Ibn Ghaldoun in feite failliet

ANALYSE - De Ibn Ghaldounschool moet sluiten, gaf de Rotterdamse wethouder van Onderwijs Hugo de Jonge dinsdagavond in Knevel & van den Brink aan. Wie kijkt naar de financiën en slagingspercentages van de school de afgelopen jaren, kan hem alleen maar gelijk geven.

Uit cijfers van de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) blijkt dat Ibn Ghaldoun, de Rotterdamse school waar vijftien eindexamens gestolen zijn, er financieel niet al te best voor staat. Sinds 2007 is het eigen vermogen van de school met 35 procent gedaald tot -4,2 miljoen euro in 2011. Ook met de algemene reserves is het dramatisch gesteld: in 2011 boekte de school bijna drie miljoen in de min af. Een negatief saldo betekent niet per se dat de school niet meer kan draaien, als er maar genoeg liquide middelen zijn. Maar met de liquiditeit, de mate waarin de lopende rekeningen betaald kunnen worden, van de school gaat het ook niet al te best: 0.14, terwijl tussen 0,5 en 1,5 als veilig gezien wordt.

Geen consequenties

Een andere graadmeter voor de financiële gezondheid van een school is de kapitalisatiefactor, vertelt onderwijskundige Reinout van Brakel. ‘Die is eigenlijk in het leven geroepen door de commissie Don (pdf) in 2009, om aan te geven hoe arm of rijk een school is,’ zegt hij. ‘Dat werd gedaan naar aanleiding van klachten van de Algemene Onderwijsbond, die zei dat sommige scholen een veel te groot eigen vermogen hadden.’ De kapitalisatiefactor geeft de verhouding tussen balanstotaal en totale baten aan. De bovengrens is 35 procent voor grote en 60 procent voor kleine scholen. Bij Ibn Ghaldoun – met krap 700 leerlingen een kleine school- is de kapitalisatiefactor gedaald van 41 procent in 2007 naar 21 procent in 2011.

De Ibn Ghaldounschool voldoet totaal niet aan de financiële richtlijnen voor het voortgezet onderwijs. Heeft dat geen gevolgen? ‘Dat is nou het bijzondere,’ zegt Van Brakel. ‘Je kunt gigantisch uit de pas lopen, en gewoon blijven bestaan.’ Daar komt wel verandering in: de financiën worden onderdeel van het nieuwe toezichtkader op scholen. Dat toezichtkader is al naar de Kamer gestuurd, maar treedt pas in 2014 in werking.

Een blik op de financiën van de Rotterdamse school doet een nieuwe vraag rijzen. Als het schoolbestuur geen spaarpot meer heeft en maar in zeer beperkte mate direct beschikbare gelden, waar betalen ze hun docenten dan van? ‘Er is in Nederland een groot grijs gebied als het gaat om particuliere financiers van scholen,’ zegt Van Brakel. Stichtingen die geld steken in scholen hoeven niet bekend te zijn bij DUO of in jaarverslagen genoemd te worden.

Toch sluiten?

Ook andere beschikbare DUO-cijfers geven een niet al te florissant beeld van de school. Het slagingspercentage op de havo ging vorig jaar zwaar onderuit. Slechts 48,5 procent van de leerlingen slaagde, ten opzichte van 87 procent het jaar ervoor. Gemiddeld haalden de havisten een 5,4 voor hun centrale examens. Van de vijftien gestolen examens waren er negen havo-examens.

Ook op het vmbo daalde het slagingspercentage, nadat het in 2010 plots was gestegen met 17 procent. Op het vwo wisten in 2009 juist alle leerlingen te slagen, in 2012 minder dan driekwart.

Verder blijkt dat de verwachting is dat de school over 20 jaar zo’n 11 procent minder leerlingen heeft, terwijl de meeste scholen in de omgeving juist zullen groeien. Het percentage voortijdig schoolverlaters schommelt zo rond de 2,5. Landelijk is dat ongeveer 1 procent.

Het schoolbestuur is inmiddels onder toezicht geplaatst. Maar een mogelijke sluiting, zoals wethouder De Jonge op televisie suggereerde, is voorlopig niet aan de orde. Bestuursvoorzitter van de school Ayhan Tonca zei tegen de Volkskrant dat de school zich nu eerst volledig richt op het begeleiden van de leerlingen die examens over moeten doen.