Een gastbijdrage van about:
De klassieke opvatting is dat plagiaat, het knippen en plakken zonder bronvermelding, zonder meer verboden is. En het is daartegenover een veelvoorkomende gedachte dat je zulk plagiaat het makkelijkste kunt vermijden door wat je zou willen citeren in je eigen woorden te herformuleren. Hertaald? Klaar is Kees. Maar dat is natuurlijk niet helemaal juist: zo’n navertelling plagieert immers de ideeën wel, ook al zijn de woorden anders. Het blijft ideeëndiefstal, dus in de oude termen: plagiaat.
Het is bij hertaling immers ook niet zonder meer duidelijk waar de grens ligt. Als je na het knippen en plakken wat bijschaaft en een derde van de woorden verandert in zelfgekozen equivalenten, als je wat bijvoeglijke naamwoorden weg laat en elders wat toevoegt, en als je de loop van het verhaal, de redeneringen en de alinea’s een beetje bijstelt, is het dan nog plagiaat of niet?
Het schoolse idee dat dit geen plagiaat meer zou zijn en tegelijkertijd zelfs bronvermelding overbodig zou maken (want je wil natuurlijk niet betrapt worden – schijnheiligheid troef!), dat misverstand ontstaat omdat van zo’n bijgeschaafd verhaal de oorspronkelijke bron niet meer zo makkelijk terug te vinden is. Althans, door de zoekmachines dan.
Een goede lezer ziet het vaak wel, dat het geleende ideeën zijn, dat het betoog een beetje krom loopt, en de goede lezer kan misschien zelfs makkelijk onderkennen waar het verhaal oorspronkelijk vandaan komt. Voorbeelden? Wie kent niet bijvoorbeeld Pinoccio? Van Disney? Of Robin Hood, van Disney? Wie kent niet de Muppets film, van Disney? Of de sprookjes De Gelaarsde Kat, Hanzl und Gretl, of Bliksem McQueen, uit Cars, van Disney? Of, weer van Disney, de film de Lion King?
Ik knip en plak even: “De Lion King is een paar maal onderwerp geweest van controverse. De film werd aangeprezen als de eerste Disney film die een origineel verhaal bevatte dat niet zou zijn gebaseerd op reeds bestaande werken. Hier worden echter nog wel eens vraagtekens bij gezet. Zo zou de film grote gelijkenissen vertonen met de Japanse anime Kimba de Witte Leeuw. Een andere bron van inspiratie was wellicht William Shakespeares Hamlet. In Hamlet gaat het verhaal ook over een koning (Hamlet senior) die wordt vermoord door zijn broer (Claudius). De zoon van de koning (Hamlet junior) moet de dood van zijn vader wreken. In de film zingen Timon en Pumbaa op een bepaald moment het lied “The Lion Sleeps Tonight“. Dit leidde tot een rechtszaak tegen Disney, aangespannen door de familie van Solomon Linda, die het nummer in 1939 oorspronkelijk had bedacht.” [einde mijn plagiaat]
Voor zover ik plagiaat nog veroordeel, acht ik Disney -ondanks het in eigen woorden en beelden en in eigen variaties hervertellen- dus duidelijk schuldig aan ideeëndiefstal, aan stiekem, verzwegen, achterbaks plagiaat. Aan usurpatie. Want er staat overal wel bij: copyright Disney! Dat we onze kinderen zonder kritiek met dit slechte voorbeeld confronteren bevreemdt mij.
Maar zo is het nu eenmaal. Want helaas: we gaan onherroepelijk een toekomst in waarin originaliteit steeds zeldzamer gaat worden. Het plagiëren wordt regel, of het nu is in de vorm van knippen en plakken of in dat het gaat in de besmuikte vorm daarvan, de hertaling, de vermomde ideeëndiefstal. De ideeëndiefstal is misschien stiekemer, gemener en oneerlijker dan de oprechte en controleerbare citatie via knippen en plakken. Maar het eigen woorden navertellen is ook plagiëren, en dit plagiaat zal steeds meer en vaker voorkomen.
Maar ik wil eigenlijk betogen dat plagiaat niet meer bestaat. Op school (en daarbuiten) wordt tegenwoordig nu eenmaal eindeloos geknipt en geplakt of in eigen woorden verteld, en dus volgens de oude opvattingen: geplagieerd. Ik kan dat niet meer veroordelen. Iets wat zo vaak voorkomt wordt norm. Het echte knippen en plakken is wat mij betreft gewoon citeren, en bronvermelding is daarbij volgens mij onnodig geworden, want met een beetje googlen kun je zo na gaan waar het geplakte vandaan geknipt werd. Bronvermelding van citaten is daarmee overbodig geworden en citaten tussen aanhalingstekens zetten hoeft wat mij betreft ook niet meer. Immers, met de huidige technieken, met een tekstverwerker en een browser op het internet kun je er bijna altijd van uitgaan dat er geknipt en geplakt wordt in werkstukken, scripties en afstudeerverslagen, en/of in proefschriften. En je kunt het zo nakijken ook, wat er precies aan de hand is geweest.
Omdat nu zowel knippen en plakken als hertaling van stukken van anderen naar je eigen stukken normaal zijn en toegestaan worden is eigenlijk het begrip plagiaat leeg gelopen. Het is –naar men zegt- immers al bijna onmogelijk iets origineels te bedenken, tegenwoordig. Alles is eerder wel eens gedacht of gezegd.
Er wordt in het verband van muziek en films kijken (of sharen, opslaan of downloaden) door vooruit kijkende mensen wel opgemerkt dat het oude auteursrecht contraproductief wordt en herzien moet worden of gewoon helemaal moet vervallen. Daar ben ik het mee eens. In dezelfde lijn ligt het idee dat in de werkstukjes van scholieren, en op het net, de al dan niet creatieve “Commons” gewoon algemeen moeten zijn. Ook zonder bronvermelding. Ook op blogs, op filesharing en zelfs in universitaire rapportages: er is weinig origineels, het meeste is citaat, hertaling, plagiaat, alles is “Commons”. Bronverwijzing? Google!
Origineel zijn is bijna onmogelijk, citaten kunnen worden gegoogled, ideeënontlening is ook niet zo’n probleem, en de echte ideeëndief te kwader trouw loopt tegenwoordig vanzelf wel tegen de lamp.
Op zijn hoogst moeten we in publicaties voortaan nog aangeven wat wel origineel was, dus niet werd ontleend maar echt werd gecreëerd. De rest is default, net als bijna alles, gewoon: knip- en plakwerk of hertaling. En dat mag ook vrijelijk. Waarom ook niet? Waarom zou je niet met je tijd mee gaan? Het is IMHO niet tegen te houden, hoezeer je daar je ook tegen zou willen verzetten. In groep vijf van de basisschool knippen en plakken ze al met muis en toetsenbord in plaats van met schaar en lijm. Dat leren we ze nooit meer af.
foto inggmartinez
Reacties (15)
Deze video gaat in op creativiteit en het kopiëren van anderen.
Schitterend materiaal!
http://www.zeitgeistbeweging.nl/nl/node/101
Ook kopiëren kan creatief. Covers, samples, remakes en boekverfilmingen hebben dikwijls een hoge artistieke kwaliteit en kunnen originele werken in originaliteit overtreffen.
Ik vind het echter wel een kwestie van fatsoen om je bronnen te vermelden. Als je hulp hebt gehad van anderen, hoor je daar eerlijk over te zijn. Ongeacht wat het auteursrecht daar van vindt. Het boeit niemand dat Britney Spears haar muziek niet zelf maakt, maar Milli Vanilli zijn oplichters.
Gezien het slot van je betoog is de enige verandering t.o.v. van het oude systeem dat we uitgaan van kopiëren van anderen en je alleen aangeeft wanneer iets origineel is, terwijl het oude systeem uitgaat van originaliteit en eist dat je aangeeft wanneer iets van anderen afkomstig is. Grote voordeel van het laatste is dat de lezer de betrouwbaarheid en diversiteit van bronnen kan inschatten.
Los daarvan is het ook gewoon netjes je bronnen te vermelden. Ere wie ere toekomt. Anders kun je dus echt letterlijk gaan copy-pasten, niets vermelden en de lezer mag maar uitzoeken wie het genie is dat het opgetekende werkelijk bedacht heeft.
Verder: is bronvermelding nou werkelijk zo moeilijk?
Good artists copy, great artists steal
Als je denkt dat originaliteit betekent dat identieke ideeën niet onafhankelijk van elkaar kunnen ontstaan heb je werkelijk geen idee waar je over lult.
Zonder bron geen creatie. En die bron is ‘de maatschappij’.
about:, hoe zie je de toekomst voor wetenschappelijke publicaties? Gaan we daar de bronvermelding ook afschaffen?
Als je een schepje grond er op gooit bij het bouwen van een dijk, of als je één steentje gebakken hebt dat in een grote cathedraal wordt gemetseld, dan zet je daar toch je naam niet op, met de verplichting dat iedereen die er een foto van neemt je met naam en vindplaats citeert en daar ook nog voor betaalt?
…
Nee, want dat schepje zand en die gebakken steen zijn geen uitingen van creativiteit. Niemand verwacht dat de ontwerper van de kerk, zelf de stenen neerlegt, laat staan bakt.
Als ik een tekst publiceer en mijzelf als auteur aanwijs, gaat men er echter wel vanuit dat ik die tekst zelf heb bedacht. Uiteraard met hulp van elders opgedane inspiratie. En wanneer die inspiratie overgaat in overnemen/kopiëren, is het wel zo netjes om mijn bronnen te vermelden.
Niemand verwacht dat de IE eigenaar, de platenmaatschappij, zelf de muziek maakt, laat staan de noten kan lezen. (about: n.a.v. spam) Wie moet er in dit geval als bron worden genoemd? En als “about:” “spam” citeert (die trouwens verder niet naar BREIN, BUMA en Stemra c.s. verwijst, of naar Disney, Sony en EMI, wat gezien de inhoud van de ideeën wel op zijn plaats zou zijn geweest) is het allemaal wel eerlijk en netjes?
Als cabaretiers bij elke parafrase de bron moesten vermelden zou het ook niet meer zo leuk zijn.
De grens mag wat mij betreft -met het oog op de toekomst- best een beetje naar meer COMMONS en minder IE worden verlegd. Ook in de wetenschap – waar immers in inleiding en conclusies het plagiaat met bronvermelding bijna verplicht is; maar nog steeds plagiaat. Trouwens, op internet, waar tegenwoordig veel origineels wordt gepresenteerd, is “de bron” vaak nogal vaag! Laat dan dat copyright ook maar lopen, is mijn suggestie. Is een link een afdoende bronvermelding? Mag dat gratis, of moet je dan betalen?
Mag ik nog een getuige aan melden?
Of iemand geld wil zien voor gekopieerd worden staat volledig los van de discussie over of plagiaat een goede zaak is of niet. Creative Commons licenses zijn juist schitterende voorbeelden van hoe je met auteursrecht om zou kunnen gaan.
“plagiaat met bronvermelding” is een contradictie. Overigens geschiedt overname met bronvermelding in wetenschappelijke artikelen uitsluitend zonder betaling daarvoor, dus het is een tikkie flauw om de economische problematiek rondom IE daarmee te verweven, zoals je wel doet. We hebben het hier over totaal verschillende discussies (hetzelfde geldt voor “op internet”). In de wetenschap heeft bronvermelding overigens ook nog andere functies (zoals #3 al aangaf).
Als ik 50k investeer in foto-apparatuur dan sleep ik iedereen voor de rechter die mijn foto’s jat, zo simpel is het.
Dat zullen wel mooie foto’s worden, voor zoveel geld. Jammer dat niemand ze mag zien – of is nu opeens kijken geen jatten en geen piraterij, terwijl luisteren dat wel schijnt te zijn?