COLUMN - Zo, dus de Godhelm van Lowlands was nep. Honderdtachtig bezoekers lieten zich die helm op het hoofd zetten, met de mededeling dat de ingewikkelde draadjes die aan de helm hingen, het brein konden stimuleren tot mystieke ervaringen. Ze zouden misschien ‘God’ voelen, zogezegd. Maar die draadjes stelden niks voor – en toch vertelden negentig deelnemers na afloop dat ze iets bijzonders hadden ervaren, daar onder die brommerhelm – en twintig deelnemers spraken zelfs van een intense mystieke ervaring. De bedenker van de grap, David Maij van de Universiteit van Amsterdam, noemde deze uitkomsten (in de Volkskrant) ‘bizar’. Maar het is natuurlijk doodnormaal.
Lowlands is een festival-cum-kermis met veel te hoge horecaprijzen, maar dat is niet erg. Want de mensen komen om iets bijzonders te ervaren. Wie geen zin heeft in kampeermisère kan het gedurende het hele weekend op de radio horen: de ene band is nog fan-tas-ti-scher dan de andere. Werkelijk schitterend, kippenvel, vet, mooi man. En als ik dan luister, hoor ik vooral meer van hetzelfde. (Toegegeven, mijn muzikale voorkeur gaat uit naar de periode 1880-1910, maar ik ben donders goed in staat om popmuziek te beoordelen.) De radiomannetjes en vrouwtjes, en de bezoekers, zijn vast van plan om van Lowlands een buitengewone ervaring te maken – en die ervaring krijgen ze dan ook. Als het niet al te saai is, gaan ze vol overgave richting extase. En met dezelfde verwachting zetten de bezoekers ook de Godhelm op het hoofd. Geen wonder dat de helft van hen ‘iets’ voelt. En die twintig, dat zijn de ware festivalgangers. Die maken de sfeer.
Het is een oud idee, die helm. Het komt van de Canadese neurowetenschapper Michael Persinger. Hij werd daarbij geïnspireerd door hersenonderzoek waaruit bleek dat als bepaalde delen van het brein elektrisch gestimuleerd werden, de proefpersoon een mystieke ervaring rapporteerde. Of dat altijd zo ‘werkt’, dat is nog steeds de vraag. De gezonde proefpersonen voor dergelijke experimenten liggen niet voor het oprapen. Persinger wilde hetzelfde doen van buitenaf’, met een helm vol draadjes, en dat werkte zowaar bij velen. Hij werd wereldberoemd. Verstokte atheïsten (is dat een pleonasme?) willen zijn resultaten nog wel eens gebruiken als ‘bewijs’ dat God een menselijk verzinsel is, een product van het brein, terwijl overtuigde gelovigen (??) erop wijzen dat een dergelijke hersenkwab nooit was ontstaan als er überhaupt geen contact met het hogere mogelijk zou zijn. Een mooie neuro-middeleeuwse discussie, zogezegd.
De waarheid is waarschijnlijk zoals altijd bruut en simpel. Wie God écht wil voelen, heeft uiteindelijk maar een klein duwtje nodig. Een indrukwekkende helm bijvoorbeeld, aangereikt door een wetenschapper in het licht hysterische Umfelt van Lowlands.
We overleven dankzij onze verwachtingen, Musici denken het verschil te kunnen horen tussen een gewone (goede) viool en een Stradivarius. Wijnkenners denken dat ze Frankrijk en Italië uit elkaar kunnen houden, maar zelfs het onderscheid tussen wit en rood (zonder helm, mét blinddoek) blijkt voor velen al een brug te ver.
Afgelopen week kon een select gezelschap in Wageningen proeven van de eerste groenten gekweekt op Marsgrond. Dat wil zeggen, Wieger Wamelink van de universiteit aldaar had al eens eerder een heel klein beetje marsbodem gemengd met aardse meststoffen en daar een plantje in gezet, maar nu had hij een bescheiden oogst – niet geteeld op marsgrond maar op vulkanische as uit Hawaii, waarvan de samenstelling nagenoeg overeenkomt met Marsgrond. Dat moest met zorg geproefd! De media besteedden er uitgebreid aandacht aan. De proevers moesten constateren dat Wamelinks Hawaii-groenten hetzelfde smaakten als aardse groenten. Alleen de aardappelen zagen er vies uit en smaakten vies. Geen aardappelen op Mars, straks? Nee, zei de kok, dat zijn de overblijvers. De beste aardappelen had hij al in de Marssoep verwerkt. En die smaakte als soep.
Mystieke ervaringen (‘Ground Control to major Tom’) werden er niet geregistreerd. Maar dat lag natuurlijk aan de laag-bij-de-grondse omgeving van Wageningen. Dus volgend jaar op Lowlands: Marsgroenten eten! Het eten van de toekomst! Maar dan rechtstreeks aangevoerd uit het Westland. Maakt niet uit. De deelnemers weten heel goed wat ze moeten ervaren. Mijn inschatting; de helft krijgt bij de sperzieboontjes een mystieke ervaring.
Reacties (10)
De Wageningse onderzoeker had er ook bij horen te zeggen dat de planten de aardse hoeveelheid zonlicht hadden gekregen.
Op Aarde ontvangen planten 1360 W/m² aan straling van de Zon. Op Mars is dat minder dan de helft: 589 W/m².
Gelukkig maar dat de journalisten daar niet naar gevraagd hebben.
#dreamon
@1: “Op Aarde ontvangen planten 1360 W/m² aan straling van de Zon.”
Dat is toch echt maar op een beperkt deel van de aarde en midden op de dag, als de zon schijnt. Op grote delen van de aarde is de gemiddelde instraling aanmerkelijk lager, vanwege bewolking en de stand van de zon. Hier in Maastricht bijvoorbeeld kwam de instraling bijvoorbeeld vandaag (toch een heel aardig zonnige zomerdag) nauwelijks (alleen tussen 13 en 14 uur) boven de 700 W/m² uit. Het zou me niets verbazen als de bodem in de Marsiaanse tropen, die toch wat dunner bewolkt zijn dan de aarde, meer straling ontvangt dan die van ons kikkerlandje.
Ik vermoed dat als je die helm op een willekeurige plek introduceert, je ook daar mystieke ervaringen krijgt. Soort van placebo-effect. Zo afwijkend is het LL-publiek denk ik niet.
Daarbij, als ik zo om me heen keek, hadden veel meer dan 180 bezoekers een “mythische” ervaring.
Wel een grappig experiment, het op vrschillende festivals doen en zo kijken of er verschillen zijn.
@2:
Dat betreft waarschijnlijk alleen zichtbaar licht.
De zonneconstante van 1360 W/m² omvat alle elektromagnetische straling, dus ook infrarood en ultraviolet (die grotendeels in de atmosfeer geabsorbeerd worden).
Omdat Mars anderhalf keer zover weg staat van de Zon als de Aarde, krijgt Mars maar 43% van de hoeveelheid straling, die de Aarde ontvangt….stofstormen daargelaten
Hoe verder van de lichtbron, hoe zwakker de straling, Bismarck, dat is geen complottheorie.
@4
Ik meen met te herinneren dat je het een tijd terug ontkende, maar blijkbaar ben je inmiddels toch lid van de Flat Earth Society. Verbaast me niks.
@4: “Dat betreft waarschijnlijk alleen zichtbaar licht.”
Waarschijnlijk niet. Dezelfde meter meet immers ook UV-straling.
“Hoe verder van de lichtbron, hoe zwakker de straling, Bismarck, dat is geen complottheorie.”
Er zijn nu eenmaal meer factoren die de stralingssterkte op een oppervlak bepalen dan alleen de afstand, zoals bijvoorbeeld de hoek van het oppervlak ten opzichte van de straling en de hoeveelheid straling die voor het bereiken van het oppervlak weerkaatst of geabsorbeerd wordt. Ik heb je getal trouwens weten te achterhalen, het betreft de instraling aan de top van de aardatmosfeer. Die bereikt dus bij lange na niet in zijn geheel het (aard)oppervlak, zelfs niet in de tropen. Ik ga er dus maar van uit dat je bewering “Op Aarde ontvangen planten 1360 W/m² aan straling van de Zon” wel degelijk een complottheorie is.
Mystieke ervaringen n.a.v. een brommerhelm met draadjes, ik vind de vergelijking met het bezoeken van een popfestival nogal ver gaan. Appels en peren zijn wat mij betreft beter te vergelijken.
En bij marsgroenten eten gaat het niet om de smaak, maar om het feit dat je een paar decennia lang daarna nog iedereen in de kroeg kan wijsmaken dat je marsgroenten hebt gegeten.
@6: een aardig tijdverdrijf, niet?
Tijden het lezen van het Volkskrant artikel had ik al zo mijn bedenkingen. Toen ik de laatste zinnen las, barstte ik in lachen uit:
“Gedetailleerde analyses moeten de komende tijd uitwijzen in hoeverre de ervaring extra wordt aangezwengeld door alcohol, drugs en te weinig slaap. Op Lowlands waren die factoren duidelijk in het spel, merkte Maij. Eenmaal knus weggestopt onder hun namaak-godhelm vielen tientallen van zijn proefpersonen prompt in slaap.”
Of er nu wel of geen verbonden draadjes aan die helm zitten:
Zodra je god of iets dergelijks ziet, weet je zeker dat er een draadje los zit ;-)