COLUMN - In NCRV Dokument: Nieuwe Tieten doet filmmaakster Sacha Polak, in al haar kwetsbaarheid, verslag van haar keuze om haar borsten wel of niet preventief te laten verwijderen.
Ergens zijn we vergeten dat we uit meer bestaan dan alleen een lichaam, zei schrijfster Lionel Shriver in VPRO’s Boeken op Reis. In haar roman Big Brother schrijft ze over een vrouw wier broer aan obesitas lijdt. Het boek is fictie, maar de aanleiding om het te schrijven was een hoogstpersoonlijke: Lionel had zelf een broer die aan obesitas leed. Hij was er zelfs aan overleden.
Shriver hekelde de Westerse verering van het lichaam. Het was een religie geworden. Het lichaam als tempel. Maar wel een verdomd broze tempel. Rijd er met een auto tegenaan en er is niets meer van je tempel over. Of stop er heel veel eten in en het wordt een ruïne. Obesitas is de schaduwzijde van de lichaamsverering. Godslastering. Maar vooral is het een manier om te verdwijnen. Het dikke lichaam als vermomming.
In ‘Nieuwe tieten’ deed filmer Sacha Polak verslag van haar keuze om haar borsten wel of niet preventief te laten verwijderen. Toen ze elf maanden oud was, stierf haar moeder aan borstkanker. Moeder droeg het BRCA1-borstkankergen. Haar dochter had het ook. Toen Sacha begon met filmen was ze bijna even oud als haar moeder toen die borstkanker kreeg.
Omdat de documentaire ‘Nieuwe Tieten’ heette, had ik zo’n vermoeden dat ze die ook zou krijgen. Maar voor Sacha Polak was dat minder evident. Ze had 60 tot 80 procent kans om borstkanker te krijgen. Als ze haar borsten preventief zou laten weghalen dan zou dat percentage naar normale proporties slinken.
Deze documentaire maakte duidelijk hoezeer wij inderdaad ons lichaam zijn. Want je zou zeggen: als de kans zo groot is dat je borstkanker krijgt, dan doe je er toch alles aan om dat risico te verkleinen?
Voor haar omgeving was het ook een uitgemaakte zaak. Haar vriend, haar pleegmoeder en vooral haar vader probeerden haar ervan te overtuigen dat ze haar borsten moest laten weghalen. Ze zeiden wel allemaal heel goed te begrijpen dat ze het zo’n moeilijke keuze vond, maar dat leek me toch vooral beleefdheid. Of een tactiek om iemand, door te zeggen dat je het allemaal heel goed begrijpt, toch de juiste kant op te sturen.
Toen de operatie achter de rug was, filmde ze zichzelf voor de spiegel. ‘Ik zie eruit alsof ik een week in een gracht heb gelegen,’ zei ze. Haar tepels waren in tweeën gesplitst en haar buik (waaruit ze weefsel voor haar nieuwe borsten hadden gehaald) was over de gehele breedte opengereten. Ze herhaalde voor zichzelf dat het allemaal wel goed zou komen, en dat zou het ook, maar ik begreep ineens een stuk beter waarom ze zo’n moeite met de keuze had gehad.