Herindelingsverkiezingen coronaproof

In zeven gemeenten gaan vandaag de stembureaus open voor de herindelingsverkiezingen.

De gemeenten Appingedam, Delfzijl en Loppersum worden samengevoegd tot de gemeente Eemsdelta.
De gemeente Haaren wordt opgeheven en de bijbehorende dorpen worden toegevoegd aan de gemeenten Boxtel, Oisterwijk en Vught, alwaar de herindelingsverkiezingen gehouden worden. In Tilburg vinden er geen verkiezingen plaats omdat het dorp Biezenmortel door middel van een grenscorrectie is toegevoegd aan Tilburg. In zo’n geval hoeven er geen verkiezingen georganiseerd te worden.

Dit zijn de eerste echte verkiezingen in coronatijd en ze worden dan ook gezien als een repetitie voor de Tweede Kamerverkiezingen in maart 2021. Het kan misschien een testcase worden voor de Tijdelijke wet verkiezingen covid-19.

Die wet is kortgeleden aangenomen. Op 15 oktober is het wetsvoorstel aanvaard door de Tweede Kamer (alleen FvD tegen). De Eerste Kamer ging 3 november akkoord (zonder stemming, geen van de leden wenste een stemming). Op 6 november werd de wet gepubliceerd in het Staatsblad. De wet moet per 1 januari 29012 in werking treden.

Tot die tijd moet er nog een en ander geregeld worden. Van sommige onderdelen is nog niet bekend wanneer die officieel in werking kunnen treden. Het betreft bijvoorbeeld artikel 2 (verlenging termijn afleggen ondersteuningsverklaring bij het inleveren van de kandidatenlijsten).

Maar de artikelen 15 (uitbreiding maximumaantal volmachten) en 16 (aanvullende regels stemmen bij volmacht) treden in werking op een nader te bepalen tijdstip. Dat zal per ministerieel besluit bekend worden gemaakt. De tijdelijke wet gaat het mogelijk maken dat een stemgerechtigde zich door maximaal drie anderen per volmacht kan laten vertegenwoordigen. Ook zal het mogelijk gemaakt worden dat gemeenten bij de Tweede Kamerverkiezing een schriftelijke volmacht langs de elektronische weg versturen.

Voor de verkiezingen van vandaag zijn de Covid-19 maatregelen en spelregels conform eerder vastgestelde regels, al achter de rug. Maar niet alle gemeenten ware op tijd klaar om de nieuwe regels voor het stemmen per volmacht tot uitvoering te brengen. Om die reden heeft de minister van Binnenlandse Zaken besloten dat het in alle betrokken gemeenten niet mogelijk is dat kiezers met drie volmachten mogen stemmen.

Ook over de mogelijkheid om per post te stemmen is het laatste woord nog niet gezegd. En dat is sneu voor de gemeenten, want dit zijn nu juist mogelijkheden waarmee de opkomst misschien nog een beetje op peil zou zijn te krijgen.

Herindelingsverkiezingen schitteren toch al niet door spectaculair opkomstcijfers en hier en daar wordt gevreesd dat ze in deze coronagevoelige tijden nog lager zullen uitvallen. In het NRC zei Gerrit Voerman, hoogleraar Nederlandse politiek aan de Rijksuniversiteit Groningen, dat “stemmen over meerdere dagen en poststemmen hadden bij deze verkiezingen al prima gekund”.

De gemeenten hopen toch dat de diverse maatregelen die ze hebben getroffen de kiezers in ieder geval in staat stellen veilig te gaan stemmen. Dat gaat behalve om extra hygiënemaatregelen, looproutes in de stemlokalen om de 1,5 meter in acht te nemen en kuchschermen ook om mobiele stembureaus die de zorginstellingen zullen langs gaan (alleen bedoeld voor daar werkende personeel en bewoners).

Overigens kunnen, net als bij eerdere verkiezingen, mensen die slecht ter been zijn opgehaald worden en naar de stembus worden gebracht.

In Vught is een drive-in stembureau geopend, waar vanuit de auto kan worden gestemd. Het is een proef om te kijken of deze optie ook in maart 2021 kan worden meegenomen.

In Appingedam, Delfzijl en Loppersum mogen de stemmers het rode potlood na gebruik meenemen. Zo voorkomt men dat de potloden in de stemlokalen telkens gedesinfecteerd moeten worden.

Het enige punt waar nog niets over te lezen viel: moeten de kiezers bij aanmelding in het stembureau bij het overleggen van stempas en identificatiebewijs hun mondkapje nou ophouden of afdoen?