OPINIE - Over luie vragen in onzekere tijden.
De persvrijheid is mij lief. Aanvallen op journalisten wekken doorgaans mijn argwaan. Dat de VPRO een parafrasering van de woorden van Baudet niet hoeft te rectificeren vind ik terecht. Maar soms erger ik me ook aan journalisten die met hun gezuig in interviews de relevantie van een zaak volkomen missen en er alleen op uit lijken te zijn een politicus onderuit te halen. Die moet zich dan in alle bochten wringen om een beleefd, en nietszeggend antwoord te formuleren. Met als gevolg dat de kijker/luisteraar zich steeds vaker geïrriteerd afwendt van het Haagse gebeuren. In plaats van een degelijke, diepgaande verantwoording van wat politici daar namens ons doen leveren de media op deze manier helaas steeds meer uitsluitend show.
De afgelopen week heb ik me in toenemende mate geërgerd aan vragen van journalisten aan de verantwoordelijke autoriteiten over de verdere ontwikkeling van de coronavirusepidemie en alles wat daarmee samenhangt. Niemand weet hoe deze epidemie zich gaat ontwikkelen, niemand kan dat ook weten. Dat is keer op keer ook duidelijk gemaakt door alle betrokken wetenschappers. Het is dan nogal irritant, maar je zou ook kunnen zeggen dom, en zelfs riskant als sommige journalisten dan toch blijven aandringen op speculaties. Waar moeten we rekening mee houden? Wat kan er gebeuren als….? Wat gaat u doen als….? En anders….? Zijn er wel genoeg voorzorgsmaatregelen genomen? Hebben deze maatregelen effect? Welke problemen verwacht u? Het zijn vragen waar niemand een duidelijk antwoord op kan geven. Met de doorgaans vage en voorzichtige antwoorden die Rutte en zijn ministers dan toch moeten formuleren lopen zij het risico verkeerd begrepen te worden, valse verwachtingen te wekken dan wel irritaties op te roepen. De journalist denkt een punt te kunnen maken, de politici tonen onzekerheid (‘dat is heel lastig om te zeggen’) en de burgers verliezen het vertrouwen.
Angst voor wat komen gaat voedt in crisistijd de behoefte aan een toekomstperspectief en liefst geruststellende woorden van de autoriteiten. Op zich is het dus wel begrijpelijk dat journalisten daar naar vragen. Maar het levert zelden iets op. Overigens zie je die fixatie op wat we nog niet weten ook in minder uitzonderlijke omstandigheden. De vraag ‘hoe gaat dit verder?’ is inmiddels in de nieuwsjournalistiek een even groot cliché geworden als ‘wat ging er door je heen?’ in de sportverslaggeving.
Wat verwacht jij?
De NOS zendt persconferenties van premier Rutte en de ministers over het coronavirus rechtstreeks uit. Vlak vòòr een van deze persconferenties schakelt Hilversum over naar de verslaggever in Nieuwspoort met de vraag: wat verwacht jij dat de premier gaat zeggen? Komen er strengere maatregelen? Wat heb jij al gehoord? Het is bepaald geen nieuwe benadering van de media. We zijn er misschien al lang en breed aan gewend. Maar wat is de zin van zo’n gesprek? Drie minuten later horen we wat de regering van plan is. Waar komt deze behoefte om daarop vooruit te lopen vandaan?
Waar gaat dit heen?
De standaardvraag van de radio- of televisiepresentator aan verslaggevers is tegenwoordig niet meer: wat is er gebeurd? Maar: wat gaat er gebeuren? Feitelijke verslagen van wat er bijvoorbeeld in de Tweede Kamer is gebeurd krijgen we nauwelijks meer, buiten een paar leuke shotjes en quotes. De belangrijkste opdracht van de Haagse verslaggever is tegenwoordig speculeren: wat gaat de minister doen, hoe zal de Kamer op deze motie reageren, zal de coalitie deze verschillen van mening tussen partijen te boven komen? Overeenkomstige vragen krijgen de politici in interviews: wat gaat u doen als…? Hoe gaat dit verder?
Is dit echt wat we willen weten? Ik ben bang van wel ja, althans ik denk -en ik realiseer me goed dat ik hier ook aan het speculeren ben- dat dit wel voor een grote meerderheid van kijkers en luisteraars geldt. De fixatie op wat we van de nabije toekomst mogen verwachten is deel van onze cultuur geworden. Met alle risico’s van dien.
Omgaan met onzekerheid
Voor een deel zal het te maken hebben met de moeite die veel mensen hebben met onzekerheid. De overvloed aan informatie en de vooruitgang van de wetenschap op alle gebieden suggereren dat we alle kúnnen weten. Daarnaast is er de commerciële kant van het scheppen van verwachtingen. Handel bestaat bij de gratie van de verwachting aan consumentenzijde dat er iets moois te halen is als je je geld besteedt aan product x of bij winkel y. En dat verwachtingen scheppen beïnvloedt in grote mate de mediataal, ook als het om gewoon nieuws gaat. Je zou kunnen zeggen dat de speculerende journalist onvoldoende afstand neemt van de wijze waarop zijn collega uit de reclamesector pleegt te communiceren. En, wat waarschijnlijk ook wel mee speelt, de toekomst voorspellen is gratis, degelijk onderzoek doen naar wat er precies gebeurt of gebeurd is kost heel wat meer. De toestand van de Nederlandse media is zodanig dat maar al te vaak aan de goedkoopste weg de voorrang moet worden gegeven.
Voorzichtig met voorspellingen
Terug naar de coronacrisis. Hoe groot de behoefte ook is aan informatie over wat we mogen verwachten over ontwikkeling van de epidemie, we zullen moeten leren leven met een bepaalde mate van onzekerheid. Het zou goed zijn als de media juist in deze crisis daar rekening mee houden en geen valse verwachtingen scheppen. Geen enkele voorspelling is volledig betrouwbaar, maar elke voorspelling zal wel een effect sorteren op het gedrag van het publiek. Al was het maar in de geruchtenmachine op de sociale media. Met het risico dat mensen conclusies trekken die later onjuist blijken te zijn, maar intussen wel tot verergering van het probleem kunnen leiden. Het feit dat we nog veel te weinig weten over het virus, de verspreiding en de besmettelijkheid zou voor de media aanleiding moeten zijn tot voorzichtigheid in de berichtgeving en het achterwege laten van vragen naar wat ons nog te wachten staat als de experts daar zelf eigenlijk niets over kunnen zeggen. Ga dan maar liever even voorbij aan die behoefte aan zekerheid en voorkom het risico op foute gevolgtrekkingen of het verlies van vertrouwen in de experts die we nu zo hard nodig hebben.
[overgenomen van Free Flow of Information]
Reacties (19)
Ik moet zeggen daar waar de reguliere media er graag op los parafraseren, dat het nu eigenlijk nog wel meevalt. In Nederland staan bij een ramp of een aanslag alle neuzen precies 1 dag dezelfde richting op, de 2e dag is het “ja maar”, en de 3e dag gaan bepaalde groepen er al een politiek slaatje uit proberen te slaan.
Het probleem zijn meer de populistische opinie media die de schade veroorzaken, de Joop’s en de Geenstijl’s van deze wereld. Die hebben een grote schare aanhangers die principieel tegen dit kabinet, met name tegen de persoon van Rutte zelf, dat is normaal geen onoverkomelijk probleem sterker dat is alleen maar goed voor de democratie. Alleen moeten we nu even geen groepen hebben die iets gaan weigeren te doen omdat dit soort media twijfel zaaien of hun eigen complot theorieën gaan verspreiden.
Dir kabinet leunt voor zijn beleid op de beste wetenschappers die we op dit gebied hebben, elk ander politiek samengesteld kabinet zou precies hetzelfde doen:
https://nos.nl/op3/artikel/2328614-hier-haalt-het-kabinet-zijn-corona-informatie-vandaan.html
Een boodschap verkondigen die alle 17.5 miljoen Nederlanders meteen begrijpen en ook nog binnen 24 uur uitvoeren is gewoon onmogelijk. Achteraf zal er zeker wel iets beter gekund hebben en dan is er alle tijd voor discussie, maar nu twijfel over deze specialisten zaaien en je achterban een ander kant opsturen is doelbewust de ramp en daarmee het aantal slachtoffers vergroten.
De persvrijheid blijft van groot belang maar dit soort media mogen van mij wel een officiële waarschuwing krijgen dat ze ook hun verantwoordelijkheid hebben.
Informatie gaat in principe over weten en zeker weten, terwijl corona informatie voornamelijk gaat over niet (zeker)weten en dat ook nog in een eindeloze herhaling. Paradoxaal genoeg worden we niet of weinig geinformeerd waarom er geen militaire kolonnes met doodskisten of lijken door de straten van (pakweg) Jakarta, Manilla of Cairo rijden. Komt dat nog of doen wij iets fout ? En hoeveel IC-bedden hebben ze in Mumbay, Dhakka of Lagos ? Of leven we hier in het Westen in een bubbel met een benepen en gemankeerd perspectief ? Wie het weet mag het zeggen.
@1.
Politieke bestuurders moeten beslissen, en maken niet alleen gebruik van de adviezen van RIVM. Wat dacht je van de werkgevers, de beleidsambtenaren, de financiële dingetjes, etc.
Dus niet elk kabinet zou dezelfde beslissing hebben genomen.
En verder vind ik fijn dat er sites als Joop en GeenStijl zijn. Zelfs in de reguliere media heb je nog Osterhaud met zijn afwijkende mening.
Het kijken van een persconferentie is net zoiets als het kijken naar een voetbalwedstrijd. Eindeloos balletje rond en balletje breed met weinig doelpunten. Ik kijk wel naar de samenvatting via de verschillende media outlets.
De uitspraak in de zaak Baudet snap ik wel ja. Ze heeft gelogen, maar dat valt nu eenmaal onder persvrijheid en ze hoeft daarom niet te rectificeren, Het maakt je als journalist/programma niet betrouwbaarder natuurlijk.
Dat gehamer op 6 april begrijp ik niet. Is maar een datum die is geprikt. Zou je als journalistiek toch beter kunnen uitleggen.
Iemand wil horen ‘ja, dan gaan we mensen op de gang leggen. En dan gaan we ze op de grond in gang leggen. En dan en dan gaan mensen op de stoep van het ziekenhuis dood.’ Want dat ziet er zo lekker uit als je dat op de voorpagina knalt. En dat zuigt en dat is zuigen, inderdaad.
Maar ik snap het ook wel. Als je even met je ogen knijpt, als je even drie getallen onder elkaar zet op een bierviltje, dan zie je dat deze situatie niet vol te houden is. We komen uit een situatie dat we inderdaad de boel voor een klein beetje meer winst totaal uitgeoptimaliseerd hebben (en dus wanstaltig zijn voorbereid op het uit de pas lopen van de werkelijkheid), en we nemen een gigantische hypotheek op toekomstige ontwikkelingen (als een inenting of een wondertherapie die ergens binnen een maand beschikbaar zou moeten komen).
Dat kan iedereen verzinnen. Ja, de mensen aan het roer doen wat ze kunnen, en dat is bewonderenswaardig, maar sommigen van hen zijn ook schuldig aan de situatie van redelijke onvoorbereidheid zoals ‘ie voor de epidemie kon ontstaan.
Enfin, dat gaan we allemaal wel uitvechten als dit voorbij is, natuurlijk.
For reference: https://old.reddit.com/r/dataisbeautiful/comments/fq0uz3/coronavirus_fatalities_tracker_oc/
We doen niets anders of beter dan Frankrijk, en daar lopen we op dit moment gewoon zes dagen bij achter. De curve gaat niet afvlakken. De enige saving grace die we, als land, nog zouden kunnen hebben, is dat het punt van saturatie eerder is bereikt (dit zijn absolute cijfers en wij zijn gewoon kleiner dan Frankrijk).
@5 jij snapt het dus NIET.
rechter heeft gesproken. het parafraseren was correct en geen liegen.
@7: [ dit zijn absolute cijfers en wij zijn gewoon kleiner dan Frankrijk ]
Hier kun je dagelijks alle mogelijke grafieken zien en zelf bepalen welke landen je wilt vergelijken.
Ook grafieken met besmettingen per 100.000 waardoor je een eerlijker beeld krijgt.
https://allecijfers.nl/nieuws/statistieken-over-het-corona-virus-en-covid19/
@7
Volgens mij zie je over het hoofd dat mensen niet ogenblikkelijk dood neervallen op het moment dat ze besmet raken. Er is een incubatietijd en vervolgens een ziekteontwikkeling die voor sommigen eindigt met overlijden. Het duurt dus zeker drie weken en mogelijk nog wat langer tot je het effect van maatregelen terugziet in sterftecijfers.
@9
Ik begrijp de neiging om zulke cijfers te vergelijken, maar ik vraag me af of het zoveel zegt. Bijvoorbeeld omdat het beleid m.b.t. testen van land tot land verschilt. En er zullen ook andere verschillen zijn. Hoe snel mensen zich ergens melden met klachten, bijvoorbeeld. Ik vermoed dat dat bijvoorbeeld in de VS een groot probleem blijft.
@10: Het zegt in ieder geval meer dan @7:
Je kon er ook al een week geleden uit voorspellen dat de US de aantallen van China ver ging overtreffen. Maar als je de getallen per 100.000 bekijkt, gaan de meeste westerse landen vrijwel gelijk op.
Je hebt gelijk dat de input/tests belangrijk zijn en wat dat betreft vrees ik het ergste voor de US waar velen een test of behandeling niet kunnen betalen. Van de week werd een onverzekerde jongen opname geweigerd en moest hij naar een publiek ziekenhuis. Onderweg is de jongen overleden.
@8
Ja wel de volgens de rechter “gebrekkige parafrase” is geparafraseerd te vertalen als “gelogen”. De parafrase (overigens betwistbaar) was niet correct volgens de rechter, maar niet onrechtmatig.
@9: Een ‘eerlijker’ beeld (doden per 100.000) zou, gegeven de landen waarmee wij vergeleken worden, en hun grootte (veel groter dan Nederland), alleen maar slechter uitpakken voor ons. Dat besef je toch wel, of niet?
Die grafiek zegt: Nederland heeft op dag 12 (na de eerste 10 doden) 700 doden. Op een bevolking van 17 mio. Frankrijk had dat ook. Op een bevolking van 67 mio.
@13: Frankrijk doet het in veel gevallen inderdaad heel goed qua cijfers.
Voor de rest ontlopen Nederland, België, Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland e.d. elkaar niet veel.
@2: Het perspectief in Lagos (Nigeria) is ongeveer dit:
– De bevolkingsdichtheid is zo hoog (en de huisvesting zo klein) dat 1.5 meter afstand niet mogelijk is
– De armoede is zo groot dat thuisblijven meer risico geeft (honger) dan gaan werken
– “flatten the curve” is zinloos, omdat de meeste mensen toch geen toegang tot gezondheidszorg hebben.
Kort gezegd:
Als de economie stilgelegd wordt, overlijden meer mensen dan als het virus ongeremd zijn gang gaat.
En het is maar de vraag of besmetting werkelijk voorkomen wordt door een lock-down e.d.
Ik denk dat dit in iets mindere mate ook zal gelden voor Manila en Jakarta.
@15: En de bevolkingsopbouw is compleet anders, met relatief weinig ouderen en heel veel jongeren.
@13: Het relatief aantal doden in Frankrijk en Nederland ontloopt elkaar niet veel.
Een ander punt wat belangrijk is om mee te nemen, is dat de epidemie zich niet gelijkmatig over een land verspreid. Dat zie je in Nederland al (Brabant vs het Noorden), maar in een groot land is dat nog veel sterker zo. Je kan dus beter provincies van vergelijkbare grootte met elkaar vergelijken dan landen die heel verschillend zijn van grootte. Vergelijk je met China of met Hubei? Dat maakt nogal wat uit.
@17: ‘Het relatief aantal doden in Frankrijk en Nederland ontloopt elkaar niet veel.’
OP DIT MOMENT. Waarbij men achterwege laat dat Nederland een week om en nabij achterloopt op Frankrijk.
@18: “Sinds 1 maart zijn er in Frankrijk 2606 mensen gestorven door het virus, maar het zijn er waarschijnlijk veel meer. De overheid telt alleen de doden in ziekenhuizen. Vanaf volgende week zullen ook de cijfers van het aantal doden in bejaardenhuizen worden meegenomen.”
Huh????
https://nos.nl/liveblog/2328726-rivm-coronamaatregelen-minder-effectief-dan-verwacht-en-drukte-bij-ziekenhuisapothekers.html