Vorige week was ik in Oost-Berlijn: de geschiedenis van Oost-Duitsland is daar nog goed zichtbaar. Tussen de beelden van Marx, de straten vernoemd naar Rosa Luxembourg en Karl Liebknecht en de andere overblijfsels uit de DDR-tijd doemde er een vraag bij me op: geloofde de DDR-leiding zelf in hun arbeidersparadijs?
Ik denk dat de Nazi-leiding zelf wel geloofde in hun anti-semitisme en hun nationalisme. Waarom zouden ze anders in het geheim zoveel tijd en werk besteden aan hun verschrikkelijke daden? Dat kan alleen als ze zelf echt geloofden dat de Joden een gevaar waren voor Duitsland. Het is een verschrikkelijke ideologie en het heeft geleid tot verschrikkelijke misdaden. Maar hoe zit het met de DDR-leiding: geloofden zij in een communistische ideologie? De algemeen secretaris van de Socialistische Eenheidspartij, Honecker, was vanaf zijn 10e lid van verschillende communistische jongerenorganisaties. Hij is gevormd, opgevoed als communist. Zijn voorganger Ubricht koos er in 1917 voor om uit de SPD te stappen en zich aan te sluiten bij de kleinere revolutionaire USPD. Niet de keuze van iemand die verblind is door macht.
En in Oost-Duitsland was deze communistische ideologie voor een deel praktijk: de lonen van arbeiders lager hoger dan die van wetenschappers. De economie werd gepland, zodat er werk was voor iedereen en de prijs van levensonderhoud betaalbaar bleef. Rijen en rijen huurcomplexen waar mensen betaalbaar in konden leven. Het tekort aan grondstoffen zorgde ervoor dat Oost-Duitsland een specialist werd op het gebied van recycling. En dit alles werd ondersteund door idealistische socialistische propaganda die een beter Duitsland beloofde. Arbeiders met rode vlagen, boeren met vredesduiven.
Maar achter de schermen ontwikkelde zich een Stasi-onderdrukking. Er werd een grote muur om West-Berlijn heen gezet, die voorkwam dat mensen wegvluchten. Een formeel recht op migratie werd echter door de wet wel erkend. Iedere kritiek op het regime werd onderdrukt. Maar vrijheid van meningsuiting bestond wel formeel. Er waren wel formele verkiezingen maar de enige kandidaten waren de leden van het “anti-fascistische blok” geleid door de SED. Harde onderdrukkig van arbeidersstakingen door de communisten. Dit is allemaal nog te bevatten in termen van een communistische ideologie. Immers communisten geloofden dat voor dat de communistische fase van de geschiedenis kon beginnnen een land eerst een socialistische fase moest doorgaan: eerst had de bourgeoisie het proletariaat onderdrukt. Daarna was het aan het proletariaat of beter haar voorhoede, de partij, om de kapitalisten met gelijke munt terug te betalen. Maar kan je echt geloven dat je land een paradijs is voor het volk, als je een muur eromheen moet zetten om mensen er te houden? En wat te denken van het felle militarisme in de DDR? Op jonge leeftijd werden de DDR-kinderen geleerd om granaten te gooien. De DDR was niet alleen een boeren- en arbeidersstaat, maar ook een soldatenstaat. Let wel: dit land werd geleid door communisten die zich van de Sociaal-Democraten hadden afgesplitst over hun steun aan de Duitse deelname aan de Eerste Wereldoorlog. Het is nog veel onacceptabeler dat de partijtop van de DDR zich zelf verrijkte, zich meer toe eigende dan het volk: meer rijkdom, in een land dat was gebaseerd op eerlijk delen. Meer macht in een een democratische republiek. Zo’n elite kan niet geloven in een land van gelijkheid. Wat is er gebeurd met het idealisme van de mensen die bij de Socialistische Eenheidspartij zaten? Geloofden ze echt dat ze een arbeidersparadijs aan het stichten waren? Geloofden ze dat alle onderdrukking, militarisme en dictatuur daarvoor nodig was? En hoe rechtvaardigen ze hun eigen exceptionele positie?
Misschien is het zo dat macht corrumpeert? Omdat als een politicus eenmaal met al zijn idealen aan de macht gekomen is, hij onvermijdelijk zijn idealen zal inruilen om ervoor te zorgen dat hij aan de macht blijft? Als er geen controle op de macht is, als politici niet met regelmatige verkiezingen eerlijk worden gehouden wat gebeurt er dan met ze? Democratie is niet alleen een manier voor burgers om inspraak te krijgen, maar het is ook een manier om politici om bij de les te houden.
Of is het zo dat ik kan accepteren dat rechtse dictators geloven in wat ze zeggen omdat ik het op een fundamenteel niveau oneens ben met wat ze zeggen. Iemand die dat echt gelooft zal inderdaad verschrikkelijke dingen doen. Maar een linkse dictator kan geen verschrikkelijke dingen doen en geloven in wat hij zegt, want linkse mensen kunnen geen verschrikkelijke dingen doen.
Update: laatste zin aangepast “dingen [doen] en geloven”
[cmon]
Reacties (16)
welke rechtse dictators zijn er dan? ken ze niet, snap het stuk ook zo even niet moet ik zeggen
“want linkse mensen kunnen geen verschrikkelijke dingen doen.”
Proest
@1: Pinochet, Videla, Romero, Franco, Thaksin, enz, enz, enz. En dan heb ik nog geprobeerd godwins te vermijden….
Zou je dit soort vragen niet beter vanuit het perspectief van Zygmunt Bauman kunnen bekijken? Links of rechts maakt niet zoveel uit, het gaat om een doorgeschoten rationalisering, bureaucratie en staatscontrole. Zowel rechts als links kunnen, en volgens Bauman zullen, doorschieten in hun pogingen de maatschappij tot een paradijs te maken.
(Nu heb ik niet zoveel van hem gelezen, en wat ik las ging vooral over Holocaust, maar volgens mij zijn zijn idseeën ook goed op DDR/oostblok toe te passen.)
@2: je kan ook proberen het artikel te begrijpen. je zou kunnen beginnen de hele zin te citeren en het woordje, dat Simon klaarblijkelijk vergeten is, in te vullen: “Maar een linkse dictator kan geen verschrikkelijke dingen [doen] en geloven in wat hij zegt, want linkse mensen kunnen geen verschrikkelijke dingen doen”. Als ze geloven wat ze zeggen, kunnen ze geen verschrikkelijke dingen doen. De alinea erboven zegt nog veel meer, maar dan moet je wel willen begrijpen, wat Simon probeert te zeggen…
Ik had er overheen gelezen, en heb het nu gecorrigeerd. (Ik lees glad over dat soort dingen heen, mijn hersenen vullen dat automatisch aan)
Ik heb de laatste zin begrepen als ironisch bedoeld, dat leek me vanzelfsprekend.
Waarom een artikel over een onderwerp schrijven zonder blijk te geven er iets over gelezen te hebben? Of ervan begrepen? Over dit onderwerp zijn bibliotheken volgeschreven.
Het schrijven kan ik nog wel door de vingers zien, maar publiceren? Zelfs op een medium als internet? Een opstel voor het VWO toont men toch ook niet aan de heel wereld, ook al verdiende het een goed cijfer en is het iets om trots op te zijn.
@5
Lekker arrogant, ervan uitgaan dat ik het niet (wil) begrijpen. Veel plezier verder he.
@8: Mwah… Na jouw reactie #2 heb je over arrogantie weinig recht tot klagen.
Het probleem met veel ideologieën en politici is dat ze in eendimensionale mensen geloven en ze willen maken.
Wat ook helpt is als de regering wordt gevormd door een “elite”, “voorhoede”, “avant-garde”, die meent uitzonderlijke prestaties te verrichten voor het volk, zonder dat dat volk daar echt oog voor heeft. Daar mag dan wel een extra beloning tegenover staan, vinden ze.
Maar er zijn nu eenmaal verschillende mensen met heel verschillende motieven voor hun keuzes, die wel allemaal onder die mensen moeten leven. Die zoeken vanzelf hun weg en het zal sommigen beter lukken dan anderen. In een land waar de communistische partij heerst zullen evenveel idealisten, opportunisten, egoïsten, welvaartszoekers en naïevelingen zijn als in een democratisch land. Een welvaartszoeker zal ook in een communistisch land zijn weg proberen te vinden en dan dus communist worden, lid van de partij, en manieren vinden om zijn gedrag vanzelfsprekend te laten zijn. En als dat eenmaal lukt, zullen de evt. toch integere naïevelingen en idealisten vanzelf meegaan met die gedragingen, anders verliezen ze de status die ze toch nodig hebben als partijleider, directeur, of wat dan ook. En hoe eervol ze die functie aanvankelijk ook dachten te bekleden worden ze vanzelf een tikkie corrupter.
Op papier is het communisme een goed idee alleen niet geschikt voor de mensheid.
Die Linke is gewoon nog een antisemitische partij.
@10: net als het kapitalisme. Daarom hebben we bijna overal gemengde economieën.
@8: #5 was niet arroganter dan #2 hoor.
@11
.
@12
#7 Dit onderwerp is inderdaad wat te groot voor een blogbijdrage. Wat ik mis is de historische invalshoek, de poging om dingen te begrijpen vanuit wat er in de wijdere wereld gebeurt. De DDR en het dictatoriale optreden van de leiding is niet te begrijpen zonder de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog, de geschiedenis van de Sovjet-Unie en de geschiedenis van de arbeidersbeweging.
Macht corrumpeert, dat speelt zeker een rol. Maar als je naar de geschiedenis kijkt speelt er zoveel meer.
#11 Kun je dat zomaar beweren over Die Linke, welke bewijzen heb je daarvoor?
Ik ben van mening dat de DDR een goed voorbeeld was van een deels aan het stalinisme te weiten mislukte ontwikkeling richting het communisme. Het stalinisme bezit per slot van rekening alle kenmerken die wij hier in het westen zo typerend vinden voor een ‘Communistische Dictatuur’. In werkelijkheid zou een echte communistische partij binnen de richtlijnen van het Marxisme-Leninisme wel degelijk volgens een democratisch systeem te werk gaan.
Namelijk door middel van een radendemocratie en democratisch centralisme (een goed voorbeeld hiervan is de nederlandse CJB). Onder radendemocratie valt wel te verstaan dat elke volwassene in een soort van raad meebeslist over zaken op een bepaald niveau, dit niveau spant over de gehele politieke schaal van een buurt tot het hoogste politieke oorgaan. Het democratisch centralisme gaat er van uit dat waneer er bij een stemming
de meerderheid voor iets gestemd heeft, de minderheid verplicht is daarin mee te gaan. Maar in de DDR daarintegen was er een politieke eliete geïnstalleerd Die aan Stalin’s eisen voldeed (net als in vele andere ‘satelietstaten’ van de sovjet unie). Stalin heeft samen met zijn handlangers vele onschuldige communisten vermoord, Dat hij zelfs het bloed van zijn medekameraden aan zijn hand heeft zitten zou eigenlijk iedereen aan het twijfelen moeten zetten of hij werkelijk een communist was.
als iemand graag zou willen weten wat communisten hier in nederland doen zou ik hier eens een kijkje nemen: http://www.voorwaarts.net/