ANALYSE - Weg met de marktwerking. Leve de solidariteit. Volkshuisvesting wordt weer een publieke taak. In het alom als links gekwalificeerde concept-verkiezingsprogramma van GroenLinks-PvdA voor de Tweede Kamerverkiezingen op 29 oktober 2025 wordt dit verder uitgewerkt. Wonen is niet voor niets het eerste thema-hoofdstuk. Eindelijk wordt wonen het belangrijkste onderwerp van landelijke verkiezingen. Een belofte: ‘In de eerste honderd dagen van een nieuwe regering komen we met een Herstelplan voor de Woningbouw.’ Een analyse van Jan Kok.
Voor woningbouw is stevige grondpolitiek noodzakelijk
Men sluit zich aan bij al die andere politieke partijen welke allemaal 100.000 woningen per jaar willen bouwen. Maar ook GroenLinks-PvdA is zich inmiddels gaan realiseren dat bij een hoog positief migratiesaldo dit niet genoeg zal zijn om de woningnood te verminderen. Dus pleit zij voor een migratiesaldo van niet meer dan 40.000 tot 60.000 per jaar. Vooral de laagwaardige arbeidsmigratie moet worden beperkt.
Wil je veel en snel kunnen gaan bouwen, dan is een stevige grondpolitiek noodzakelijk.
‘Als de overheid grond opkoopt, kunnen we sneller bouwen en de huren en huizenprijzen betaalbaar houden. De overheid heeft dan een sterkere onderhandelingspositie en kan zo het proces versnellen.’ [*] Nu is het nog zo dat grondeigenaren bouw bewust uitstellen om de grondprijs te laten stijgen.
Grondspeculatiewinsten moeten ten goede komen aan de samenleving, waarbij het onder andere kan worden gebruikt voor woningbouw.
De partij denkt ook aan het eerste recht van koop als grond beschikbaar komt (voorkeursrecht).
Dan pas kun je veel locaties bestemmen voor woningbouw. Dit moet allemaal worden opgenomen in een nieuwe Nota Ruimte. Ik vraag me dan af. Waarom geen Zesde Nota Ruimtelijke Ordening? Zo’n titel met ordening erin zou mooi verwoorden dat men wil teruggaan naar de tijden van meer overheidsregie.
En, in lijn met de sociaaldemocratische volkshuisvestingstraditie, bij die nieuwe woningen moet niet uit kostenoverwegingen worden beknibbeld op het kwaliteitsniveau. Die betaalbare huurwoningen moeten van topkwaliteit zijn.
40% sociale huur in de nieuwbouw
Vrijwel alle politieke partijen volgen het mantra van 30% sociale huur in de nieuwbouw. Hoewel daar in de praktijk veelal weinig van terecht komt. GroenLinks-PvdA kiest voor 40%, in navolging van bijvoorbeeld de gemeentelijke inzet in Amsterdam. Bij de nieuwbouw heeft ‘40% van de huurwoningen een huur van maximaal 900 euro per maand, en nog eens 30% van de woningen is ofwel een huurwoning tot 1200 euro, ofwel een koopwoning met een maximale koopprijs van 405.000 euro.’ Met andere woorden: 70% is, zoals dat heet, betaalbaar. Opvallend is dat GroenLinks-PvdA zich daarnaast richt op goedkope woningen met een huur onder de 700 euro per maand. Voor de bouw daarvan komen rijksleningen. Evenals trouwens voor die middenhuurwoningen.
Nu ligt de netto toevoeging van sociale huurwoningen vanzelfsprekend een stuk lager dan de nieuwbouwaantallen. Want er worden nog steeds sociale huurwoningen verkocht, geliberaliseerd, samengevoegd en gesloopt. GroenLinks-PvdA zegt hier het volgende over:
‘We willen de verkoop van betaalbare huurwoningen reguleren.’ Mijn vraag: waarom niet verbieden?
Wat betreft de woningtoewijzing van sociale huurwoningen was het volgende natuurlijk van GroenLinks-PvdA te verwachten. ‘We draaien de aanscherpingen van de voorrangsregeling voor statushouders daarom terug.’
De sociale meerderheid
Hierboven wordt gesproken over 70% betaalbare nieuwbouwwoningen. Voor wie zijn die bedoeld? In de Woonvisie van GroenLinks-PvdA wordt beschreven dat de zorg voor betaalbare woningen meer en meer werd gericht op de allerarmsten in de samenleving. Volkshuisvesting werd steeds meer ingesnoerd. Vroeger was er volkshuisvesting met betaalbare woningen voor een brede groep bewoners en in Wenen blijkt dat nu nog steeds te kunnen. Laat Nederland weer die kant opgaan.
Dit wordt in het concept verkiezingsprogramma geconcretiseerd.
‘De inkomensgrenzen gaan omhoog, zodat ook de middenklasse toegang krijgt tot betaalbare woningen. Het doel is dat tweederde van de Nederlandse huishoudens tot de doelgroep behoort.’
We hebben het hier dus over 67%, eerder was het nog 70%, betaalbare nieuwbouwwoningen (niet alleen sociale huurwoningen) voor, wat elders in de Woonvisie en in het concept verkiezingsprogramma wordt aangeduid als. ‘de sociale meerderheid’. In de Woonvisie omschreven als: ‘alle mensen die iedere dag hun best doen en dit land draaiende houden’. Dit gaat wel erg in de richting van ‘de hardwerkende Nederlander’ van de VVD.
Woningcorporaties Nieuwe Stijl
Wie moeten al die nieuwe woningen gaan bouwen? Vooral de woningcorporaties. Die krijgen bij GroenLinks-PvdA een grootse herwaardering, wat zelfs tot uiting komt in een nieuwe naamgeving: Woningcorporaties Nieuwe Stijl. In de Woonvisie trouwens nog Woningbouwverenigingen Nieuwe Stijl genoemd. Wat ik hier mis is een pleidooi voor veel meer democratie binnen die nieuwe corporaties. Het woord Woningbouwvereniging wekte de verwachting dat er afstand genomen werd van de stichtingsconstructie, wat veel meer mogelijkheden geeft voor huurdersinvloed.
Om die Woningcorporaties Nieuwe Stijl meer financiële armslag te geven, hoeven ze van GroenLinks-PvdA in ieder geval geen winstbelasting meer te betalen.
Gematigde huurverhogingen
‘In tijden van hoge inflatie mogen de huren dan niet te hard stijgen. Om explosieve huurstijgingen te voorkomen, komt er een wettelijke bovengrens aan de toegestane huurstijging.’
GroenLinks-PvdA is van mening dat de lonen harder moeten stijgen dan de huren. Hierin zien we ook bij deze partij die fixatie op looninkomsten en het negeren van de veel slechtere inkomensontwikkeling onder gepensioneerden. Waarom is er niet voor gekozen de huren niet harder te laten stijgen dan een gewogen gemiddelde van de loonontwikkeling en de pensioenindexaties?
‘De wettelijke bescherming tegen woekerhuren gaat gelden voor alle huurwoningen. De markt krijgt een minder grote rol bij het bepalen van de maximaal toegestane huurprijs, doordat de koopprijs van de woning (WOZ-waarde) minder zwaar gaat meetellen in de berekening.’ Mijn vraag: waarom wordt de WOZ-waarde, die een resultante is van de oververhitte koopwoningmarkt, niet helemaal uit de puntentelling geschrapt?
Hoe worden al deze plannen gefinancierd?
Die mooie plannen eisen wel ‘ongekende investeringen in woningbouw’. En voor GroenLinks-PvdA zijn dit vooral publieke investeringen. Maar die moeten niet ten koste gaan van de verzorgingsstaat.
De partij denkt dan aan (met mijn vragen of opmerkingen daarachter tussen vierkante haakjes):
– ‘Daarom gaan we de hypotheekrenteaftrek stapsgewijs afbouwen.’ De opbrengsten daarvan worden onder andere ingezet voor woningbouw. [Afbouwen in 8 tot 10 jaar hoorde ik ergens.]
– Hogere heffingen voor de bovenlaag, de miljonairsbelasting. [Bij welk inkomen en/of vermogen ligt de grens?]
– Afschaffing van fiscale voordelen ‘die niet goed zijn onderbouwd’. [Dat klinkt aardig vaag.]
– Fossiele subsidies afbouwen.
– Bedrijven die veel CO2-uitstoten meer laten betalen.
– Afromen speculatiewinsten. [Op grond of ook op vastgoed, zoals woningen?]
– Versoberen van belastingkortingen voor grondbezitters. [Welke zijn dat precies?]
– Afbouwen van prijsopdrijvende subsidies. [Voorbeelden?]
Komt er dan nog niet genoeg geld binnen, dan moet volgens GroenLinks-PvdA de staatsschuld maar wat verder oplopen.
Beter benutten van de bestaande voorraad
GroenLinks-PvdA ziet ook nog een andere manier om woonruimte te creëren, namelijk in het beter benutten van de bestaande voorraad (met mijn vragen of opmerkingen wederom daarachter tussen vierkante haakjes):
– Samenwonen stimuleren door de kostendelersnorm in de bijstand af te schaffen. [Deze effectieve maatregel zou de hoogste prioriteit moeten krijgen.]
– Woningdelen. ‘Verhuurders gaan contracten toestaan waardoor meerdere vrienden een woning kunnen delen als volwaardig huurders.’ [Even los van het masculiene taalgebruik, wat te doen tegen de risico’s op woekerhuren en mogelijke overlast voor de omgeving?]
– Woningsplitsen. ‘Voor particulieren moet het makkelijker worden om woningen te splitsen’. [Een maatregel populair bij veel politieke partijen.]
– Hospitaverhuur. ‘….. helpen mensen die een kamer over hebben in hun eigen woning en die willen verhuren…..’ [Eindelijk! Maar dan moeten de woningcorporaties en de particuliere verhuurders wel verplicht worden daar toestemming voor te geven.]
Financiële steun koopstarters
Naar mijn mening is een dissonant in het concept-verkiezingsprogramma van GroenLinks-PvdA de financiële steun aan starters. Allereerst het gebruik van het woord ‘starter’. Bij ‘starter’ wordt hier bedoeld ‘koopstarter’. Maar GroenLinks-PvdA, er bestaan ook ‘huurstarters’! Hierin zien we zelfs bij deze partij de kokervisie op kopen af en toe opduiken.
Met een aantal maatregelen is niets mis:
– Beschermen van starters via een bedenktermijn van twee weken.
– Alle biedingen openbaar maken.
– Een vergunning voor makelaars.
– Makelaarscourtage een vast percentage, in plaats van bonusopslagen bij hogere verkoopwaarden.
Maar waarom geld beschikbaar stellen aan koopstarters om hen te helpen bij het financieren van hun eerste koopwoning? Belastinggeld ook opgebracht door huurders, die hier voor het overgrote deel niet van zullen profiteren! En het drijft de woningprijzen alleen maar op.
Conclusie
GroenLinks-PvdA heeft na jaren weer een links woonprogramma. Waar het geld vandaan moet komen om de plannen te financieren, wordt nog een hele zoektocht. Dit programma, waarin de overheid veel invloed krijgt, staat haaks op dat van de VVD, welke partij nog steeds heilig gelooft in marktwerking. Zeker dit woononderdeel maakt een kabinet waarin GroenLinks-PvdA en VVD samen zitting nemen, erg lastig.
[*] Alle citaten komen uit dit concept verkiezingsprogramma, tenzij anders vermeld
Jan Kok is auteur van het studieboek voor het hoger onderwijs ‘Werken aan wonen’, samen met Siep van der Werf, en bestuurder van de Huurdersvereniging Amsterdam.
Reacties (15)
“Die betaalbare huurwoningen moeten van topkwaliteit zijn.”
vs
“Met andere woorden: 70% is, zoals dat heet, betaalbaar.”
Mij bekruipt het gevoel dat waar de VVD te veel bezig is met de markt, dat GLPVDA zich wat te weinig bewust is van marktmechanismen. Topkwaliteit kost immers geld, en ook tijd.
Het met regelgeving beperken van de prijs van huurwoningen is natuurlijk al staand beleid, via de wet betaalbare huur. Pakt die uit zoals bedoeld? Ik zou daar wel wat meer bespreking van willen zien.
Uiteindelijk is de grote misser denk ik een focus op de betaalbaarheid van woningen, terwijl het probleem veel meer zit in de beschikbaarheid. Wie afhankelijk is van een huurwoning wacht heel lang, wie een koopwoning wil zoekt heel lang voor het een keer lukt. Private huur zou dat kunnen opvangen, maar dat is beperkt, en wordt eerder verder beperkt.
In dat licht vraag ik me af hoe verstandig het is om de inkomensgrens van sociale huur flink te verhogen, voordat de wachtlijsten aanmerkelijk korter zijn door het uitbreiden van het aanbod. Je verhoogt alleen maar de toch al grote competitie voor de sociale huurwoningen.
Wat nodig is, is een omvattend woonplan, waarin wordt uitgerekend hoeveel woningen er de komende tien jaar bijgebouwd moeten worden (en waar) om aan de vraag te voldoen.
Vraag is daarbij natuurlijk ook of veel ouderen niet te lang in een woning blijven zitten die qua oppervlakte eigenlijk te ruim is. Misschien moet men naar manieren kijken om het fiscaal aantrekkelijk te maken om zo’n woning te wisselen voor een aanleunwoning.
Het fundamentele probleem met markt-dogmatici, zoals de VVD, is dat ze het bestaan van het fenomeen marktfalen negeren. Hoewel dat in alle boekjes over economische basistheorie wordt beschreven. GL-PvdA houdt er wel rekening mee, en is in dat opzicht in elk geval een stuk realistischer.
En ik zie wel degelijk plannen die de prijs (van nieuwbouw, of van sociale huur) zouden kunnen drukken, zonder dat dat ten koste zou hoeven gaan van de kwaliteit. Beperken van grondspeculatie, bijvoorbeeld, en het afschaffen van de winstbelasting voor corporaties.
Ik zie niet hoe private huur dit op kan vangen. Koop en huur zijn immers communicerende vaten. De totale woningvoorraad verandert er niet door. Hoe meer mensen een woning (kunnen) kopen, hoe minder huurwoningen er nodig zijn. En andersom. Het zou wel invloed kunnen hebben op de benutting van woningen, maar GL-PvdA heeft ook ideeën hoe je die zou kunnen verbeteren.
Natuurlijk blijft het wikken en wegen, en is er grote kans dat sommige groepen meer baat hebben van de plannen dan anderen. Zeker op korte termijn. Het is nou eenmaal niet heel simpel. Dat is het probleem: als het wel simpel zou zijn, zou je het vermoedelijk wel grotendeels aan de markt over kunnen laten. Met hoogstens een beetje bijsturen.
Voor zowel sociale huur als voor koop geldt dat dit behoorlijk gereguleerd is, en je dus niet zomaar er op kan rekenen dat je een huis krijgt als je het nodig hebt. Bij sociale huur moet je aan allerlei regels voldoen, en bij koop ook, of je moet heel veel geld hebben. Voor mensen die om wat voor reden dan ook daar buiten vallen, heb je private huur nodig. Denk jongeren die op kamers willen, expats, mensen die scheiden.
Juist bij die groepen zit vaak de pijn van het woningtekort, en is ook de reden dat niet iedereen laaiend enthousiast is over de impact van de wet betaalbare huur (in feite een vorm van wat GLPVDA wil).
Het verandert allemaal niks aan wat ik zei: koop en huur zijn communicerende vaten. En er is dus geen effect op de totale woningvoorraad. En zolang er te weinig woningen zijn, zal het voordeel van de een altijd weer uitpakken als het nadeel van een ander. Maar da’s logisch.
Dus ik begrijp ook best dat er nadelen zitten aan die Wet betaalbare huur. Maar toch zeker een groot voordeel. Hoe aantrekkelijker (lees: winstgevender) woningen zijn voor investeerders, hoe meer dat de woningprijs opdrijft. Met als gevolg dat zowel kopers als huurders duurder uit zijn. Want hier werken de basisprincipes van de markt gewoon. Woningen minder aantrekkelijk maken als beleggingsobject lijkt me in elk geval voor de lange termijn wel degelijk zinvol. Maar er zou wel flankerend beleid nodig kunnen zijn om de nadelen op korte termijn op te vangen.
(Overigens zitten expats bij mijn weten in een compleet ander marktsegment dan studenten of mensen die scheiden, dus je gaat wel erg kort door de bocht als je die allemaal op een hoop gooit.)
[Het verandert allemaal niks aan wat ik zei: koop en huur zijn communicerende vaten. En er is dus geen effect op de totale woningvoorraad. En zolang er te weinig woningen zijn, zal het voordeel van de een altijd weer uitpakken als het nadeel van een ander. Maar da’s logisch.]
Daarmee misken je dus dat koop voor een deel van de bevolking nooit weggelegd zal zijn. Die zijn dus de pineut als door slecht beleid de voorraad huurwoningen steeds kleiner wordt – zoals nu.
Dat misken ik helemaal niet. Het zit onder meer in wat ik zei over de communicerende vaten: naarmate mee mensen een huis (kunnen) kopen, blijven er minder mensen over die een huurwoning nodig hebben. En ik heb ook al meermaals gezegd dat het voordeel van de een altijd het nadeel van de ander zal zijn, zolang er meer woningzoekenden dan beschikbare woningen zijn. Én ik heb gewezen op het prijsopdrijvend effect van beleggers op de woningmarkt, dat uiteindelijk ook tot hogere huren leidt. Want die particuliere verhuurders willen natuurlijk wel rendement op hun investering.
Heb je eigenlijk wel gelezen wat ik schreef?
[dat GLPVDA zich wat te weinig bewust is van marktmechanismen. Topkwaliteit kost immers geld, en ook tijd.]
Inderdaad. Onlangs nog een flink stuk op de correspondent daarover. Het blijkt dat onder de huidige regels er op elke te bouwen huurwoning geld verloren wordt. Dat gaat alleen maar meer worden als je zo’n hoge norm voor “betaalbare woningen” oplegt. Links heeft hier echt een blinde vlek voor. Dat bleek ook al tijdens de discussie die ik toen voerde onder een vorig artikel hierover. Er wordt doodleuk gesteld: “geef het even tijd, die verhuurderswet”. Maar nu niet rendabel is ook in de toekomst niet rendabel.
Een goede analogie is deze: stel de overheid besluit dat iedereen brood moet kunnen betalen, in het kader van armoedeaanpak en te hoge voedselprijzen. Dus wordt de maximumverkoopprijs voor een brood vastgesteld op 50 eurocent. Volstrekt duidelijk is dat dit te weinig is. Gevolg: de helft van de bakkers gaat failliet, de andere helft besluit om de productiekosten op brood maar zo laag mogelijk te maken, zodat er alleen nog maar lage kwaliteit fabrieksbrood verkocht wordt. Iedereen ziet dat dit uiteindelijk beleid is dat niet werkt. Maar als we hetzelfde doen met huur zien we het niet. Vandaag precies een stuk op de site van de NOS die dat bevestigt: https://nos.nl/artikel/2580182-aantal-huurwoningen-neemt-af-verkoop-huurwoningen-nog-steeds-opvallend-hoog.
[Het met regelgeving beperken van de prijs van huurwoningen is natuurlijk al staand beleid, via de wet betaalbare huur. Pakt die uit zoals bedoeld? ] Nee dus. Zie dat NOS-artikel. Huurwoningen worden massaal van de hand gedaan omdat het niks meer oplevert, en daar zijn uiteindelijk de huurders zeker ook de dupe van. Ook al omdat je op je vingers na kunt tellen dat verhuurders zo flink gaan beknibbelen op kostenposten zoals onderhoud.
Dat heeft trouwens nog meer te maken met het feit dat woningen in box3 sinds kort veel hoger belast worden. Als ik moest kiezen zou ik eerder dat terugdraaien dan de wet betaalbare huur.
Ik ben al met al niet zo onder de indruk van de huurparagraaf van GL/PvdA – vooropgesteld dat ik nog geen tijd gehad heb die uitgebreid te lezen. Wel leerde een snelle scan mij dat het woord “ouderen” niet in de woonparagraaf voorkomt, en dat is natuurlijk al een blunder van jewelste, want daarmee mis je dus zowel een van de grootste oorzaken van de wooncrisis, als een oplossingsrichting. Zo’n 25 jaar terug hebben we alle bejaardencentra opgedoekt, en ouderen gestimuleerd om toch vooral zo lang mogelijk in hun eentje in een huis te blijven wonen waar een heel gezin in past. Natuurlijk heeft dat dan invloed op de volkshuisvesting, zeker in een samenleving die steeds meer vergrijst – helaas is er niet of nauwelijks een politieke partij die dat mechanisme inziet. De oplossing is dan ook niet zozeer de bouw van betaalbare huur, maar de bouw van voor ouderen geschikte woonvormen, in alle soorten en maten, varieren van bejaardencentra tot semi-zelfstandige aanleunwoning. Of dat dan huur of koop is doet er in wezen niet veel toe; ik vermoed dat er in dat segment misschien meer behoefte is aan koop. Want nu is er dus helemaal niets op dat punt, je gaat van je leunstoel in het grote huis waar je in je eentje woont vrijwel rechtstreeks door naar de laatste stervensbegeleiding in het hospice. Het gevolg is dan ook dan NL de grootste woningverdunning kent van heel Europa: we hebben de meeste oppervlakte in m2 aan woonruimte per inwoner.
Het enige wat echt goed is aan de woonparagraaf van pvda/gl is de notie dat er meer gedaan kan worden aan het efficienter gebruik van woonruimte, b.v. door de samenwoonboetes van uitkeringen af te schaffen, en door hospitaverhuur te stimuleren. Daarvoor hulde!
En dat is dus het marktfalen, dat ik eerder noemde. En daar heeft links nou net geen blinde vlek voor, in tegenstelling tot de marktdogmatici. De markt voorziet niet in goede, betaalbare woningen voor mensen met lage inkomen. Zoals de markt dat nog nooit ergens, waar ter wereld ook, heeft gedaan. En dus moet de overheid bijspringen.
Natuurlijk kun je nog andere inschattingen maken van welke maatregelen dan beter of minder goed werken, afvragen welke minimumeisen je stelt aan de kwaliteit, afwegen in hoeverre je belangen van verhuurders moet beschermen, enzovoort. Maar dat heeft allemaal niks te maken met onbegrip van marktmechanismen. Zo ingewikkeld zijn die in de kern nou ook weer niet.
Laat ik nou eens doorgaan op die analogie. Stel dat lage inkomens zelfs geen brood meer zouden kunnen betalen. Moet de overheid dan constateren dat dat nou eenmaal de markt is? Of ingrijpen om dat brood wel betaalbaar te maken? Door bakkers te subsidiëren, of boeren de graan verbouwen, of maatregelen te nemen om te voorkomen dat speculanten de graanprijs enorm opdrijven, bijvoorbeeld. Je suggereert met die analogie dat GL-PvdA simpelweg een maximum zet op huren, zonder verder te kijken. Dat is grote onzin. Lees het blog hierboven nou eerst maar eens even.
“‘De inkomensgrenzen gaan omhoog, zodat ook de middenklasse toegang krijgt tot betaalbare woningen. Het doel is dat tweederde van de Nederlandse huishoudens tot de doelgroep behoort.’
We hebben het hier dus over 67%, eerder was het nog 70%, betaalbare nieuwbouwwoningen …”
Nee, 70% blijft 70%. Het zijn twee verschillende percentages: 70% betaalbare nieuwbouwwoningen, en deze betaalbare woningen zijn beschikbaar voor 67% van Nederland.
Hmmzz, iets met het recht om te doen met je bezit wat je wilt, schijnt een of ander mensenrecht te zijn.
De gemiddelde kosten voor de bouw van een woning is ong 240k, bij 4% rente betekent dat alleen al 800 euro aan rente lasten, bij een huur van 900 euro moet er dus geld bij omdat 900 euro niet de rente, belastingen en onderhoud dekt.
Het recht op een behoorlijke huisvesting is ook een mensenrecht. Hoe vaak is je hier nou al uitgelegd dat mensenrechten soms met elkaar in conflict kunnen komen, en dat daarom geen enkel recht helemaal onbegrensd is? En waarom lukt het je maar niet om dat te snappen?
Probeer er eens wat minder dik bovenop te leggen dat mensenrechten voor jou alleen een gelegenheidsargument zijn. En dat je ze net zo makkelijk helemaal negeert als dat even beter uitkomt.
Niet waar, de UVRM kent geen recht op behoorlijke huisvesting, het kent echter wel het recht op bezit.
https://www.amnesty.nl/encyclopedie/universele-verklaring-van-de-rechten-van-de-mens-uvrm-korte-versie
En zelfs al zou het er wel in staan, dan nog mag dat niet gebruikt worden om een ander mensenrecht te niet te doen.
Artikel 25:
En blijkbaar wens je niet te begrijpen dat ik je hierboven nou net heb uitgelegd (voor de zoveelste keer) dat dit bullshit is:
Daarom heet het dus domrechts. Niet omdat je je eens een keer vergist, of iets niet weet, of verkeerd begrijpt. Want dat overkomt iedereen. Het domme zit in de opzichtige weigering om er iets van te leren, en in plaats daarvan dezelfde dommigheden keer op keer te herhalen.
Zie ook nog artikel 29, dat expliciet zegt dat het niet de bedoeling het verdrag uit te leggen als ‘ikke, ikke, ikke’, zoals aan de verre rechterzijde gebruikelijk is: