De AOW dreigt onbetaalbaar te worden door de stijgende levensverwachting en economische tegenwind. Hoog tijd dus voor maatregelen. Maar of verhoging van de AOW-leeftijd nu zo’n goed idee is, valt te betwijfelen. De gevolgen op de lange duur kunnen negatief uitpakken. Het is beter om te kijken of rijke Nederlanders wel AOW nodig hebben, zegt Jochen Mierau, universitair hoofddocent Financiering aan de Faculteit Economie en Bedrijfskunde van de Rijksuniversiteit Groningen(RUG).
Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Henk Kamp heeft namens het kabinet voorgesteld om het pensioenstelsel aan te passen om de oudedagsvoorziening in de toekomst betaalbaar te houden. Als de Tweede Kamer ermee instemt, worden de AOW-leeftijd en de daaraan gekoppelde pensioenleeftijd per 1 januari 2020 verhoogd naar 66 jaar. Op 1 januari 2025 volgt een verdere verhoging tot 67 en in 2030 mogelijk tot 68 jaar. Bovendien wordt de pensioenpremie in goede tijden niet automatisch verlaagd en in slechte tijden niet automatisch verhoogd. De voorgestelde maatregelen moeten de pensioenen beter bestand maken tegen de vergrijzing en schommelingen op de financiële markten. Ze zouden volgens de rekenmeesters van het Centraal Planbureau (CPB) cruciaal zijn voor het gezond houden van de economie.
Verhoging van AOW-leeftijd leidt tot minder economische groei
Spaar- en pensioengeld komen via respectievelijk banken en pensioenfondsen beschikbaar voor investeringen en dragen zo bij aan de economische groei. Vooral de werkgevers staan te popelen om de AOW- en pensioenleeftijd te verhogen. Daarmee kunnen zij namelijk aanzienlijk besparen op hun jaarlijkse pensioenlasten. Gewoonlijk brengt een werkgever de pensioenregel onder bij een verzekeraar. Bij een verhoging van de pensioenleeftijd, kan de werkgever de verschuldigde premie over een langere periode uitsmeren en dat kan afhankelijk van het aantal werknemers van bedrijf, dienst of instelling jaarlijks een grote besparing opleveren. Daar komt nog bij dat de premie waarschijnlijk zal dalen omdat het pensioen, gezien de statistische levensverwachting, twee jaar korter hoeft te worden uitgekeerd. Voor zover nu bekend lijkt het menselijk leven immers op gegeven moment te eindigen.
Alle reden voor vreugde dus, voor zowel de overheid als de werkgevers? In de CPB-modellen levert een hogere AOW-leeftijd een positief effect op voor de staat en de bedrijven omdat zij zoals gezegd jaarlijks veel geld kunnen besparen vanwege de lagere pensioenpremie en de korter uit te betalen pensioenen. Op korte termijn is ook de kas van pensioenfondsen erbij gebaat.
Dat gunstige effect wordt echter teniet gedaan door de negatieve gevolgen voor de economie op de langere termijn als gevolg van het ontsparen. Immers, als de pensioenfondsen jaarlijks een lager bedrag aan pensioenbijdragen innen, daalt het kapitaal dat zij kunnen beleggen navenant. Op de korte termijn leidt een verlaging van de pensioenbijdrage weliswaar tot meer consumptie en komt het ten goede aan de economische groei, maar uiteindelijk is meer consumeren funest. Voor economische groei is voldoende kapitaal via besparingen veel meer essentieel. Kortom, minder besparingen als gevolg van een hogere pensioenleeftijd kunnen ertoe leiden dat er straks minder geld is om in economische bedrijvigheid te investeren. En dat heeft een drukkend effect op de economische groei in Nederland, van om en nabij 1 procent per jaar.
Bovenmodale werknemers kunnen prima zonder AOW
Gelet op dit negatieve neveneffect zou het wellicht raadzaam zijn om in plaats van de AOW-leeftijd te verhogen, een nadere blik op het systeem van de oudedagsvoorziening zelf te werpen. De AOW is indertijd opgezet als een verzekering tegen het risico van lang leven. Maar je kunt je afvragen of een miljonair zoals John de Mol ook een AOW-uitkering zou moeten krijgen. Wat voor hem geldt, gaat ook op voor de andere Nederlanders die een bovenmodaal pensioen bij elkaar hebben gespaard; ze kunnen prima zonder AOW.
De econoom Jochen Mierau is universitair hoofddocent Financiering aan de Faculteit Economie en Bedrijfskunde van de Rijksuniversiteit Groningen(RUG). Dit artikel is gebaseerd op zijn proefschrift ‘Annuities, Public Policy and Demographic Change in Overlapping Generations Models’ waarmee hij op 30 september aan de RUG is gepromoveerd.
Reacties (29)
Uch! Lees eens iets van H.Verbon of het CPB, dan zou je zien dat de AOW an sich niet het grootste probleem is.
Naar ik aanneem is deze economische wonderboy dan ook van mening dat de pensioengrondslag overeenkomstig wordt verhoogt zodat er nog meer pensioenpremie kan worden afgetrokken van de belastingen? In 2040 wordt overigens 40% van de AOW al uit de belastingen en niet uit de premies betaald. Daar betalen de boven modale pensionarissen dan dus flink aan mee, tenzij daar dan ook maar van af gezien wordt. De AOW is indertijd niet opgezet als een verzekering tegen het risico van lang leven. Zoals uit zijn voorstel duidelijk wordt is de AOW geen verzekering: zelfs die financiële boeven van verzekeraars zouden het niet wagen wel premie te innen maar niet uit te keren. Of misschien is het toch een verzekering: de AOW als woekerpolis. Je kan er nog op promoveren ook.
De AOW is weldegelijk opgezet als verzekering tegen de financiële gevolgen van het ouder worden.
Het mooiste zou zijn dat je al van iemand op zijn 15e -dan start de AOW-verzekering- weet dat hij op zijn 65ste al dan niet voldoende inkomsten heeft. Dat weet je natuurlijk niet en daarom heeft de politiek de beslissing genomen dat iedereen AOW-premie betaalt en ook uitkering krijgt.
Doe je dat niet dan zullen hele grote groepen ook niet meer sparen voor de oude dag. Alleen uitkering geven als mensen niet genoeg hebben heeft allelei consequenties voor het spaargeld en eigen huis. Voor het laatste zal men dan wel weer een -zeer oneerlijke- uitzondering maken.
Wat men goed moet bedenken is dat een 65-plusser van een inkomen van 30.000 euro veel meer overhoudt dan iemand die jonger is. Dat komt omdat welliswaar de belastingtariefen voor iedereen hetzelfde zijn, maar dat 65-plussers geen AOW-premie betalen.
Fiscaliseer daarom de AOW. Begin bij 15.000 euro een steeds meer oplopend tarief in te voeren voor het inkomen tot 33.000. Bij 33.000 euro houdt het op want voor het inkomen boven de 33.000 betaalt ook iemand beneden de 65 geen AOW-premie. Die rijke 65-plusser betaalt natuurlijk wel de toeslag voor zijn inkomen tussen de 15.000 en 33.000. Op deze manier hou je het systeem in stand, maar vraag je van de hogere inkomens een bijdrage voor de oplopende kosten.
De AOW is overigens niet het grootste probleem. Dat is de zorg.
U bent ontslagen als fiscalist. De schijven zijn anders en de tarieven zijn anders.
Had ik het uitgezocht, al een tijdje geleden, hebben ze de regels veranderd dit jaar.
In 2010 waren de tarieven precies hetzelfde bij 70.000 euro inkomen (werk). Heb nog maar weer eens de aangifte ingevuld met als enig verschil 65+ en 65-: er is geen verschil in tarief.
Wel verschil de heffingskorting: 700 euro ten voordele van 65-, maar 65+ betaalde geen 5860 euro AOW-premie. 65+ houdt dus 5.000 netto meer over bij 70.000 euro inkomen.
Jij hebt niks uitgezocht:
http://financieel.infonu.nl/belasting/81171-inkomstenbelasting-2012-belastingtarieven-en-schijven.html
De tarieven bij die link zijn inclusief premies AOW/ANW/AWBZ.
Wekt dus verwarring. 65+ betaald geen AOW-premie vandaar dat er een verschil in zit bij de eerste twee schijven. De 3e en 4e schijf zijn precies gelijk.
Kijk maar naar je eigen aangifte (of laat iemand anders naar de zijne kijken)
Ik heb het dan maar gekopieerd. De eerste is van een 65-minner die 70.000 met werk verdient en de tweede van een 65-plusser met 70.000 uitkering:
http://www.flipvandyke.nl/wp-content/uploads/2015/05/65_min.jpg
http://www.flipvandyke.nl/wp-content/uploads/2015/05/65_plus.jpg
De tarieven zijn dus precies gelijk, op de AOW na.
De heffingskorting verschilt wel. Ik heb 70.000 werk en voor de 65+ 70.000 uitkering genomen.
Bij 65- betaal je totaal 25.976 en bij 65+ 22.194.
In 2040 is al ruim 40% van de AOW gefiscaliseerd (nu ca 20%). Ongetwijfeld gaat dit percentage met de komende tienjarige recessie en het achterwege blijven van de pensioenindexaties en daarmee de belastingontvangsten nog omhoog.
Dat is niet wat bedoelt wordt met fiscalisering. Fiscalisering van de AOW is dat rijkere AOW’ers een gedeelte van hun eigen AOW gaan betalen.
http://www.abvakabofnv.nl/docs/bijlagen/200607/kader_aow_juni06.pdf
Wat jij bedoelt is dat een gedeelte van de AOW uit de Algemene Middelen wordt betaald, zonder dat AOW’ers daar voor wordt belast door hun belastingen te verhogen.
Als je iemand terecht wijst, neem dan wel even de moeite om ’t kofschip te gebruiken. Overigens heb je geen gelijk: “fiscalisering van de AOW” = AOW financieren uit de Algemene Middelen ipv de premies. In die zin heeft cor mol gelijk (en jij niet).
De AOW-leeftijd moet omlaag. Naar 18 jaar. Viva het basisinkomen.
En dit terwijl arme Nederlanders relatief veel meer kwijt zijn aan AOW-premie! Ze kunnen beter die premie gebruiken om kapitaal op te bouwen. Het is dus voor iedereen beter dat de AOW zo snel mogelijk wordt afgeschaft.
En hou zit het dan met de mensen die tientallen jaren AOW-premie hebben betaald en nog nooit AOW hebben gehad? Krijgen die hun betaalde premie terug?
Je kunt de AOW percentueel afbouwen.
Dus je bouwt de AOW in 50 jaar af. lekker zo snel mogelijk. Maar wat schiet je er mee op?
Je kan het natuurlijk zelf gaan sparen, maar ik vrees dat daar bij de laagste inkomens weinig van tercht komt. Moeten ze alsnog een beroep doen op de bijstand. Of schaffen we die ook af? En als we dat niet doen, wat is dan de stimulans met een laag inkomen te gaan sparen?
Maar ook al zouden ze het wel ieder jaar braaf betalen dan zijn ze om hetzelfde zelfde pensioen te krijgen relatief ook meer kwijt dan een rijk iemand. Je schat dus een belanglijk deel solidariteit af.
Dan is het toch het allerbeste om voor het minimum pensioen een verplichte verzekering af te sluiten bij de overheid, waarbij voor de premiebetaling ook een groot deel solidariteit zit.
Zelfs de Amerikanen hebben een overheidspensioen. En zelfs de tea-party wil die -voorzover ik weet- niet afschaffen.
1. Je kunt de AOW wel sneller afbouwen door een leeftijdsgrens in te voeren.
2. Waarom zouden mensen met een lager inkomen niet willen sparen? Het zou toch vreemd zijn dat mensen in staat worden geacht om hun kinderen op te voeden, maar niet in staat worden geacht om aan hun eigen oude dag te denken.
3. Het huidige systeem is niet ‘solidair’. Lagere inkomens betalen relatief meer AOW-premie dan hogere inkomens, dus ze moeten al meer ‘doen’ om dezelfde uitkering te krijgen. Daarnaast zijn mensen in mijn voorstel minder inkomen kwijt om hetzelfde niveau van AOW-uitkering te krijgen.
4. Ja er zijn mensen die ziek worden of dat al zijn. Die moeten geholpen worden, maar dat doe je niet door een systeem te hanteren waar de uitzondering de norm wordt.
1. Welke leeftijdsgrens dan?
2. Nee dat is niet vreemd want mensen zijn een stuk minder verantwioordelijk dan jij denkt. Verstand komt pas met de jaren. Men denkt bijvoorbeeld aan de kinderen die ze nu hebben en niet aan die over 40 jaar. Misschien krijg je wel hetzelfde als vroeger hier en nu in de sub-sahara: 5/6 kinderen nemen om voor je oude dag te zorgen.
En wat als men NIET voor de oude dag hebben gezorgd, is het dan afgelopen? Eigen schuld dikke bult?
3. Onzin. Inkomens beneden de 33.000 betalen minder premie.
Er is dus sprake van een solidariteit van de hoge naar de lage inkomens en dat wordt nog versterkt doordat er ook belastinggeld aan de AOW pot wordt bijgedragen en daar betalen de hoogste inkomens het meeste aan mee.
Stapel zou er jaloers op zijn: “Maar je kunt je afvragen of een miljonair zoals John de Mol ook een AOW-uitkering zou moeten krijgen. Wat voor hem geldt, gaat ook op voor de andere Nederlanders die een bovenmodaal pensioen bij elkaar hebben gespaard; ze kunnen prima zonder AOW.”
Dingen als AOW, onderwijs en gezondheidszorg zijn universele rechten, rechten van de hele bevolking, geen faciliteiten alleen voor de allerarmsten om het hoofd boven water te houden – en dat is voor het maatschappelijk draagvlak ook belangrijk.
vermogenstoets toevoegen, doen we bij de bijstand en de WW (wel een verzekering) toch ook
Bijstand is een voorziening waar geen premie voor moet worden betaald. De WAO en AOW zijn verzekeringen waar geen vermogenstoets plaatsvindt.
Op het moment dat ik weet dat ik vanwege mijn “vermogen” geen recht meer zou hebben op AOW, heb ik plotsklaps geen vermogen meer.
Nu even serieus, die Jochen Mierau is zijn titel niet waard. Het belastingsysteem is dusdanig, dat “vermogende” bejaarden sneller in een hoger belastingtarief vallen, althans tot en met dit belastingjaar. Om doorwerken te stimuleren heeft men de tarieven maar gelijk getrokken. In het nieuwe jaar zijn de belastingschijven en het belastingpercentage bij een inkomen vanaf € 34.055,= voor 65- ers en 65+ ers gelijk.
“Maar je kunt je afvragen of een miljonair zoals John de Mol ook een AOW-uitkering zou moeten krijgen. Wat voor hem geldt, gaat ook op voor de andere Nederlanders die een bovenmodaal pensioen bij elkaar hebben gespaard; ze kunnen prima zonder AOW”
Wat een lariekoek, bij zo’n hoog inkomen/vermogen betekent die € 12.000,= netto hetzelfde als een first class vliegtrip naar Las Vegas (of zou dat nu € 16.000,- zijn?)
Wow, is trouwens een fikse lastenverhoging voor 65+ @ Harry. Samen met het niet-indexeren/wel-afstempelen en de verhoging van de zorgpremies kan dat er best hard inhakken.
Inderdaad JSK, het gaat er niet om de rijken zwaarder te belasten (dat dat in de praktijk wel zo is, is mooi meegenomen) maar om een draagvlak voor belastingverhoging voor de lagere 65+ inkomens te scheppen.
*Ga nu een ongesubsidieerde toneelvoorstelling van Wim Schippers bezoeken, ben wel toe aan surrealistische humor, tot later*
” zonder dat AOW’ers daar voor wordt belast door hun belastingen te verhogen.”
(1) Betalen die AOW’ers dan straks geen belastingen over hun niet onaanzienlijke deel van die pensioenpot van ca 830 miljard (incl. lijfrentes) die tot uitkering komt?
(2) Het rapport Continuïteit en vernieuwing – Een visie op het belastingstelsel zegt hierover:
“Wanneer de AOW-premie in één keer zou worden afgeschaft en worden vervangen door een even hoge belasting, zou dit ca. 3 mld. euro opleveren. Hierbij is rekening gehouden met het feit dat de
bruto AOW-uitkering wordt opgehoogd vanwege de koppeling van de netto AOW aan het netto minimum loon. De opbrengst van 3 mld. zou kunnen worden gebruikt om de tarieven in box 1 met 0,9%-punt te verlagen. Afschaffing van de AOW-premies heeft bij invoering ineens grote negatieve gevolgen voor de koopkracht van ouderen met een aanvullend pensioen. Wanneer de afschaffing wordt uitgesmeerd over meerdere jaren, dan zijn de jaarlijkse koopkrachteffecten navenant
kleiner.”
en concludeert:
“De commissie stelt voor dat de reeds ingezette stapsgewijze afschaffing van de AOW-premie wordt versneld, waarbij er een afbouw plaatsvindt van één procentpunt per jaar. De opbrengst van de
fiscalisering kan worden ingezet voor verlaging van het tarief op arbeid.”
De discussie inzake bovenmatige pensioenaftrek en AOW-fiscalisering kunt u op pagina 78-79 nalezen.
http://tinyurl.com/5rjf664
Trouwens, echtgenoten die nog nooit gewerkt hebben krijgen ook een aow als ze 65 worden. Beetje vreemd. Bij gezinnen waarbij de nietwerkende echtgenote eerder 65 wordt, gaat het totale inkomen dus ineens omhoog.
Lijkt me ook een goed punt om op te bezuinigen.