Italië hoopt het kwaad uit te bannen

ELDERS - Italië verweert zich tegen de maffia, de corruptie en de belastingontduiking.

Zuid-Italiaanse bisdommen weren de maffia bij Goede Week processies, bericht het Katholiek Nieuwsblad. Vorig jaar juli was er een incident in Oppido Mamertina in Calabrië toen een processie afweek van de gebruikelijke route en langs het huis van een maffiabaas trok.  De processiegangers lieten daar het Mariabeeld  een buiging maken voor Peppe Mazzagatti, leider van de beruchte N’drangheta. Het incident werd opgevat als een provocatie van Paus Franciscus die zich fel afzet tegen alle vormen van corruptie. “Zoals een dood dier stinkt, zo stinkt ook de corruptie, zo stinkt ook een gecorrumpeerde samenleving, en zo stinkt ook een christen die zich inlaat met corruptie”, zo verklaarde hij onlangs ging toen hij in Napels op bezoek was in de beruchte Scampia-wijk. “Zorg ervoor dat het laatste woord niet het kwaad is. Het moet ‘hoop’ zijn”, zei de kerkvader in deze door de Camorra beheerste wijk waar zelfs de politie soms niet durft te komen.

Gezien de reputatie van Franciscus is het opmerkelijk dat een gezamenlijk aanpak van belastingontduiking door het Vaticaan en de Italiaanse staat kennelijk nog veel moeite heeft gekost. “Na maanden van onderhandelingen” kondigde het Vaticaan woensdag aan bereid te zijn gegevens over bedrijven en individuen met de Italiaanse belastinginspecteurs te delen. Religieuze organisaties die zaken doen met de Vaticaanse bank, officieel het “Instituut voor Religieuze Werken“, zullen voortaan ook belasting moeten gaan betalen. Vaticaans onroerend goed blijft in heel Italië gespaard voor belastingheffing. De vorige paus, Benedictus XV, had al aangekondigd dat er schoon schip gemaakt moest worden bij de bank toen het  Instituut voor Religieuze Werken een broeinest bleek te zijn van witwaspraktijken en fraude. Een van de zaken die aan het licht kwam betreft de priester Scarano, medewerker van de instelling die de bezittingen van het Vaticaan beheert. Hij wordt beschuldigd van witwassen en poging tot smokkel van 20 miljoen euro.

De Italiaanse Senaat heeft zich deze week ook van zijn goed kant laten zien bij het aanvaarden van een nieuwe wet die corruptie in het openbaar bestuur moet bestrijden. De wet is met name gericht tegen maffia-praktijken. Volgens sommigen gaat het nog niet ver genoeg. De Vijf Sterren beweging van Beppe Grillo spreekt over een gemiste kans. Volgens Berlusconi’s Forza Italia zijn de nieuwe regels in strijd met de grondwet. Het Huis van Afgevaardigden moet zich er ook nog over uitspreken.

De aanpak van de maffia is een moeizaam proces. Een uitleveringsverzoek aan het Verenigd Koninkrijk voor Domenico Rancadore, lid van de Siciliaanse Cosa Nostra en bij verstek veroordeeld tot zeven jaar gevangenisstraf, moest worden ingetrokken. Rancadore werd een paar jaar geleden ontdekt in Londen, waar hij onder een schuilnaam woonde. Inmiddels is zijn straf verjaard. De Cosa Nostra had het eind vorige eeuw zwaar te verduren. Onderzoeksrechters Falcone en Borsellino slaagden er in 360 criminelen te veroordelen. Zij werden beiden in 1992, kort na elkaar vermoord. Twee jaar geleden was de politie nog bezig met het onderzoek naar de moord op Falcone.

In een column in de NRC over Recht en Bestuur schrijft advocaat-generaal bij het ressortsparket in Den Haag Miranda de Meijer dat er moed voor nodig is om corruptie te bestrijden. Ook in Nederland.