ELDERS - Volgende week gaat Oostenrijk naar de stembus. De Groenen kampen na de succesvolle presidentsverkiezingen vorig jaar nu met flinke tegenslag.
Een week voor de parlementsverkiezingen staat de ÖVP, de Oostenrijkse Volkspartij, stevig bovenaan in de polls met Sebastian Kurz (31, foto), straks mogelijk de jongste premier ooit. Huidig coalitiegenoot SPÖ, de Oostenrijkse sociaaldemocratische partij, is ernstig beschadigd door een smerige lastercampagne tegen Kurz die uit de koker bleek te komen van een voormalige medewerker van het SPÖ-campagneteam. Het leidde vorige week zaterdag tot het vertrek van de nummer twee van de SPÖ, Georg Niedermuehlbichler. Een coalitie van de ÖVP met de FPÖ, de rechtse Freiheitspartei ligt nu in het verschiet. Mochten de socialisten toch nog terug kunnen komen dan is overigens zelfs een coalitie van de SPÖ en de FPÖ niet meer onmogelijk. Onder bepaalde voorwaarden heeft de SPÖ de dertigjarige ban op samenwerking met de Freiheitlichen opgegeven. Ook in Oostenrijk kijken de socialisten vooral naar rechts.
Nieuw – en pijnlijk- is de situatie voor de Oostenrijkse Groenen. De partij heeft zich in de loop der jaren ontwikkeld van een tamelijk los platform van milieugroepen en lokale basisgroepen tot een nationale politieke factor van belang met ruim 12% bij de vorige verkiezingen. De kroon op het harde werken was de succesvolle campagne voor het presidentschap van voormalig fractievoorzitter Alexander van der Bellen. In korte tijd zijn dit jaar echter de kansen voor de Die Grüne gekeerd door twee gevoelige verliezen. De partij brak in maart zelf met haar jongerenorganisatie en in juni besloot Peter Pilz, zittend parlementslid, met een eigen lijst aan de verkiezingen deel te nemen omdat hij niet hoog genoeg op de kandidatenlijst kon komen.
Het conflict met de Junge Grünen vloeit voort uit de steun die de jongeren op twee universiteiten gaven aan alternatieve lijsten voor de medezeggenschapsverkiezingen. Het bestuur van Die Grüne pikte dat niet en de jongeren lieten zich niet commanderen door de partij. Het hooglopende conflict eindigde in het royeren van de jongerenorganisatie. Met hun voorzitter Flora Petrik heeft het grootste deel van de jongeren zich nu aangesloten bij een samenwerkingsverband met de oude communistische partij van Oostenrijk. Petrik staat op de tweede plaats van de lijst KPÖ-plus. De partij heeft een links programma met bijzondere aandacht voor betaalbaar wonen, bestrijding van de sociale ongelijkheid en kiesrecht voor alle inwoners van Oostenrijk. De oude KPÖ is op dit moment alleen vertegenwoordigd in het parlement van de deelstaat Stiermarken (Graz). De campagne van KPÖ-plus kreeg gisteren steun van Gregor Gysi, voorman van de Duitse Linke. KPÖ-plus zou graag het gat vullen dat de socialisten op links laten liggen.
Gezien de laatste opiniepeilingen heeft Peter Pilz, de andere ex-Grüne, meer kans om na 15 oktober een Oostenrijkse variant van Die Linke op te bouwen. Pilz heeft twee andere groene parlementsleden en een lid van de SPÖ weten te strikken voor zijn lijst. Zij werven stemmen met een programma waarin herverdeling van inkomen en hervorming van de belastingen centraal staan naast concrete plannen voor een ander vluchtelingenbeleid. Onder de Merkel-achtige leuze ‘Flüchlingspolitik: Ja, es geht’ wil Pilz legale wegen voor vluchtelingen uitbreiden en de samenwerking met Turkije stoppen. Bij een televisiedebat wist Pilz zijn eerste succes te boeken door van de andere partijen de toezegging te krijgen dat ze voor een toeslag voor alleenstaande moeders zouden stemmen.
Ulrike Lunacek, lijstaanvoerder van Die Grüne, zal niet blij geweest zijn met deze propagandastunt van Pilz. Lunacek is sinds 2009 lid van het Europese parlement. Ze maakt zich zowel in Brussel als Wenen in het bijzonder sterk voor vrouwen- en homorechten. Het opkomen voor de alleenstaande moeders is helemaal haar ding. Nu ziet ze een voormalige collega en huidige concurrent er goede sier mee maken. Lunacek kon zich deze week wel verheugen op een resultaat in het zittende parlement. Oostenrijk zal in de EU tegen de verlenging stemmen van de toelating van glyfosaat in het onkruidbestrijdingsmiddel Roundup van Monsanto. SPÖ en ÖVP namen het standpunt van de Groenen op dit punt over.
In de peilingen scoren zowel Pilz als Lunacek rond de 5%. Veel kiezers hebben nog niet beslist, dus alles komt aan op de laatste dagen. Voor de Groenen is het niet te hopen dat beide lijsten dan zover inzakken dat ze onder de kiesdrempel van 4% terechtkomen. Dan is de groene beweging terug bij af. Lunacek hoopt met een nieuwe affichecampagne vooral die mensen voor haar partij te behouden die, na het schandaal over de lastercampagne tegen Kurz, de SPÖ een afgang willen besparen: Wer grün denkt, aber rot wählt kann blau bekommen. Waarbij de ‘blauwen’ staan voor de, door geheel (centrum)links verfoeide, extreem-rechtse FPÖ. Met een sterk verzwakte SPÖ en zonder de Groenen dreigt rechts in Oostenrijk vrij spel te krijgen. En dat zou dan ook zeker niet zonder gevolgen blijven voor de Europese politiek.