COLUMN - We gaan weer op zoek naar buitenaards leven. Het is klaar met al die speculaties over exoplaneten op honderden lichtjaren afstand, waarop wie-weet wat water te vinden is, en waarop wie-weet-wie-weet leven te vinden zou zijn. Nee, we gaan weer écht met een raket op weg naar een hemellichaam met een kansje op leven. Dat heeft even geduurd. De laatste keer was veertig jaar geleden, met Viking-Marslanders. En nu, afgelopen week, heeft NASA tijdens de jaarlijkse conferentie van de AAAS bekendgemaakt dat ze de komende decennia een reis wil voorbereiden naar de Jupitermaan Europa. De VS kan wel wat goed wetenschapsnieuws gebruiken. En ja, er is waarschijnlijk water op Europa – al zit dat verborgen in de grond. En leven? NASA wil een pakket van zo’n veertig kilo aan wetenschappelijke instrumenten op Europa doen neerdalen om daar achter te komen.
Een grote zorg, zo werd onmiddellijk duidelijk, was het volkomen steriel maken (en houden) van de ruimtelander. ‘Om Europa te beschermen,’ zo vertelden de NASA-vertegenwoordigers. En daarmee bedoelden ze de maan en haar mogelijke bewoners. Maar ook om verwarring te voorkomen. Zoals een deskundige meedeelde: ‘You don’t want to send a 2 billion dollar spacecraft somewhere to discover E. coli.’
En dat is merkwaardig. Europa lijkt immers in vrijwel geen enkel opzicht op de aarde. De enige overeenkomst is dat er vloeibaar water te vinden kan zijn. En dan denken aardbewoners vrijwel onmiddellijk dat de kansen op ‘leven’ daarmee gelijk astronomisch groter worden. Het moet gezegd, water is een uitstekend medium om moleculen te mengen en in een dynamisch samenspel te brengen. Maar andere vloeistoffen zijn mogelijk ook geschikt, en uiteraard is het niet uitgesloten dat een gasmengsel dezelfde functie vervult. Leven kan dus op veel meer manieren ontstaan.
En over wát er in dat medium gebeurt, heeft het medium weinig te vertellen. Water kan dus vele vormen van leven voortbrengen, herbergen, afhankelijk van lokale condities, straling en uiteraard wat er allemaal aan stoffen in rond drijven. Dus ook al beschikt Europa over ‘ondergrondse oceanen’ (voorlichters en journalisten zijn vaak meer dichters), wat er in dat water gebeurt, laat zich niet voorspellen. Maar één ding weten we zeker: als er iets leeft, dan is dat in de loop van miljoenen jaren perfect afgestemd om de barre omstandigheden daar. Net zoals aards leven perfect afgestemd is op de barre (vinden ze buiten de aarde) omstandigheden op onze planeet. De kans dat een onschuldige microbiële meereiziger het daar op Europa naar zijn zin heeft, en een gevaar gaat vormen voor de locals, is eigenlijk nul. En dat betekent dat we, als het gaat om het beschermen van Europa, al dat steriliseren niet al te zwaar moeten nemen.
En dan die verwarring. Stel dat de wijzer van dat peperdure instrument inderdaad blijft hangen bij ‘E. coli’. Dan weet iedereen onmiddellijk dat die bacterie met de Europalander is aangekomen. Want E. coli, die hoort op onze barre planeet, in ons huisvuil, in onze poep. Die bacil is écht te gewoontjes om een echte Europeaan te zijn. En hij zal zijn reisje met zijn leven bekopen. Als hij het wonder boven wonder tóch een Europadagje uithoudt, dan heeft onze vakantieganger (die al redelijk kapot moet zijn van de ruimtereis) geen schijn van kans in de daaropvolgende struggle for life in de ondergrondse oceaan. Hij hoort daar niet en wordt in no time kansloos aan stukjes gescheurd.
Zijn enige kans is dat er daar op Europa voor hem wél te leven valt maar dat er daarnaast géén leven bestaat. Dan zal hij zich aanpassen en dan wordt Europa een E. coli paradijs. Dan zullen we daar in ongelofelijk korte tijd een uniek evolutionair experiment kunnen zien. We hebben het leven gezaaid, en zullen nieuwe ecosystemen zien ontstaan. Nieuwe soorten. Een nieuwe uitvalsbasis voor het leven.
Ach, zélf gaan we er toch nooit wonen, daar op Europa. En een dode maan is heel interessant, maar een levende is op den duur veel interessanter. En hebben we niet de morele opdracht om het leven te verspreiden over de kosmos? Dus laat NASA die Europalander maar lekker níét steriliseren. Die poepbacteriën, die zijn onze Blijde Boodschap.
Reacties (2)
Ik proef enig cynisme. Maar is dat zo? Wat wil je dan zeggen met dat cynisme? Dat het een hele onzinnige operatie is?
Of wil je echt zoveel mogelijk leven naar Europa sturen? Zoiets van hoe meer ons DNA zich verspreidt hoe beter? Theorieën dat ons eigen leven als DNA vanuit de ruimte kwam bestaan, dus waarom dat zelf niet gaan praktiseren en terugschieten?
Ik vind een vervuilde wetenschappelijke sonde dan niet echt goed verzonnen. Het is een beetje onlogisch en a-politiek.
Waarom dan niet gewoon en DNA granaat laten ontploffen met alle sperma dat ooit verzameld is voor IVF, of alle eitjes van verplicht gesteriliseerden. Of een paar lijken invriezen en die te pletter laten slaan op Europa? Of een enkele reis Europa voor afwijkende denkers, misschien zelfs afwijkende politici, een soort van strafkolonie voor politieke ketters? DNA heeft geen mening of politiek inzicht, The Boys from Brazil zullen op Europa niet groeien.
In een column kun je alles suggereren, in een reactie ook.
Nou, dat dacht ik toch niet. Wie het leven op planeet Aarde aanschouwt ziet toch zó wel dat dat ‘leven’ op planeet Aarde dient te blijven? Nooit gehoord van de struggle for life of zo?