De Olijfberg is een bergruggetje dat ten oosten van Jeruzalem ligt. Hoogte: ongeveer 800 meter. De joden geloven min of meer -omdat het in het Hebreeuwse bijbelboek Zacharia staat- dat God aan het einde der tijden op de Olijfberg zal beginnen met het tot leven wekken van alle gestorvenen. Dat vinden sommige joden zo prachtig dat ze zich op de Olijfberg laten begraven. Er zijn op die berg zo’n 150.000 graven.
Ook in het Nieuwe Testament komt de Olijfberg verschillende keren voor. Aan de voet van de berg ligt Gethsemane, waar Jezus aan de Romeinen werd uitgeleverd. Op Hemelvaartsdag, dat is een donderdag, veertig dagen na Pasen, vieren we dat Jezus op de Olijfberg, temidden van zijn apostelen, ‘Goodbye’ zei en opsteeg naar de hemel. Met een wolk etc., voor het effect, ik begrijp dat best. Zo’n man moet je niet begraven, zo’n man stijgt op. Hij weegt blijkbaar niets meer en als ik het zelf verzonnen had, zou ik ook die wolk genomen hebben.
Een en ander heeft tot mooie muziek geleid: stukken die door de eeuwen heen allemaal ‘In Monte Oliveti’ (Op de Olijfberg) heten en die ik verder zal afkorten tot IMO. Het eerste IMO dat ik u wil aanbevelen, is dat van Mikolaj Zielenski (ca. 1550-1615), de Poolse grootmeester van de vroege barok in het begin van de zeventiende eeuw. U moet eens letten op de manier waarop Zielenski het koor als het ware in tweeën deelt (de hoge en de lage stemmen) en op elkaar laat reageren.
Ook deze IMO van Orlando di Lasso (1532-1594) mag er wezen. Deze IMO van Carlo Gesualdo da Venosa (1566-1613) vind ik persoonlijk de allermooiste. Maar deze IMO van Anton Bruckner (1824-1896), uitgevoerd door maar 8 stemmen, is ook een wondertje. Maar ook dit dingetje van de Letse componist Juozas Naujalis (1869-1934) mag niet ongenoemd blijven. En, om ook nog eens te kunnen lachen, hier is een uitvoering van IMO van Franz Schubert (1797-1828). Het kan inderdaad ook verschrikkelijk slecht worden gezongen.
Er zijn nog veel meer uitvoeringen van hetzelfde lied, en die gaan, met dezelfde bloedige ernst, over die hemelvaart van Jezus. Daar gelooft men in, dat wil natuurlijk zeggen, daar gelooft men helemaal niet in, maar dat geleuft men. Ik geloof ook niet in al die bizarre onzin, zoals ik ook geen geloof hecht aan de homeopathie, de handlijnkunde of de hypnotherapie. Die hebben dan nog als nadeel dat ze geen mooie muziek hebben voortgebracht, en dat heeft het christendom (naar mijn smaak) wél gedaan. En bij een stukje Bach denk je toch ook niet: wat een vuile christen!
Foto: Wikipedia / Giotto di Bondone (1267-1337).
Reacties (11)
laten we ook het Mt Olive Jazz combo niet vergeten….;-)
http://www.youtube.com/watch?v=1_s4qL32VYU
heerlijke stukjes mnr Hoogeboom!
Het Christendom heeft volgens BH mooie muziek voortgebracht. Propaganda daarvoor doet hij met betuigingen van minachting voor Christus en het Christusverhaal gepaard gaan. Intens en frequent.
Dat denigreren van ‘m – grof, brutaal, overbodig – is in disharmonie met de rest van zijn muzikale boodschap. Mooi en lelijk gaan niet goed samen. Dat zich hier toch die kakofonie voordoet, vraagt om een verklaring. Waarom zij eventueel wel nodig was. Of BH dat vond.
De beste, de enige lijkt mij die waarin we er een wanhopige poging van BH in beluisteren te voorkomen dat zijn vrienden hem van Christelijke sympathieën zouden verdenken. Iets dommers, ergers kan hij zich niet voorstellen.
Geen onafhankelijke geest, die BH.
@ HPax. Ik vind nu eenmaal het christendom een bizar geloof, dat ondanks die bizarriteit prachtige muziek heeft opgeleverd. Dat kan toch? Of kan dat niet en moeten wij bij het beluisteren van Bach of Händel de ogen gesloten en de handen gevouwen houden? Dat zal toch niet de bedoeling zijn.
Over twee dagen kom ik met een moordenaar die tegelijk ook een fantastisch goede componist was. Dat kan ook. En zo kun je ook geloven in iets absurds (bijvoorbeeld in het christendom) en tegelijk een mooi boek schrijven of een mooie compositie maken.
Ik ben dan niet zo geïnteresseerd in de overtuigingen van zo iemand, maar wel in dat boek of in die compositie.
U moet toch blij zijn dat er IETS overblijft van al die christelarij?
Nog eens @ HPax. U wordt uiteraard uw geloof gegund. Wij kunnen uw geloof niet onderuit halen, met welk helder argument ook. Bijvoorbeeld dat van Jezus’ opstijging ter hemele: hoe kan Hij ooit zó weinig gewogen hebben, et cetera. Daar hebt u geen antwoord op, en daar wachten wij toch op: een wetenschappelijk antwoord. Daar zit u mee in de knoop, geeft u het maar toe.
Daarmee ‘denigreer’ ik niet het Christus-verhaal, ik stel het ter discussie. Vroeger zou je vermoord zijn voor zo’n mening, maar die tijd is godzijdank voorbij.
Waar het op neerkomt: ík kom niet met een Christus-verhaal. Daar komen de christenen mee. Laten zij dus met een bewijs van hun verhalen komen. Daar zijn ze de afgelopen 2000 jaar slecht toe in staat geweest. Geen flinter hebben ze geleverd.
Goed onderwerp, slechte discussie.
De vraag of alle muziek van bijvoorbeeld Bach Chrrristelijk (of liever: religieus) is, of alleen die stukken met expliciete verwijzingen wierp iemand mij onlangs toe.
Ik weet er veel te weinig van om een sluitend antwoord te geven. Blijkbaar kan Bach zichzelf eindeloos citeren in zijn niet religieuze muziek. Als bron zie je dan in profane stukken lange delen uit zijn religieuze muziek.
Ik geloof (!) wel heel sterk dat religie de mens(heid) in zijn kunstzinnige uitingen (niet alleen muziek) naar onwaarschijnlijke hoogten heeft gestuwd. Bouwkunst, schilderkunst, muziek etc.
Ik geloof dat ik daar wel waardering voor op kan brengen, zonder me de hele tijd af te vragen of de slang echt gesproken heeft.
en dan even offtopic: ik kan me niet voorstellen dat de slang niet gesproken heeft in de ogen van een echt Christen. Ik bedoel: als Hhij in een dag het heelal kan scheppen, dan is een slang laten spreken toch een koud kunstje?
Dan is er nog dat andere motief voor mooie kunst: de liefde. In dat verband wil ik jullie G Ph Telemann niet onthouden, die vanwege een echtgenote met een gat in haar hand aan de lopende band moest produceren. Wie goed luistert hoort dat verhaal in zijn 12 fantasias voor fluit, vooral 1, 3 en 5 vind ik mooi. En mooi wordt op zijn best als Frans Bruggen speelt:
http://www.youtube.com/watch?v=vQatlvFvGdM
Het Largo vivace largo vivace kan niet anders dan het verhaal van zijn huwelijk vertellen. Het allegro dat erop volgt moet dan zijn eigen conclusie zijn. Ik denk dat hij best van haar hield :-)
Rond 1850 verscheen in Duitsland het eerste boek wat probeerde aan te tonen dat Jezus een verzinsel is, de verhalen over Jezus zijn zo tegenstrijdig als het maar kan.
Sindsdien zijn vele zulke boeken verschenen, ze verschijnen nog steeds.
Nog nooit is er archeologisch iets aangetoond van de historiciteit van het oude testament.
Van het nieuwe ook niet.
Er is een hypothese dat Paulus als geheim agent van de Romeinse keizer het christendom op touw zette om het jodendom te ondermijnen.
‘Nog nooit is er archeologisch iets aangetoond van de historiciteit van het oude testament.
Van het nieuwe ook niet.’
is natuurlijk klets. Je bedoelt misschien van de figuur Jezus. Er zijn zat zaken archeologisch of geologisch aangetoond. Zo wordt in de bijbel de Olijfberg genoemd. Die bestaat gewoon.
@ ‘In Monte Olivettí’
Wat bedoelde ik met mijn kritiek uit c 002. Ik zal het nog eens – duidelijker? – zo uitschrijven.
1 Van iemand die je ‘slecht’ vindt en die ook als zodanig bekend staat, vertel je dat hij wėl een of andere grote verdienste heeft (geval 1); of omgekeerd prijs je iemands prestatie, maar haast je je om er bij te vertellen dat hij – eigenlijk – een schurk of een dwaas is (geval 2).
Dit lijkt op de onverschillige ½volle / ½lege fles, maar het is niet onverschillig. Het 2e geval compenseert, bouwt op, het 1e breekt af.
2 Parabel. Punt 1 boven ingekleed en uitgewerkt.
K1 is gerenommeerd kunstcriticus, tevens actief partijganger van Groen Links. Komt voor. In verband met zijn werk is K ertoe gekomen om weer eens de tekeningen van Hitler te bestuderen. Jaja, het wordt wel eens vergeten, maar was die H. behalve socialist ook artiest. En volgens sommigen geen onverdienstelijke.
Na gedegen studie komt K tot de conclusie dat veel schetsen van H. van buitengewone kwaliteit zijn en van zijn bevinding doet hij sec, deskundig, objectief verslag in zijn vaktijdschrift. Geweldig tekenaar die Hitler!
K. recensie raakt daarna verder bekend, in kranten en op internet.
Na een ongeveer een week krijgt K. een brief van het GL partij-bureau, met het verzoek zijn partijkaart in te leveren. Per omgaande! Weer wat dagen later komt K op straat een vriend tegen en wil hij hem aanschieten. Maar die ‘vriend’ loopt als door een adder bedreigd haastig door. Enfin, na een maand is K. zowat al zijn vriendjes en kennissen kwijt en zijn baan staat zoals men dat uitdrukt ‘op de tocht’.
3 Analyse.
Hoe had K. met behoud van wetenschappelijke standing zijn maatschappelijke ondergang kunnen voorkomen? Door mutatis mutandis te doen wat BH doet, i.e. zijn publicatie rijkelijk met anti-Hitler uitlatingen larderen.
K’s denkbeeldige dissociatie van H. vind ik begrijpelijker dan BH’s feitelijke van Christus en Christendom. Christus is niet Hitler. En het is niet BH’s persoonlijk ongeloof dat mij kwelt, maar diens onaangename, onnodige verloochening van zijn eigen samenleving, op hoofdpunten van Christelijke waarden bezield. Niemand hier hoeft zich cultureel zich Christus te generen. Ook ongelovigen niet. Muzikaal noch anderszins.
PS1 BH’s ‘methode’ lijkt mij tussen die van ‘geval 1’ en ‘geval 2’ (zie boven 1) in te zitten. Een 2-walletjes geval?
PS2. Over de historiciteit van Christus heb ik BOLLAND’s: DE GROOTE VRAAG VOOR DE CHRISTENHEID ONZER DAGEN | Leiden, 1911, gelezen. Ik weet er dus van.
@ HPax. Altijd als je eens een grapje maakt of een pittige formulering kiest, is er wel iemand die daar aanstoot aan neemt. Ik vind het jammer dat u zo snel aangebrand bent. Laat ik u mijn positie nog eens uitleggen, in gewoon, bedaagd Nederlands.
Ik vind de muziek vanaf ongeveer het jaar 1200 interessant en mooi. Wat is dat door muziek? Dat is niet de ketelmuziek der troubadours, dat is de kerkelijke muziek. Hoe komt het dat in de kerken (en aan de hoven) zulke goede componisten zaten? Omdat daar het geld zat. Niks anders.
Ik luister bijvoorbeeld graag naar Byrd, Perotinus, Allegri, Bach. Hun religieuze muziek spreekt mij aan, zoals de seculiere muziek van meer moderne componisten mij ook aanspreekt.
Ik ben een atheïst of een antitheïst, het beestje moet een naam hebben, en toch geniet ik van een stuk van de katholiek Byrd. Als ik daarover zou gaan schrijven, zou ik waarschijnlijk ook iets zeggen over het geloof van Byrd. Bijvoorbeeld dit: ‘Of u nu Rooms bent of anderszins ziek, / Luistert u goed naar W. Byrd zijn muziek!’ Ik doe met zulke grapjes eenvoudigweg Multatuli na. Het is met andere woorden niet meer dan malligheid van een oude man, waaraan men zich niet moet storen.
1) oeff wat zwaait het af zo. Daar gat het toch niet om, hoe de auteur erin zit? De vraag is toch gewoon hoe men (artiesten) zich liet inspireren door hun religieuze ervaringen en welke inzet/offers individuen en gemeenschappen bereid waren te leveren?
Ik vind religie geïnspireerde kunst in welke vorm dan ook in een enorm lange periode van onze geschiedenis tot ongeëvenaarde hoogte stijgen: kerken, tempels, piramides, tombes, schilderkunst, muziek, architectuur en stedenbouw.
Hoe ik zelf in het geloof zit is in het onderzoeken van die hypothese toch totaal niet van belang? Als een auteur wat zwerft om een verhaal neer te zetten, dan lees je daar toch even langs?
2) ik heb een artikel over wederopbouwkunst geschreven voor het tijdschrift Gelders Erfgoed. Ik schreef over wandkunst aan een school in Nijmegen die heel bijzonder was. Volgende maand een boze brief. Ik had niet vermeld dat de kunstenaar fout was geweest in de oorlog. Tsja; ik wist ook niet wat ik daarmee aan moest. Oplossing in de volgende post.
3) om het offtopic gedrag te voeden: ik vind dat er een levensgroot verschil zit tussen a- en antitheist.
@ mbmb. Met je punt 1 ben ik het zo ongeveer eens. Maar als je naar Bach luistert, en je weet dat hij uit de Lutheraanse hoek kwam, dus wat hij zo ongeveer geloofde en niet geloofde. Die kennis doet aan het genot van het luisteren naar Bach niets toe of af. Zeg ik dat goed? Welja.
Morgen komt er een stuk over Carlo Gesualdo, die een ander probleem had. Het is handig als je daar iets van afweet, want dan snap je zijn muziek wat beter. Prachtige muziek, trouwens, hij hoort tot mijn favorieten uit de renaissancetijd.
Een atheïst leeft zonder God. Een antitheïst is, in mijn definitie althans, iemand die zich keert tegen de godsdienstigheid. Ze mogen mij een atheïst en een antitheïst noemen. Ikzelf zeg: ik ben een redelijk mens, ‘a reasonable man’.