Het Saillant: De Twitterpoliticus en de media

Wie zijn kinderen tegen de media wil beschermen, kan beter stoppen met twitteren.

Femke Halsema hield deze week een toespraak ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van de Raad voor de Journalistiek. Het Nederlandse journaille kreeg hier en daar een pluim, maar er was ook kritiek over de huidige staat van de media. Ze hekelde vooral de personalisering van het nieuws, en gaf daarbij het voorbeeld van de overdreven aandacht voor haar eigen kinderen. Daarnaast was ze kritisch over de grens tussen roddel en hard nieuws.

Elke nieuwsgebeurtenis wordt eindeloos gerecycled en herkauwd, tot vermoeiens toe. De grenzen tussen amusement, talkshows en harde journalistieke informatie vervagen: meer dan nu gebeurt, zouden journalisten wat kritischer mogen zijn op deze vervagende grenzen en hun lezers en kijkers het onderscheid helder mogen aangeven.

Één rol blijft mijns inziens altijd onderbelicht als politici praten over de media. En dat is die van henzelf. Politici werken zelf aan mee aan de personalisering. Politiek gaat tegenwoordig over presentatie en beeldvorming, en nauwelijks nog over de inhoud. De presentatie en gevatheid in debat worden bekeken en beoordeeld, de standpunten niet. De huidige generatie politici hebben dat voornamelijk aan zichzelf te danken. We worden doodgegooid met Femke Halsema’s op televisie, radio en internet die meer dan eens meepraten over trivialiteiten bij Pauw en Witteman of DWDD. Heeft de politiek nog wel recht van spreken over moraliteit van de media als ze zelf zo graag de spotlights opzoekt?

Een deel van de klachten van politici over mijn beroepsgroep begrijp ik best. Journalisten zijn vaker wel dan niet narcisten met een overmatig zelfmedelijden en gebrek aan relativeringsvermogen, nieuwsgierigheid, kennis van zaken en –vooral- intelligentie. Het zijn maar al te vaak hokjesdenkers, overtikkers, niet-verder-dan-hun-eigen-neus-lang-is-kijkers, en hysterische meehuilers. Maar journalistiek is geen debutantenbal. Ze doen het werk ook niet om politici te plezieren of om “de democratie te bewaken.” Ze zijn er om de nieuwsgierigheid van hun lezers, kijkers en luisteraars te bevredigen. En van de genuanceerde uitleg van een politicus maken ze dan een verhaal dat bij hun specifieke publiek past. Soms past dat minder bij de politicus.

Schaduwkanten
Achter één uitgangspunt van de roddeljournalistiek sta ik volledig: als je de camera’s opzoekt, moet je bereid zijn om ook de schaduwkanten te accepteren. En om eerlijk te zijn vind ik de Nederlandse journalistiek nogal braaf. Als ik hoofdredacteur zou zijn van een groot Nederlands dagblad (Ik ben nog steeds beschikbaar, meneer van Thillo!), dan hadden Jan Peter Balkenende en Geert Wilders geen privéleven meer gehad na de uitzending van RTL Boulevard waaraan ze van harte meewerkten. Als je bereid bent om op televisie mee te praten over de vullis van andere mensen, dan moet je niet verbaasd zijn dat de volgende dag iemand door jouw Kliko graaft. Maar de meeste Nederlandse journalisten kampen met een groot probleem: ze willen vooral aardig gevonden worden. Daarom hebben ze zelfs een cafeetje opgericht waar je als politicus gezellig met ze kan drinken, zonder dat ze iets in de krant schrijven. In welk land vind je nou zoiets?

Politici willen ook aardig gevonden worden, trouwens. Zij zoeken –meer dan vroeger- graag het licht van de camera’s en zijn bereid om verder te gaan dan hun politieke standpunten toelaten. De nieuwe media hebben politici een mogelijkheid gegeven om hun kiezers direct aan te spreken.
Tenminste, dat zèggen ze. Eigenlijk gebruiken ze Twitter om naar de pers te communiceren. Lees de politieke tweets er maar op na: de openbare een-tweetjes tussen journalisten en politici zijn veel talrijker dan de een-op-een uitleg naar de kiezer. En de journalist in kwestie kan pochen met zijn netwerk door de conversatie eindeloos te retweeten. Sterker, er zijn opinieweekbladen (ik noem geen namen) die compleet op Twitter worden samengesteld.

Exhibitionisme
Het voordeel van Twitter voor de politicus: je kan meer van jezelf laten zien. Niet alleen van je politieke standpunten, maar van je mening over een relletje bij DWDD of een rare opmerking van een journaallezer. Maar dat soort gezellig exhibitionisme, hoe onschuldig het ook lijkt, is nooit zonder gevolgen. Dat Jeanine Hennis uit ergernis openlijk twittert over haar miskramen is ongelooflijk onnozel. Dat een religieus verwarde mevrouw dat gegeven vervolgens meeneemt in een politiek standpunt is verwerpelijk, maar beslist niet onverwacht.

Wie de twitterfeed van Femke Halsema volgt, weet dat ze haar tweets zo politiek mogelijk probeert te houden. Haar privéleven, afgezien van een boodschap tijdens werktijd, blijft onbesproken. Maar hoe je het ook bekijkt, het is wel persoonlijk. Aan de ene kant wil de politicus graag dat mensen hem of haar kennen en weten waar zijn of haar politieke standpunten vandaan komen. Maar aan de andere kant is dat spelen met vuur, want dan willen mensen méér weten. Hoe je kinderen eruit zien bijvoorbeeld. Wat je partner voor een persoon is, hoeveel je drinkt en wat, of je wel eens door rood licht rijdt en of je ook zo hebt zitten snotteren bij Spoorloos. Door al die tv-optredens, tweets, en andere media-aandacht is een politicus niet meer van een Bekende Nederlander te onderscheiden. Als je politiek persoonlijk maakt, staat er dus vanzelf een keer een camera bij de school van je kinderen. Dat kan je niet leuk vinden, en ik zeg niet dat ik dat toejuich, maar het is de zure realiteit van vandaag.