Het is tijd voor meer Yin

OPINIE - We zijn het verspreiden van macht over vrouwen en mannen verplicht aan deze wereld, aan dit land. Nederland is toe aan meer Yin, stelt gastredacteur René de Torbal.

Hoewel Chinezen in sommige opzichten in levenswijze heel wat Chinese mijlen van mij af staan, hebben ze een levenswijsheid waar ik mij helemaal in kan vinden: Het begrip “Yin en Yang” dat de elkaar aanvullende waarden van het vrouwelijke (Yin) en het mannelijke (Yang) aanduidt. Een onbalans tussen Yin en Yang leidt tot een ziek lichaam. Veel mensen voelen aan dat Nederland, en in toenemende mate, de rest van de wereld, ziek is. Als medicijn wordt er meer Yang ingepompt. Dit is een doodlopend pad, aangezien het niet Yang is dat ontbreekt.

Eva Jinek schreef op 9 maart in een stukje met de titel “Waarom zitten er zo weinig vrouwen in de politiek?” over precies die vraag. Een eenduidig antwoord had ze niet, en de dames die de avond tevoren aan tafel zaten bij Pauw & Jinek hadden ook geen duidelijk antwoord. Jinek, die zeker bewustzijn heeft van vrouwenrechten, maakte helaas een misser door wel de niet-lijsttrekker Sharon Dijksma van de PvdA aan tafel uit te nodigen en niet de vrouwelijke lijsttrekker Ancilla van de Leest van de Piratenpartij. Op deze manier werkt Eva natuurlijk gewoon mee aan het weghouden van vrouwen in de politiek. Jammer dat Eva zich niet verder in Ancilla had verdiept, want diezelfde Ancilla reageerde eerder nogal fel op een stukje van het blad Opzij, waarin de Piratenpartij laag zou scoren op vrouwenrechten, nota bene op basis van het aantal keren dat het woord vrouw voorkomt in het partijprogramma. Ik ben het met de Piratenpartij eens dat het één van de weinige partijen is die doorheeft dat burgerrechten betrekking hebben op alle burgers, dus V/M, LGBTQIA etc., en misschien naïef, maar het zou geen issue moeten zijn als niet benadrukt wordt dat vrouwen ook burgers zijn. Het zou wel een interessante discussie hebben opgeleverd bij P&J.

Wat echt bijzonder is, en ik kan dat alleen maar met mijn beperkte mannenogen beschouwen, is dat vrouwen het zelf blijkbaar ook niet belangrijk vinden dat er vrouwen in de politiek komen. 15 maart was een uitgelezen kans voor alle vrouwelijke stemgerechtigden om op een vrouw te stemmen. Toch bleek ook nu weer dat vrouwen die kans (weer) massaal hebben laten liggen. Net zoals heel veel vrouwen in USA hebben gekozen voor Donald Trump. Er werden na de Nederlandse verkiezingen van 2012 slechts 58 van de 150 zetels bezet door vrouwen en dat zijn er bij de laatste verkiezingen waarschijnlijk zelfs 9 minder geworden. Toch waren er ook in 2012 honderdduizenden mensen die op een vrouw stemden. Doordat ze op de hoogstgeplaatste vrouwen stemden, zette dat in de praktijk helaas bijna geen zoden aan de dijk. Ook nu zal dat weer het geval zijn.

Daarom mijn mannenvraag: Is het zo gek om te denken dat een vrouw wat meer vertrouwen in een andere vrouw zou moeten hebben en deze keer “gewoon” op Marianne, Ancilla of Sylvana had moeten stemmen? Om het nog scherper te stellen, waarom zou je als donkere vrouw niet op Sylvana stemmen? Hoeveel Turken hebben niet op Denk gestemd omdat Kuzu een Turk is? Ik vind dat heel legitiem. En tegen hen die zeggen dat je op inhoud moet stemmen, zeg ik: schei toch uit! De meeste kiezers weten met wat geluk op wie ze gestemd hebben, maar veelal niet op wat ze gestemd hebben, omdat ze het programma van die partij toch niet bestudeerd hebben. Laat staan dat men alle andere 27 programma’s heeft gelezen. Zelfs niet als het maar één A4-tje is. Uiteindelijk zullen heel veel mensen gestemd hebben op het beeld dat ze hebben van een partij en van de persoon. Hierbij spelen zaken als vertrouwdheid en gewoonte, maar ook verzet, frustratie en projectie (zie hieronder) een veel grotere rol dan een koele afweging van standpunten.

En dan pak ik er één wellicht meest bepalende factor voor stemgedrag uit, één die die mensen vaak niet bij zichzelf onderkennen, namelijk projectie. Mensen projecteren hun eigen gevoelens, wensen en ervaringen uit het verleden op een ander persoon. Bot gezegd zien veel mensen in Mark Rutte een vaderfiguur. Erger nog: voor hun is Mark Rutte de vader die ze altijd wilden hebben. Ik zeg erger nog, omdat Mark Rutte zover bekend geen kinderen heeft en we het dus alleen maar hebben over het ideaalbeeld dat de kiezer, terecht of onterecht, op Mark Rutte projecteert. Eigenlijk heeft Mark dus 2,2 miljoen kinderen.

We zien dit niet alleen bij papa Mark, maar ook bij opa Donald, misschien zelfs bij dominee Sybrand en ome Henk. Ideale vaders, stuk voor stuk toch? Bij Jesse Klaver kan er net wat anders aan de hand zijn. Hij is meer de ideale (schoon)zoon en doet een beroep op veler moedergevoelens. Jesse heeft dus 950 duizend moeders en nog wat vaders voor de restzetel. Vanuit mezelf sprekend doet Jesse overigens geen beroep op mijn moeder- noch vadergevoelens.

Natuurlijk komt dit niet alleen in de politiek voor, maar in alle lagen van het dagelijks leven. Een typisch voorbeeld vind je in de wereld van coaching, therapie, maar ook spiritualiteit en (sektarische) godsdienst. De goeroes zijn meestal mannen. Ook op hun voetstuk geplaatst door vrouwen, terwijl vrouwen in aantal de overhand hebben in deze sectoren. In de gezondheidszorg en onderwijs hetzelfde beeld: Terwijl de werkvloer volledig gedomineerd wordt door vrouwen, worden de topposities bijna altijd vervuld door mannen. Wat dat betreft verandert er ook niets zolang er in de top te weinig vrouwelijke rolmodellen zijn voor vrouwen. Daarbij mogen we ook en vooral het voorbeeld dat moeders aan hun dochters geven niet vergeten.

De enkele vrouw die als potentieel rolmodel in een toppositie zit of wil zitten voelt zich vaak gedwongen om haar mannelijke kant in te zetten (Merkel, May, Clinton). Daarin schuilt dus het gevaar dat er een schijnbalans tussen het mannelijke en het vrouwelijke in de politiek ontstaat. De weg naar een betere balans is dus niet dat vrouwen mannen worden, maar dat vrouwen vrouwen durven te zijn. De enige manier om dit voor elkaar te krijgen, is de wet van de grote aantallen haar werk te laten doen. Ik vind het dan ook heel normaal (om dat woord maar weer eens te gebruiken) dat vrouwen minimaal de helft van alle topposities gaan bezetten, de helft van de ministerposten kapen en de helft van de zetels in de eerste en tweede kamer in beslag nemen. Zelfs als vrouwen daar zelf niet aan mee willen, kunnen of mogen werken. We zijn al lang voorbij gelijke vrouwenrechten. Wij zijn het verspreiden van macht over vrouwen en mannen verplicht aan deze wereld, aan dit land.

Het volgende kabinet, in haar rol van vader, en hopelijk meer nog als moeder, moet het goede voorbeeld geven. De tijd van wedstrijdjes ver plassen is voorbij, de old boys’ netwerken zijn net als hun leden al lang over de uiterste houdbaarheidsdatum heen en de opgelegde en zelfopgelegde glazen plafonds moeten versplinterd worden.

Nederland is toe aan meer Yin.