ANALYSE - Geert Wilders heeft iets met referenda. Nu wil hij stemmen over een referendum over de EU. Daarmee borduurt hij voort op werk van PvdA, GroenLinks en D66, zegt Clara Mens.
Moet er een referendum komen over ons land uit de Europese Unie treden? Daarover debatteerde Geert Wilders afgelopen dinsdag met Diederik Samsom. Geert vroeg Diederik nog eens na te denken over zo’n referendum. Diederik gaf een antwoord waarvan hij later wellicht spijt had. Het antwoord kwam er namelijk op neer dat je voor referenda bij de PvdA aan het juiste adres was. De PvdA-fractie had immers al jaren geleden een initiatiefwetsvoorstel over referenda aanhangig gemaakt. Dat maakte een raadgevend referendum mogelijk ‘over vrijwel elk denkbaar onderwerp.’
Prima, zei Geert, laten we daar dan zo snel mogelijk over stemmen. Woensdag vroeg hij bij de regeling van werkzaamheden om het wetsvoorstel volgende week donderdag in stemming te brengen. En hij kreeg zijn zin. Daarmee is het door Wilders zo gewenste referendum over het verlaten van de Europese Unie echter geen stap dichterbij gekomen. Het voorstel in kwestie gaat namelijk alleen over referenda die wetten of de stilzwijgende goedkeuring van verdragen die binnen het Koninkrijk alleen voor Nederland gelden betreffen (artikel 4).
Geert Wilders heeft iets met referenda. In 2005 maakte hij als lid van een eenmansfractie al een voorstel aanhangig over de vraag of Turkije mag toetreden tot de Europese Unie. Er verscheen een verslag van de behandelende Tweede Kamercommissie, maar dat verslag werd nooit gevolgd door een reeks antwoorden. Het voorstel ligt nu al zes en een half jaar stof te vergaren. Met de zegen van de leider maakte fractiegenoot Van Klaveren in september 2011 een wetsvoorstel aanhangig betreffende een referendum over een minarettenverbod, vrij naar Zwitsers voorbeeld. Dit voorstel vertoont nog minder progressie dan dat van Wilders zelf. Het wachten is vermoedelijk nog altijd op een reactie van de initiatiefnemer op het advies van de Raad van State. Of die er ooit komt, valt te betwijfelen. Het gaat ook helemaal niet om de voorstellen zelf. Die zijn toch kansloos. De aandacht van de media is echter gegarandeerd als je ageert tegen Turkije en minaretten en meent dat het volk daarover moet kunnen meebeslissen.
Maar Wilders die meeelift op voorstellen over referenda van anderen is nieuw. Het gaat in elk geval een stuk sneller dan zelf iets in elkaar te draaien en vervolgens te verdedigen. Het voorstel in kwestie is ooit (in juni 2005) aanhangig gemaakt door de fracties van PvdA, GroenLinks en D66, samen met een voorstel over een correctief referendum waarvoor de Grondwet moet worden gewijzigd. Hoewel deze twee voorstellen (overigens verre naweeën van de Nacht van Wiegel) aanvankelijk gezamenlijk zouden worden behandeld, worden ze nu losgekoppeld en wordt alleen het voorstel over het raadgevende referendum voor stemming voorgedragen. Na bijna drie jaar op de plank gelegen te hebben overigens. Als Wilders echter zijn referendum over “Europa” wil, moet er nog wel het een en ander worden aangepast. Dat is eigenlijk een understatement, want in wezen moet het hele karakter van het wetsvoorstel worden omgegooid. Van een duidelijk voorstel dat alleen referenda over wetten en stilzwijgende goedkeuring van verdragen betreft verandert het initiatiefvoorstel dan in een wet die referenda mogelijk maakt over vage vragen waarvan nog niet eens duidelijk is wie die dan moet formuleren. Mogen de burgers dat zelf doen? Moet de Tweede Kamer daar een besluit over nemen? En hoe zit het dan met de Eerste Kamer? Wie gaat die wijzigingen eigenlijk in het voorstel aanbrengen? De initiatiefnemers kunnen het, maar zullen Wilders toch niet in de kaart willen spelen (één van de initiatiefnemers is overigens het inmiddels vertrokken lid Sap). Als er nu haastig wat gesleuteld wordt aan het voorstel, zal de Senaat in elk geval kritische vragen stellen. Wilders kan zelf met amendementen komen, maar die zullen vermoedelijk geen meerderheid halen.
Ik ben er nog niet over uit. Is Diederik in een val van Wilders gelopen? Dacht Wilders echt met het PvdA-GroenLinks-D66-voorstel zijn droomreferendum te kunnen organiseren? Of ging het hem er alleen maar om de vette krantenkoppen en het kleur bekennen van de andere Tweede Kamerfracties? We zullen het aanstaande donderdag zien.
Dit stuk verscheen eerder op Publiekrecht & Politiek.
Reacties (21)
Laat maar komen dat referendum. Het wordt eens tijd dat we een langdurig debat over Europa voeren en over de uitkomst daarvan een referendum houden.
Ik stel voor om eerst een referendum te houden over de wenselijkheid een referenda te houden ;-)
Verder ben ik van mening dat veelvuldig gebruik van waterstofperoxide een slechte invloed heeft op het realiteitsgevoel.
Dat heet populisme. Referenda met garantie op uitkomst:
Hoogte van boetes op te snel rijden te hoog?
Bouwstop voor moskeeën?
Minder belasting op x?
Strafmaat misdaden omhoog?
Etc.
Toch is een referendum over de EU niet zo slecht als het lijkt. Angst is een slechte raadgever en angst voor een Wilders welgevallige uitslag is dus niet goed als leidraad.
Het positieve van zo een referendum zou zijn dat iedereen weer eens met de neus op de feiten wordt gedrukt. Iedereen kan zijn voors en tegens weer eens spuien.
En dan zal blijken dat we niet zonder kunnen.
Ik zou het durven.
Ik kan me het vorige referendum nog herinneren. Dat ging over de Europese Grondwet. Samen met een ruime meerderheid van mijn landgenoten stemde ik tegen en toen ging die grondwet niet door.
Niet veel later kwam er het verdrag van Lissabon. Dat was in feite de Europese grondwet met een andere naam en met wat subtiele aanpassingen in 6 van de 446 artikelen. Zonder referendum keurde men hem goed. Sterker nog, men droeg middels een eenvoudig tweedekamerbesluit flink wat soevereiniteit over aan Europa en hoewel misschien niet tegen de letter van de wet, walste men daarmee wel met modderige stampschoenen de goede intenties van onze grondwet plat.
Zolang men het niet honoreren van de uitslag van het vorige referendum niet 100% corrigeert zakt men maar in de stront met zijn referenda. Zelfs als het idee voor het referendum komt van een significant betrouwbaarder politicus dan ons land de afgelopen decennia heeft mogen regeren, zoals die idioot van een Geert W.
Waarom een referendum? Den Haag luistert toch niet.
Persoonlijk lijkt het mij een goed idee: Dit gaat over ons allemaal dus enige inspraak is niet verkeerd.
Sorry. In #5 bedoel ik 448 artikelen. Stop de tijd. Geen jokers.
Er moet nodig weer over gepraat worden. Nederland was in mijn ogen altijd een welvarend land. Nog een jaar of twee en er worden acties in Roemenië en Griekenland gehouden voor arme Nederlanders.
@5: Hihi, dat was het referendum waar Balkenende zijn best deed het tij te keren met de superslogan “Europa, best belangrijk”. Lachen. Maar alle gekheid op een stokje: daaruit blijkt en bleek toch ook weer dat referenda ongelofelijk manipuleerbare entiteiten zijn, met name door de overheid zelf, alleen al door de formulering, maar ook door de stemmingmakerij eromheen – waar we niet zouden moeten intrappen. Mensen, bedenk je nou toch eens: de overheid is er om de burgers tegen elkaar te beschermen. Niet om de grootste gemene deler het kleinste gemene veelvoud te laten uitroeien.
Doel heiligt middelen. Nu we een Euro overheid hebben die de publieke opinie wil beinvloeden met EU geld, die een gedachtenpolitie wil invoeren om onwelgevallige partijen te boycotten en die niet verder komt dan het subsidieren van Franse koeien roep ik graag een halt toe aan Brussel. Niet omdat ik tegen Europa ben of tegen samenwerken, maar omdat Europa te groot is, too big to fail, en de wrange vruchten plukken we hier, maar vooral in Zuid Europa. Laten we de integratie stoppen en ons herbezinnen over hoe samen te werken.
Waarom een val? Een referendum is altijd goed, als je een democraat bent tenminste. Hoewel allerlei vormen van samenwerking op europees niveau goed zijn is de EU absoluut fout. De enige weg om met europa vooruit te komen is het volledig afbreken van de huidige EU. Dat is namelijk een bolwerk geworden van actoren die zich daar op volledig ondemocratische wijze gemanifesteerd hebben en de verkeerde belangen vertegenwoordigen. Opnieuw vanaf de grond opbouwen is de enige optie. Dat geldt ook voor de euro, die kan geen stand houden. De ontwikkelingen gaan te snel. Dit hele project heeft veel meer tijd nodig en dient op diepe onderliggende principes gebaseerd te zijn, niet op ad hoc politiek. De bevolking dient daarbij centraal te staan. Democratie is de manier waarop het volk middels aantal macht kan uitoefenen over de machtigen, de rijken en de grote corporaties. Die laatste twee mogen dus nooit onderdeel van de democratie worden. De EU werkt precies andersom.
Types als Wilders, Niemoller, de Winter, van der Staaij en Holman zijn precies de reden waarom ik – ondanks mijn intense woede over van Rompuy, de banken, Merkel, Rajoy of over hoe Griekenland naar de verdommenis is geholpen – voor de EU ben.
Mochten de nazi’s onverhoopt in dit land ooit weer aan de macht komen en de veelal white trash dat met hen dweept over de straten marcheren in laarzen en uniform, dan hoop ik dat “Brussel” zeer doortastend en krachtdadig zal ingrijpen. Desnoods gewapenderhand.
Het bruine schorem dient zich niet met grote-mensenzaken te bemoeien, dus nee: geen referendum.
@10: Daar ben ik het helemaal mee eens.
Als er een referendum komt moet dat niet eentje zijn met alleen de vraag wel of geen Europa. De EU heeft een hele hoop goede dingen gebracht naast alle dingen die er verkeerd zijn.
Aan de andere kant zijn de zaken die niet goed geregeld zijn bij de EU ook wel duidelijk. Voor de volgende dingen hoef je geen referendum te houden of dat wel aangepakt moet worden: Het verhuiscircus tussen Brussel en Straatsburg, de hoge lonen voor EU ambtenaren, De ondemocratische karakter van de EU, landbouwsubsidies en ga zo maar door. Helaas worden deze dingen nooit aangepakt.
Waar moet het referendum dan wel over gaan? Hoe we willen samenwerken binnen de EU op sociaal, economisch en militair vlak bijvoorbeeld. Wat landelijk regelen en wat binnen de EU.
Dat referendum moet dus niet 1 vraag bevatten maar dat mogen er best wel 10 zijn, die over deze dingen gaan.
@13:
Dus dan moeten zij die nog nooit een verkiezingsprogramma hebben gelezen gaan nadenken over een soort enquêteformulier?
Misschien moeten we het dan toch maar overlaten aan de volksvertegenwoordigers. Redelijke kans dat daar nog een meerderheid tussenzit met enig verstand van zaken ;-)
@14: Ipv het niveau af te laten zakken tot de domste Nederlander zou je mensen ook kunnen helpen de materie te laten begrijpen. Helaas is dat moeilijk voor de normale media. Dan zouden andere belangrijke zaken ook op eens aan het daglicht komen.
Het is misschien een hele uitdaging om mensen na te laten denken. Het alternatief om mensen niet na te laten denken overleven we waarschijnlijk niet.
Ik ben voor een Europa-breed referendum met een eenduidige vraag en een daaraan voorafgaand Europees debat. Je kunt moeilijk een standpunt over Europa bepalen als je alleen naar Nederlandse politici luistert.
@15: dat wordt nog leuk dan. Ik zie het al voor me; een mooie folder over iets van de EU in Jip en Ingrid taal. Of was het Henk en Janneke? En jij denkt dan echt dat daar niet een enorme tl;dr gaat gebeuren? En voor diegenen die wel 3 alinea’s ver kwamen is één berichtje op SBS nieuws over extra centjes voor Polen genoeg om dat overbelaste deel van de hersenen te resetten om meer plaats te maken voor shownieuws.
@17: De normale media die de mensen moeten entertainen maken het hele plan idd. totaal onrealiseerbaar.
Het alternatief word dan een enkele hele moeilijke vraag waar niemand het over eens kan worden.
Splits het dan maar uit over een paar Jip en Janneke vragen.
@12:
Brussel houdt ons netjes? Mmmm..misschien worden we er al sneller mee geconfronteerd dan ons lief is. In Griekenland marcheert men al! Brussel kan daar mogelijk al snel zijn test case houden. Dit is ook een van de redenen waarom ik toch pro EU ben. We moeten de tijd achter ons laten dat dubieuse regimes in Europa meer regel waren dan uitzondering.
@13
Als er een referendum moet worden gehouden kan dat alleen over de vraag gaan of wij in de EU blijven of er uit treden. Het kan niet zo zijn dat ieder land maar iets uit de snoepwinkel pakt wat hen belieft. De EU is ook een solidariteitsgemeenschap.
“Of ging het hem er alleen maar om de vette krantenkoppen en het kleur bekennen van de andere Tweede Kamerfracties?”
De vraag stellen is hem beantwoorden.
De vraag die alle voorstanders van referanda ontwijken is: wat wordt dan de vraagstelling dan precies? Graag een concreet antwoord en niet: ‘daar denken we nog over na’.
In of uit de EU? Ja of nee? En zo ja, wat dan?
Mensen hebben totaal geen besef wat de EU inhoudt. Zonder diepgaande studie is het onzinnig om te denken dat je hier rationeel over kan beslissen.
Een referendum over in of uit de EU is net zo onzinnig als een referendum over de vraag of we de Noordzee moeten afschaffen.