Indrukwekkend portret van een zinloze oorlog

Afgelopen weekeinde vond in het Griffioen theater in Amstelveen alweer voor het vijfde achtereenvolgende jaar het Himalaya Filmfestival plaats. Het festival is een initiatief van het Himalaya Archief Nederland dat zich ten doel heeft gesteld om de regio rondom het gebergte beter te belichten zodat ook wij iets kunnen meekrijgen van de culturele en religieuze diversiteit, het natuurlijke schoon en de spanningen in de regio die duidelijk zichtbaar aanwezig zijn. Tijdens het festival werden er 45 films en documentaires vertoond over gebieden of volkeren in China, Tibet, Pakistan, India, Nepal en Bhutan.

Eén van de documentaires was Siachen – A war for ice van de Italiaanse regisseurs Fulvio Mariani & Mario Casella uit 2006. Het is een verhaal over een oorlog die al zo’n twintig jaar voort duurt, maar die waarschijnlijk ook de minst bekende is. De Siachen gletsjer bevindt zich ten noorden van Kasjmir en beschrijft een oppervlakte van ongeveer tweehonderd vierkante kilometer ijs, op een hoogte variërend van drie- tot zevenduizend meter. Na het vertrek van de Britse kolonisator in 1949 werden de grenzen tussen India en Pakistan vastgesteld zoals we die nu kennen. Het doortrekken van die lijn boven het coördinaat NJ9842 leek zinloos omdat de Siachen gletsjer zo onherbergzaam is dat geen mens er zijn habitat van zou willen maken. Het gebied werd daardoor dus min of meer een niemandsland.

Het liep echter uit de hand vanaf 1984 nadat de Pakistanen enkele expedities begonnen uit te zetten in het gebied. Het Indiase leger reageerde direct omdat er een bestand dat niet bestond werd gechonden en daarmee een soort van herenakkoord. Vanaf die tijd zijn er bij tijd en wijle gevechten geweest en momenteel heerst een staakt het vuren in Siachen. Wel is er vanuit beide landen nu permanente militaire aanwezigheid waarbij nauwlettend in de gaten wordt gehouden welke manoeuvres de ander maakt. De hoogst gelegen post ligt op zo’n zesduizend meter en dient ook dagelijks bevoorraad te worden met kerosine evenals op de andere posten omdat dat de enige brandstof is die men op zulke hoogten kan verbruiken.

In de documentaire komen de betrokkenen van het eerste uur aan het woord zoals bijvoorbeeld de Indiase kolonel met de bijnaam ‘Bull’ die algemeen wordt beschouwd als de aanstichter van deze oorlog van onderling wantrouwen. Maar ook de militairen die in speciale kampen worden getraind en vaak afkomstig zijn uit veel lager gelegen gebieden in beide landen worden gevolgd in hun dagelijkse tocht door het ijzige landscahp. In het conflict zijn al tienduizenden militairen gesneuveld, niet alleen door het militaire geweld, maar ook door hoogteziektes of de onontbeerlijke omstandigheden. In de dichtsbijzijnde dorpen die onder de gletsjer liggen zijn dan ook compleet uitgeruste ziekenhuizen verrezen die gespecialiseerd zijn in de behandeling van deze ziekten. Dankzij de permanente aanwezigheid van militairen, de bevoorrading van de troepen en de ziekten die moeten worden behandeld, zijn de kosten van deze zinloze oorlog inmiddels opgelopen tot tien miljoen dollar per dag.

Een andere zorg die direct voortkomt uit het conflict is de dreiging van een milieuramp in de nabije toekomst; de gletsjer raakt steeds voller met afval (kerosinevaten, conservenblikken, etc.) van de militairen dat door niemand wordt weggehaald. De sneeuw bedekt het afval tijdelijk onder een dikke laag, maar zodra deze opgehouden is, wordt pijnlijk zichtbaar welk probleem India en Pakistan nog te wachten staat. De Siachen gletsjer mondt namelijk uit in de Indus rivier en dat is een belangrijke bron voor veel mensen in de regio.

Het ziet er niet naar uit dat de documentaire snel elders te zien is, ondanks dat deze verschillende malen is bekroond op o.a. het internationale bergfestival in Graz in 2006 (ja mensen, het bestaat). Toch zal het Himalaya Archief Nederland met een aantal films een zogenaamde ‘Yaks on Tour’ in Nederland gaan doen, het programma volgt nog op de website. Maar, anders weet u het alvast voor volgend jaar; ergens in februari zal er weer een Himalaya Film festival zijn.

Himalaya Film Festival