Handhaaf de regels voor natuurbescherming

ELDERS - Waardevolle natuurgebieden in de Baltische landen en het natuurbeschermingsbeleid van de EU.

Het natuurpark Ķemeri, even ten westen van Riga (Letland), is een 38. 165 hectare groot gebied met bossen, meren en moerassen. Het is in 1997 als beschermd natuurgebied aangewezen en sindsdien met steun van de Europese Unie toegankelijk gemaakt voor natuurliefhebbers, vissers, vogelaars en ’s winters voor langlaufers. Kemeri is vanouds een kuuroord vanwege de daar aanwezige zwavelbronnen. In de dorpen Lapmezciems en Ragaciems aan de Golf van Riga zijn bescheiden toeristische voorzieningen.

Een van de meest waardevolle delen van het natuurpark is het Lielais Ķemeru tīrelis moeras, een hoogveengebied met talloze vennetjes waar op houten vlonders een wandelpad is uitgezet van drie kilometer. Er groeien bijzondere soorten mossen en orchideeën. In het Kanieris meer is ook zo’n wandelpad op vlonders gemaakt met een uitkijktoren voor vogelaars. De roerdomp en de zeearend moeten er te vinden zijn. Mensen kom je er nauwelijks tegen.

Er zijn meer waardevolle natuurparken in de Baltische landen.  In Litouwen is de Koerse Schoorwal, Kuršių Nerija National Park, een door de UNESCO beschermd natuurgebied, de moeite waard. Het is een bos- en duingebied op een smalle, honderd kilometer lange strook tussen de Oostzee en een binnenwater. Een deel van de strook ligt op het grondgebied van de Russische enclave Kaliningrad, het voormalige Oost-Pruisische Koningsbergen. Het vissersdorp Nida (Nidden) is bekend vanwege het voormalige zomerverblijf van de Duitse schrijver Thomas Mann.

Vanwaar al deze toeristische informatie? Terug van vakantie in de Baltische landen, waar ik onder meer deze natuurgebieden heb bezocht, zag ik dit bericht over “de meest succesvolle openbare raadpleging in de geschiedenis van de Europese Unie.” Een half miljoen Europeanen (520.325 in totaal) heeft de Europese Commissie laten weten dat niet getornd mag worden aan de regels voor natuurbescherming. Het tot nu toe gevoerde natuurbeschermingsbeleid (de vogel- en habitatrichtlijn, het Natura 2000 programma,  het biodiversiteitsbeleid, alle investeringen in natuurgebieden zoals het Kemeripark in Letland) wordt kennelijk gewaardeerd. De resultaten van het beleid die in vele beschermde natuurgebieden zichtbaar zijn scheppen echter ook verwachtingen. De EU doet er goed aan haar toch al wankele reputatie niet te grabbel te gooien door afbraak van een beleid dat veel burgers nu juist wél positief waarderen.

In de voormalige Oost-Europese staten zou afbraak van het natuurbeschermingsbeleid extra tragische gevolgen hebben. Zonder Europese steun belandt natuurbescherming ongetwijfeld onderaan op de prioriteitenlijst van regeringen die allereerst bezig zijn het land economisch verder te ontwikkelen. Dat betekent meer wegen, bedrijfsterreinen, agro-industrie, afvalverwerkingsproblemen, stijging van het gebruik van fossiele energie: allemaal bedreigingen van de nog aanwezige natuur.  Natuurgebieden die op verantwoorde wijze toegankelijk gemaakt worden voor toeristen en dagjesmensen kunnen bijdragen aan steun van de burgers voor investeringen in natuurbehoud. De milieubeweging zal ook groeien als het effect van milieubeschermingsmaatregelen voor grote groepen mensen zichtbaar is, zoals we in Nederland het water schoner hebben zien worden. En het in stand houden en waar nodig uitbreiden van regelgeving op dit gebied is ook een steun in de rug van de vele vrijwilligers in natuurbeschermingsorganisaties die in alle lidstaten hun best doen om de natuur niet te laten lijden onder het rücksichtsloze neoliberale streven naar economische groei. Het is te hopen dat de Europese Commissie ook bereid is naar hen te luisteren.

[foto’s van boven naar benenden: het wandelpad door het het Lielais Ķemeru tīrelis moeras (Kemeri-park, Letland) zilverreiger in het Kanieris meer (idem), duinen op de Koerse Schoorwal bij Nida (Litouwen), luchtspiegeling in het Lielais Ķemeru tīrelis moeras]