer te krijgen.
Hoe je erbij komt dat ik denk dat mijn kritiek gedeeld wordt weet ik niet. Ik denk dat er weinig mensen zijn die over het politieke stelsel nadenken en om die reden veronderstel ik dat de meeste mensen het als een gegeven accepteren. Deze stukken zijn een poging mijn ongemak met ons huidige bestel onder woorden te brengen. Daarbij pretendeer ik niet voor de meeste mensen te spreken zoals jij.
Overigens gaat mijn zeer beperkte voorstel uit van het hybride systeem dat we hebben. Het verschil zou zijn dat de volgorde op de lijst op een andere manier tot stand komt. Dan waren er drie andere VVD-ers de kamer ingekomen in plaats van de drie in het stuk genoemde heren. VVD-ers met meer stemmen. Dat is democratie.
Het probleem van een verlaging (of in mijn voorstel het verwijderen) van de kiesdrempel en die lobbyclubs zie ik niet zo. Het prikkelt kandidaat kamerleden om stemmen te gaan werven en dat hoort bij een democratie. En wat het bijvoorbeeld mogelijk maakt zijn campagnes van regionale kandidaten. Het kan ervoor zorgen dat regio’s buiten de randstad weer wat beter vertegenwoordigd gaan worden. Lijkt me wenselijk.
Dit is te zwak. De meeste mensen kiezen er bewust voor om op partijen en niet op personen te stemmen, dat vinden ze fijner.
Jij mag dan ongemak ervaren, jouw oplossing gaat dus in tegen de democratische voorkeuren van het gros van de Nederlandse kiezers. Niet zo democratisch.
Maar nog steeds met heel weinig stemmen, laat staan genoeg stemmen voor een zetel. Veel minder ook dan het aantal stemmen dat met een stem op de lijsttrekker impliciet een voorkeur heeft aangegeven voor de lijstvolgorde zoals die is. Hoezo is dat dan democratisch?
Die voorkeursdrempel is er niet voor niets, die is er om de mensen die op de lijstrekker/partij/lijst zoals die is stemmen te beschermen tegen een klein clubje dat de lijst door de war gooit.
Dus hoewel jouw voorstel de voorkeur om invloed op de persoon die in de kamer komt uit te oefenen faciliteert, belemmert het juist de voorkeur om op partijen te stemmen, die in Nederland breed gedragen wordt.
Dan ben je vrij naïef. Een verlaging van de voorkeursdrempel zorgt er voor dat je met een klein clubje toegewijden al in de kamer kan komen. Dat kan een regio belang zijn, maar ook een bedrijfsbelang of privébelang. Partijen zijn een scherm voor dit soort cliëntelisme, maar die wil je juist verzwakken. Voor een concreet voorbeeld denk Richard de Mos in Den Haag. Ja, op landelijk niveau is dat lastiger, maar jij wil drempels voor dit soort zaken verlagen.
Want regio’s buiten de Randstad zijn slecht vertegenwoordigd?
Ten eerste is dat zeker als je naar geboorteplaats kijkt nog maar de vraag:
https://stukroodvlees.nl/regionale-afspiegeling-van-kandidaat-kamerleden/
Ten tweede vinden de meeste mensen standpunten belangrijker dan afkomst:
https://stukroodvlees.nl/regionale-afspiegeling-van-kandidaat-kamerleden/
Kortom, je veronderstelt hier een behoefte die er maar beperkt is, en als die er wel is ook nu al ge-uit kan worden (zie Omtzicht).
Wederom zo’n alwetende verteller, maar de grond waarop jij je als woordvoerder van ‘de meeste mensen’ opwerpt zie ik niet. Bovendien staan op het stembiljet alleen maar personen en geen partijen.
Zelfs als mijn oplossing in gaat tegen de democratische voorkeuren die jij beweert dat het gros van de Nederlandse kiezers heeft, dan is er niets ondemocratisch aan het innemen van een minderheidsstandpunt.
Democratie heeft iets te maken met meer stemmen krijgen dan anderen.
Nee, een verlaging van de voorkeursdrempel, of het weglaten ervan, zal ertoe leiden dat de kandidaat kamerleden meer zelf campagne zullen gaan voeren. In hun eigen stad, of regio, of hoe dan ook. Het gevolg, minder stemmen voor de lijsttrekker en meer voor de andere kandidaten. Dus met ‘kleine clubjes toegewijden’ kom je dan nog steeds nergens.
Stemmen op de lijsttrekker is een proxy voor ‘stemmen op partijen’, en de voorkeuren van mensen voor partijen blijkt uit het kiezersonderzoek 2017.
Er staan wel degelijk partijen op het stembiljet, dat weet jij dondersgoed.
Het gaat niet om het innemen van jouw standpunt, het gaat erom dat jouw oplossing tegen het democratie-gevoel van de Nederlandse kiezers in gaat. Jij claimt dat jouw oplossing democratischer is dan het bestaande systeem, maar dat is dus onzin. Blijft over dat het jouw particuliere voorkeur is om anders te gaan kiezen, maar dat lijkt me wat mager om daar het systeem voor te veranderen.
Jij verwacht blijkbaar een groot effect, maar op basis waarvan precies? De kiezers zitten er zoals we gezien hebben in meerendeel niet op te wachten. Er is dus eerder een klein effect te verwachten, en dat betekent dat het aantal stemmen nog steeds klein zal zijn, en dat dus een klein groepje kiezers grote invloed zal hebben.
Ik ben een paar dagen heel druk geweest, toch nog even een reactie. Je denkt dat mensen met een grote achterban meer ruimte hebben om af te wijken. Denken staat vrij, maar ik geloof er eerlijk gezegd weinig van. Als ik kijk naar de mensen die in 2017 in de kamer zijn gekomen dankzij voorkeursstemmen: denk je echt dat bijv. Isabelle Diks of Maurits von Martels meer onafhankelijk zijn geweest dan andere (respectievelijk) GroenLinksers of CDA’ers? Omzigt die je gebruikt als voorbeeld is echt de uitzondering, omdat hij een enorme mediabekendheid geniet. Zijn werk bij de toeslagenaffaire is prima, maar hij stemt gewoon mee met het CDA op andere dossiers waarbij de overheid de bevolking pootje licht, zoals de luchtvaart. Dat er ‘naar hem wordt geluisterd’, meer dan naar een ander, daar zie ik helemaal niets van. Ook dit: speculatief.
Vervolgens wrijf je mij “onderschatting en minachting van de kiezer en een overschatting van de partij” aan. Ik ben bang dat het precies anders om is: jij overschat schromelijk de mogelijkheid die je hebt als gewone kiezer, en laat zien dat je te weinig kennis hebt van wat een partij allemaal doet bij het selecteren van mensen, of dat schromelijk onderschat.
Eerst de kiezer: ik stel dat die helemaal geen tijd heeft om dit te doen. En een flink deel ook geen zin. Ook in mijn omgeving (veel mensen in politiek, of met politieke interesse) is het een heel kleine minderheid die meerdere verkiezingsprogramma’s leest. Hoeveel % denk je dat dat doet? En dan moeten de mensen als ze een partij hebben gekozen zich ook nog eens zich gaan verdiepen in alle mensen die op die lijst staan? Niet alleen een beschrijvinkje lezen, maar echt je verdiepen in de CV’s, waar staat iemand voor, waar heeft iemand verstand van?
Ik ben er van overtuigd: dat willen mensen niet en als ze dat toch moeten wordt gewoon gekozen voor de bekende namen. Dit: ” Als je zorgt dat er een grote diversiteit aan mensen op een lijst staat, dan kunnen de kiezers er prima zelf voor zorgen dat er een divers gezelschap in de Kamer komt.” is dan ook volstrekte onzin. “dat het vanzelf wel goed komt” is wensdenken, als kiezers de hele lijst omgooien is het statistisch nagenoeg onmogelijk dat daar net zo’n diverse lijst uitkomt als wanneer je er specifiek op let dat zowel jong/oud, man/vrouw, Nederlandse/buitenlandse achtergrond, etc. aan bod komt.
En zittende/bekende mensen hebben een enorm voordeel, dat voorkom je niet. Dat zag je goed bij GroenLinks, de laatste twee keer dat de lijst werd samengesteld. Met een kiessysteem, in een referendum. Slechts één iemand is het gelukt om de lijstvolgorde te veranderen: een zittend Kamerlid met grote (regionale en op onderwerp) achterban. Als je “het systeem” even negeert en ziet wie de hoge aantallen stemmen halen: allemaal bekende namen.
Dan de partij: omdat jij nog wel eens een ongeschikt iemand ziet zitten, filteren partijen ze er niet allemaal uit, en DUS doen partijen dat werk niet goed. Eh… hoeveel denk je dat er in de politiek zouden zitten als partijen niet zouden filteren? Je opmerkingen over specialisten laat zien dat je niet zo goed doorhebt hoe belangrijk het INHOUDELIJK werk is dat volksvertegenwoordigers doen. Niemand voor defensie of buitenlandse zaken? Nou, dan leer je het maar, De Mensen hebben deze lijst zo gekozen dus zo is het goed! Vervolgens wordt de regering op wezenlijke terreinen niet gecontroleerd, als specialisten op een bepaald onderwerp er bij meerdere partijen uitgefilterd worden. Partijen steken enorm veel tijd en moeite in die lijsten, om te zorgen dat de belangrijkste onderwerpen worden afgedekt door het aantal mensen dat ze (vermoedelijk) mogen leveren, binnen een bandbreedte.
In het kort: wat jij voorstelt gaat ten koste van diversiteit. Gaat ten koste van nieuwe mensen in de politiek. Zorgt voor rivaliteit tussen mensen onderling (want ze moeten campagne voeren tegen elkaar, om de gunst van de leden). Bevordert dat bekende mensen of mensen met geld in de Kamer komen, ten koste van mensen zonder netwerk/geld/bekendheid, maar met competenties. Zorgt er voor dat op voor een partij belangrijke onderwerpen potentieel niemand is die er verstand van heeft.
Dan je vraag: ik vind het om heel veel redenen problematisch dat Koerhuis in de Kamer zit, maar niet om de reden die jij noemt. Hij stond op de lijst voor de VVD. Verdedigt vol misplaatst enthousiasme het dramatische beleid dat zijn partij wil. De mensen krijgen waar ze op gestemd hebben. Dat percentage van 0.63 daar mag jij je heel druk om maken, in het huidige systeem is dat volstrekt irrelevant.
Wat ik problematisch blijf vinden is dat je een Heel Stellige Mening hebt over hoe dingen anders zouden moeten, terwijl je m.i. onvoldoende op de hoogte bent van wat er precies gebeurt, je voor een groot deel baseert op aannames en speculaties, en je zwakke plekken in je plan je wegpoetst met makkelijke oplossingen (‘meer ondersteuning’, helemaal voor, ‘aan banden leggen van invloed van het geld’, prima maar hoe dan) zonder dat daar momenteel een meerderheid voor of uitwerking van is.
Je lijkt het prima te vinden als het daadwerkelijke werk van volksvertegenwoordigers slechter gedaan wordt, en er meer apert ongeschikte mensen in de parlementen en raden komen, zo lang ze maar een hoger % stemmen hebben dan nu het geval is in het partijsysteem. Want dit is wel het gevolg van wat je zegt. En dat vind ik nou minachting, van ons politiek bestel én van de burger, die uiteindelijk slechter bediend zal worden.
Een paar reacties.
In grote lijnen ben ik het met zo’n beetje alles wat je zegt oneens. En dat kan natuurlijk, geen probleem. Ik ben zelfs blij dat je het verwoordt en ik vind het interessant jouw perspectief te lezen.
Wat ik me wel afvraag is of je zelf door hebt hoe zeer je redeneert vanuit het perspectief van een politieke partij. Je ziet hoe binnen jouw partij zo’n selectieproces tot stand komt en vervolgens verwijt je mij dat ik
want
Ik geloof gelijk dat partijen daar veel tijd en moeite in steken en heb wat jouw partij betreft vast minder zicht op hoe goed ze dat wel niet proberen te doen. Maar mijn kritiek is niet dat partijen dat niet goed genoeg zouden doen. Mijn kritiek is dat ze het doen. Zij zijn de poortwachter van het parlement en dat vind ik een probleem. Want het maakt de democratie indirecter, vergroot de afstand van de burger tot de politieke besluitvorming, en ondermijnt daardoor de invloed die mensen daarop kunnen uitoefenen, waar het in een democratie juist om te doen is. (En het voorstel hierboven is trouwens niet eens om die partijselectie los te laten, maar louter de volgorde).
Dan stel jij – en ik hoop dat ik je juist parafraseer – dat burgers geen zin hebben om zich in al die kandidaten te gaan verdiepingen, want ze lezen zelfs die verkiezingsprogramma’s nauwelijks. Dat laatste lijkt me een correcte aanname. Maar laat wederom een probleem van de politieke partij zien. Die veel te gedetailleerde verkiezingsprogramma’s zijn een kenmerk van politieke organisaties die graag willen regeren, maar dat is niet wat het parlement moet doen. Als beoogd controleur van de macht zijn die verkiezingsprogramma’s in ieder geval niet nodig. In een situatie waarbij de lijstvolgorde wordt losgelaten hoeven die kandidaten ook helemaal geen uitgebreide programma’s te schrijven. Maar wel iets meer politieke opvatting etaleren dan ze op dit moment (kunnen) doen. En vooral niet met het verhaal van de partij, maar met een eigen verhaal langs de deuren, op de zeepkist, in de zaaltjes en kroegen.
En zo zijn er nog wel wat zaken waar ik het pertinent mee oneens ben. Twee dingetje nog:
Dit vat ons meningsverschil wel een beetje samen. Jij zegt ‘in het huidige systeem is dat volstrekt relevant’. Ik zeg, het huidige systeem is het probleem.
Zo’n punt als over Omtzigt is op geen enkele manier te bewijzen. Dit is geen wiskunde, dit is niet na te rekenen. Dit is geen rechtszaak waarbij iets onomstotelijk moet worden bewezen. Ik vind het aannemelijk dat de hoeveelheid stemmen die iemand heeft gekregen, het feit dat hij anders dan de meeste mensen uit de fractie op het beperkte lijstje mensen met voorkeursstemmen staat, het gegeven dat hij in Twente een hele grote achterban achter zich weet, dat dat van invloed is op de positie en onafhankelijkheid die hij in Kamer en in zijn fractie heeft. Hij zit niet alleen dankzij de partijorganisatie in de Kamer, ook dankzij een achterban. Dat kunnen de meeste kamerleden niet zeggen. Daarin hoef je me niet te volgen. Maar alles wat niet onomstotelijk bewezen is afdoen als speculatief of ‘een aanname’ maakt een gesprek wel een beetje moeizaam. Niet in de laatste plaats omdat ook jouw Meningen Heel Stellig zijn en zitten vol zitten met aannames en wat jij speculaties noemt.
Eens met de moeizaamheid van het gesprek, dat herken ik. Ik zal hieronder proberen de argumenten helderder (puntsgewijs) te illustreren. Ik heb echter de indruk dat die moeizaamheid meer zit in de aannames die je doet, dan in het benoemen daarvan door mij.
Het gaat al mis bij je eerste constatering, welke een onjuiste (om de inmiddels beladen term toch te gebruiken) aanname is: “of je zelf door hebt hoe zeer je redeneert vanuit het perspectief van een politieke partij”. Nee. Ik had je ruim 10 jaar geleden precies hetzelfde antwoord gegeven, voordat ik lid was van een politieke partij (en terwijl ik daar op dat moment principiële bezwaren bij had, partijlidmaatschap, al weken die af van jouw bezwaren in deze serie). In die tijd was ik al jaren actief in de studentenbeweging, had met twee jaar bestuur van de Landelijke Studentenvakbond (LSVb) heel dicht op de politiek en het politieke werk gezeten, en deel van selectiecommissies voor zo’n vijfkoppig LSVb-bestuur uitgemaakt. Daarmee had ik al voor mijn partijlidmaatschap een beeld van 1) hoe ingewikkeld zo’n selectieproces is als je een team samen moet stellen waarbij je rekening moet houden met competenties, kennis, en diversiteit op meerdere fronten, en 2) hoe ongelooflijk ingewikkeld, technisch en specialistisch het werk is wat parlementariërs moeten doen.
Het is natuurlijk een beetje raar dat jij mij uit gaat leggen waar mijn standpunt vandaan komt (‘het perspectief van de politieke partij’).
Verder gaat je reactie voorbij aan mijn voornaamste kritieken (of in ieder geval, degenen die ik het belangrijkst vind). Opgesomt:
1) Jouw voorstel gaat ten koste van inhoudelijke expertise. Niet langer is geborgd dat de vertegenwoordigers die gekozen worden verstand hebben van de belangrijkste onderwerpen voor een partij. En als dit speelt bij alle partijen ook niet dat überhaupt alle onderwerpen worden afgedekt door een specialist in de Kamer / raad.
2) jouw voorstel bevoordeelt zittende politici, (andere) bekende mensen en mensen met geld, ten koste van van nieuwe mensen in de politiek. Dit heb ik geïllustreerd aan de hand van de laatste twee lijstsamenstellingen bij GroenLinks (dmv een referendum). Je kan ook kijken naar het aantal voorkeursstemmen dat politici bij anderen krijgen, als je meer bewijs wil van dit mechanisme. Je romantische beeld over zeepkisten en langs de deuren gaan is mooi, maar het gaat uiteindelijk om wie al met zijn bakkes op tv komt en geld heeft voor veel Facebook-advo’s.
3) Mijn punt over Omzigt was tweeledig. A) hij is een uitzondering tov anderen die gekozen zijn met voorkeursstemmen. Ik zet daar als voorbeeld twee anderen naast, die niemand kent en waarvan volgens mij niemand met droge ogen kan beweren dat ze zoveel invloed hebben in hun fractie. B) ik geef een illustratie van dat die onafhankelijke positie van Omzigt hem niet zichtbaar in staat stelt om zijn partijlijn te beïnvloeden op het punt waar hij momenteel het meest mee bezig is. A ontkracht eigenlijk al je punt, maar ook B beargumenteer ik op basis van een voorbeeld. Nee, hard bewijzen kunnen we dit niet, maar jij blijft letterlijk bij “Ik vind het aannemelijk dat”. Dat mag, en we kunnen agree’en to disagree, maar neem mij dan niet kwalijk dat ik je standpunt boterzacht en speculatief vindt.
1 en 2 doen mij tot de conclusie komen dat je inhoudelijk slechtere en minder diverse volksvertegenwoordiging accepteert, zo lang die maar met meer % gekozen is. Dat vind ik een ronduit beroerde uitruil. Je zou nog kunnen stellen dat dit deels gecompenseerd wordt doordat de gekozen mensen onafhankelijker zijn, maar dat geloof ik niet (want zie 3) en daarbij zie ik ook niet hoe bijvoorbeeld 10 heel onafhankelijke mensen zonder verstand van defensie die zich (ook nog eens) minder gebonden voelen aan de partijlijn gaan komen tot een zinnig standpunt over defensie.
Tot slot: waar het volgens mij ook mis gaat, is dat er twee dingen door elkaar lopen in je stukken. Ten eerste heb jij (als ik je stukken en reacties bij elkaar op tel) een soort vaan alternatief ideaal systeem voor ogen: volksvertegenwoordiging meer op hoofdlijnen, met betere ondersteuning, direct gekozen, safeguards tegen ‘het grote geld’. Dat zijn iig een aantal dingen die ik voorbij heb zien komen (corrigeer me vooral als ik het niet goed heb), en waar ik het voor een deel ook prima in kan vinden. Als je zo’n systeem uit zou werken (met voors en tegens) en het tegenover het huidige systeem zou zetten (met voors en tegens) zouden we elkaar best een eind kunnen vinden (is mijn aanname ;)).
Maar wat je doet is dat je nu één onderdeel pakt uit zo’n groter systeem (‘meer direct gekozen’), en dat integreert in de huidige partijstructuur en het huidige systeem. Waar dat onderdeel inderdaad zou /kunnen/ werken als er op hoofdlijnen gecontroleerd werd en er voldoende ondersteuning zou zijn, is het dramatisch in het huidige systeem waarbij specialistische en inhoudelijke kennis essentieel is om je werk goed te kunnen doen als volksvertegenwoordiger. En daarom werkt het niet.
Aanvullend op jouw punten, wat mij irriteert aan de stukken van Ad is het gebrek aan onderzoek of bronnen.
Dat is des te opvallender aangezien de oplossing van Ad (waarschijnlijk) gewoon ingevoerd gaat worden. Er is namelijk een staatscommissie parlementair stelsel geweest die het hele stelsel tegen het licht heeft gehouden, en de verlaging van de voorkeursdrempel was een van de meest concrete (en relatief bescheiden) adviezen van de commissie.
De rapportages van deze commissie zijn dan ook verplichte basisstof over dit thema, omdat hier enerzijds de problematiek van het huidige stelsel wordt geschetst (in hoeverre is er nu een probleem?) en anderzijds de mogelijke oplossingen met hun voors en tegens tegen het licht wordt gehouden.
Tussenrapportage:
file:///C:/Users/tp100/Downloads/Tussenstand_WEB%20(1).pdf
Eindrapportage:
file:///C:/Users/tp100/Downloads/Eindrapport+Lage+drempels,+hoge+dijken.pdf
Als Ad vanuit deze solide basis had beargumenteerd voorstander te zijn van deze wijziging, zonder het ‘partijen zijn ondemocratisch’ frame, zou de weerstand op Sargasso denk ik veel kleiner zijn geweest.
(En minder discussie. Dat is dan weer jammer ;-) )
Hm, die linkjes werken natuurlijk niet zo.
Tussenstand:
https://www.staatscommissieparlementairstelsel.nl/documenten/publicaties/2018/06/21/tussenstand
Eindrapport:
https://www.staatscommissieparlementairstelsel.nl/documenten/rapporten/samenvattingen/12/13/eindrapport
De resultaten van de commissie Remkes zijn me bekend. En er staan interessante dingen in. Maar er is wat mij betreft veel te weinig aandacht voor de rol van de politieke partij en daarom is het voor een serie over de politieke partij niet perse een goede basis.
Over speculaties en aannames, nog maar een keer het punt waar ik eerder al op wees: extraordinary claims require extraordinary evidence. Als jij beweert dat het model dat in alle democratieën in de wereld wordt toegepast in Nederland een groot probleem is – zoals je in deze serie doet en ook weer aan het begin van dit stuk – moet je zorgen dat je heel goed beslagen ten ijs komt. Je haalt je eigen verhaal onderuit met speculatieve claims of met meningen die je presenteert alsof het feiten zijn. Zoals de stelling dat partijen afstand zouden scheppen tussen bevolking en politiek.
En je komt voor de zoveelste keer met een bewering van het type: partijen zijn de poortwachter van het parlement. Terwijl je er al meermaals op bent gewezen dat dat veel te kort door de bocht is. Er zijn andere manieren om politiek actief te worden. Alleen blijken mensen die de politiek ingaan vrijwel altijd voor een partijstructuur te kiezen: ofwel worden ze lid van een bestaande partij, ofwel richten ze een nieuwe op. Omdat ze snappen dat je samen moet werken om ergens te komen en een democratische partij daarvoor de beste manier is.
Partijen zijn niets anders dan verzamelingen van politiek actieve mensen die gezamenlijk effectiever voor hun politieke idealen denken te kunnen strijden dan in hun eentje. Iedere politicus mag zelf kiezen bij welke partij hij/zij wil horen en kan er desnoods zelf een beginnen.
Partijen die groot en populair genoeg zijn kunnen onderling taken verdelen en geven je ook de mogelijkheid om iets nuttigs bij te dragen zonder je verkiesbaar te stellen. Binnen Tweede Kamerfracties kunnen ze onderwerpen en taken verdelen. De een is beter in marketing en talkshows, de ander in het analyseren van rapporten en wetsvoorstellen of direct contact houden met ‘het volk’.
We hebben hier, zoals in #0 al wordt opgemerkt, een representatieve democratie. Ik stem op een persoon waarin ik enig vertrouwen heb dat hij (vaak een zij) de komende vier jaar op allerlei onderwerpen zich zal inzetten op een manier die strookt met mijn ideeën over een betere samenleving. Evenzo geef ik met mijn stem aan dat ik er enig vertrouwen heb dat de partij van die persoon de juiste mensen selecteert voor het politieke werk dat zowel binnen als buiten de Tweede Kamer moet worden gedaan om de door mij verkozene vier jaar lang succesvol te laten zijn.
Ik zie er dan ook geen enkel probleem in wanneer grotere partijen Kamerleden hebben die 0 stemmen krijgen bij de verkiezingen. Blijkbaar vinden genoeg mensen die wel stemmen krijgen dat deze mensen een nuttige bijdrage kunnen leveren. Ik vind dat een veel prettiger systeem dan een meer directe democratie waarbij alleen de 150 meest bekende/populaire politici zich in de Tweede Kamer weten te werken.
Op een bepaalde manier vind ik je reactie hartverwarmend, omdat er best veel vertrouwen uitspreekt in ons huidige politieke stelsel. Dat vertrouwen heb ik niet, maar het is toch goed te merken dat er mensen zijn die dat wel hebben. Eén reactie op wat je verder zegt:
Wat betreft dat verdelen van taken. In ‘Niet spreken met de bestuurder’ van Gerard van Westerloo loopt hij enkele maanden mee met de PvdA fractie van Ad Melkert. Hij krijgt dan een lijst onder ogen waarop staat wie van de 45 fractieleden over welk onderwerp het woord mag voeren. Die lijst bevat 369 (!) onderwerpen. Een citaat:
Het resultaat van dergelijke arbeidsverdeling is veel aandacht voor details. Maar hoeveel kamerleden houden zich dan nog bezig met de grote lijnen? In die fractie was dat er één, Ad Melkert. Je kunt ook taken verdelen door te zorgen voor een goede ondersteuning. Het lijkt mij in ieder geval wenselijk dat er genoeg kamerleden zijn die grote lijnen kunnen schetsen. In mijn optiek zijn ze nu vooral vaak met maatregeltjes (details) bezig.
Ik heb vertrouwen in de mensen op wie ik stem, ja. We moeten ook wel. Als je de persoon en partij waarop je stemt al niet vertrouwt kan je net zo goed niet stemmen.
De relevantie van je verhaal over de PvdA onder Ad Melkert (20 jaar geleden!) ontgaat me. Goede afspraken over wie het woord voert zeggen niks over wie er intern over onderwerpen mogen meedenken en -praten. En als de werkwijze van de PvdA je niet aanstaat kan je op een andere partij stemmen. Ik kan me herinneren dat velen dat ook deden destijds. Pim Fortuin was zeker meer iemand van de grote lijnen die een grotere groep kiezers aansprak. Maar ik durf te beweren dat de kwaliteit van zijn mensen en organisatie toch wat te wensen overliet. Als er iets was dat de LPF wel wat meer had kunnen gebruiken dan was het wel grijze muizen, fractiediscipline en oog voor detail.
Het verhaal van de PvdA is slechts een illustratie wat er kan gebeuren als je taken gaat verdelen, zoals jij dat verwoord. Het is inderdaad 20 jaar geleden, maar het kiesstelsel en de rol van politieke partijen zijn de afgelopen 20 jaar nauwelijks veranderd. En het zeer lezenswaardige artikel wekt in ieder geval weinig enthousiasme over zo’n manier van werken.
Je moet niet het politieke systeem de schuld geven dat een enkele partij 45 ego’s bezig moest zien te houden. Dat zal je altijd krijgen en zal nog veel erger worden als deze vertegenwoordigers hun zetel moeten verdedigen aan het eind van de termijn. Dan zal er bikkelhard gevochten worden om mediagenieke onderwerpen om jezelf te profileren ( ten kosten van het volksvertegenwoordigen ).
Je kritiek gaat eigenlijk iedere keer over de fractiediscipline en gang van zaken bij de grote machtspartijen in het land. Je mag als onbeduidend kamerlid helemaal geen grote lijnen uitzetten van de grote leider. Als een Kamerlid van een grote partij niet direct een mening kan geven over X detail, wordt je gelijk afgeserveerd door de media. Als je een paar onbeduidende debatten laat gaan (om het land in te gaan bv) ben je ‘afwezig’.
En de technocratie die we eigenlijk zijn. De Tweede Kamer zou eigenlijk hard al het cijfergefreumel en detailwerk van zich af moeten zetten en alleen over de hoofdlijnen gaan. Alleen als je de ‘grote lijnen’ lekker uitzet dan concludeert het CPB gelijk dat je verkiezingsprogram niet door te rekenen valt, en dan ben je geen serieuze partij, amateuristisch etc. (Bovendien naait een beetje regering de Kamer dan gelijk in de uitwerkingsdocumenten)
Maar ja, komt er een aflevering Zembla en dan moet iedereen dringen bij de rondvraag over schande van de dag, x. Nu heb je 12 partijen die dat doen, mocht iedereen zelf ‘zijn achterban’ moeten opsnorren dan zijn dat 150 kamerleden met een mening.
Ik heb er geen oplossing voor. Maar denken dat een beetje lijsthusselen en de fractievoorzitter Zwolle te verkiezien, die eigenlijk dient als lijstvulling, boven iemand die ervoor gekozen heeft de oplossing is lijkt mij naief.
Je zou, op basis van bijna dezelfde logica, ook een heel andere conclusie kunnen trekken. Als iemand in zijn/haar eentje genoeg stemmen binnenhaalt voor 10 of 20 zetels, waarom zou diegene dan niet zelf mogen bepalen wie die zetels in mag nemen? Zo iemand vertegenwoordigt immers veel meer kiezers dan iemand die maar een kwart van de kiesdeler aan stemmen krijgt.
Overigens vind ik het best een interessant idee om voorkeursstemmen bepalend te laten zijn voor wie de zetels van een bepaalde partij krijgt. Het zou wat meer concurrentie opleveren binnen partijen en dat is misschien niet zo gek. Als verwacht ik ook weer geen enorme verandering.
Tenslotte nog een constructief kritiekpuntje over de vorm van deze serie verhalen. Volgens mij zit daar de makke. Een verhaal wordt niet overtuigender naarmate je meer stellingen poneert, meningen ventileert en mogelijke problemen signaleert. Integendeel, de sterke punten raken verstopt tussen opmerkingen die niet veel toevoegen en beweringen waar wel wat op aan te merken valt. En het komt ook nog eens over als argumentatie via de methode: throwing spaghetti at a wall and hoping something sticks. In mijn ogen ondergraaf je je eigen betoog door er een hele serie blogs van te maken. Mijn tip: ga eens terug naar de tekentafel en probeer je punt nu eerst eens te maken in één kernachtig stuk. Dan kun later altijd nog sommige detailpunten uitwerken of kritiekpunten beantwoorden in een vervolg.
Je eerste punt Hans, lijkt me in ieder geval democratisch gezien zuiverder dan de huidige praktijk. Het partijbestuur of de commissie hebben geen mandaat van de kiezer en de lijsttrekker natuurlijk wel.
Wat betreft het punt over de serie. Ik begrijp wat je zegt, maar het hele partijpolitieke bestel heeft veel kanten en deelonderwerpen. Het zou een hele lange Longread worden als ik dat in één stuk zou willen samenvatten. (bovendien is het begin van de serie er al) Door het in kleinere stukken te knippen wordt het behapbaar en ook beter op lengte voor het lezen op een blog. Meer wellicht dat ik het alvorens het over een alternatief te gaan hebben, nog een keer als geheel kernachtig probeer te omschrijven. Dank voor het meedenken :)
Het is maar net hoe je het bekijkt. Want het zou ook wel zuiver zijn als je vooraf weet wie je erbij kunt krijgen als degene op wie je stemt meerdere zetels binnensleept. Zo iemand zou dan bijvoorbeeld een lijst van namen kunnen maken, in de volgorde waarin ze in aanmerking komen voor die extra zetels. Dat is wel zo transparant.
Gezien vrijwel iedereen op de lijsttrekker of eerste positie stemt, zou daarna eigenlijk een rijtje namen moeten komen met degenen daarna. Noemen we het iets van kieslijst ofzo.
En als je dan echt een favoriet hebt, kan je die aankruizen. Soort van voorkeur aangeven.
Ja, zoiets. En mogelijk organiseert zich dan een groep mensen met ongeveer dezelfde opvattingen rond zo’n kieslijst. Die zouden dan mee kunnen denken over het beleid, of meewerken aan verkiezingscampagnes. Na verloop van tijd zullen die mensen ook wel wat invloed op de mensen op die lijst willen hebben. Die ze ook wel zullen krijgen, omdat de mensen op zo’n kieslijst de steun van die groep aanhangers graag willen houden. Voor de democratie zou het dan goed zijn als de wisselwerking tussen de kieslijst en de aanhangers transparant is. Ze zouden een vereniging op kunnen richten, en regelmatig grote vergaderingen kunnen houden, waarbij ze journalisten toelaten, bijvoorbeeld.
Omdat het de kiezers niet alleen gaat om een persoon af te vaardigen naar het parlement, maar om er voor te zorgen dat zijn of haar stem doorklinkt in het parlement, ongeacht wie die stem laat horen. Wij kiezen niet zomaar een persoon, maar een richting, een programma, een ideologie of levensbeschouwing zoals je wilt.
Bovenstaand verhaal gaat volledig voorbij aan de functie van een partij als concentratie van overeenkomstige beginselen. Gelijkgezinden verenigen zich in een partij en gezamenlijk zorgen ze er dan voor dat mensen vanuit de kleur van de partij op de lijst komen, liefst met een mix aan deskundigheden en banden in verschillende netwerken. Er valt best wat aan te merken op de procedures bij de een of de andere partij. Maar dat is niet het grootste probleem.
Wat ik bestrijd is de suggestie dat iedereen zijn eigen vertegenwoordiger moet kunnen kiezen als een soort plaatsvervanger. Zo werkt democratie niet. Je miskent dan het voornaamste onderdeel van de keuze die mensen moeten maken bij verkiezingen: een richting voor het bestuur om het land beter te maken.
De zeer beperkte verandering van het loslaten van de kiesdrempel doet niets af aan het gegeven dat die mensen op een lijst van een partij staan. Jouw beschrijving van wat een partij is of zou moeten zijn kan daar prima mee samengaan.