Geen bal op tv | Het trollenleger van Philip Freriks

COLUMN - Het kwartje viel toen ik afgelopen dinsdagavond naar Hier zijn de Van Rossems keek. De Van Rossems in kwestie bezochten Aken. Ik zag Maarten, Vincent en Sis al keuvelend stilstaan bij diverse bezienswaardigheden van dit sympathieke Duitse provinciestadje. Dat stilstaan doen ze alle drie op dezelfde manier: licht achterover hellend, de buik naar voren, het voorhoofd gefronst, de mondhoeken naar beneden. Maarten vertelt dingen over geschiedenis, Sis over kunst en Vincent over architectuur. Ze luisteren naar elkaar, maar aan hun spottende blik zie je dat ze al lang weten wat de ander gaat vertellen. Ze houden zich in, ze mogen het format niet in de war schoppen. Zo nu en dan reageren ze met een sonoor ‘wonderlijk’ of een ‘dat ziet er niet onaardig uit hoor’ of een ‘het zou mij benieuwen’.

Hier en daar verschillen de broers en zus wel van elkaar. Zo vertelt Maarten bij een bezoek aan een badhuis een grondige hekel aan zwemmen te hebben, terwijl Sis daar dol op is. Hij wil zo snel mogelijk weg, zij wil het liefst meteen haar kleren uit gooien en naakt het zwembad in duiken, ware het niet dat ze bang is gearresteerd te worden.

Deze verschillen, zo zag ik ineens, zijn schijn. Bedoeld om een rookgordijn op te trekken rond de werkelijke bestaansreden van de Van Rossems. Uit grondig onderzoek de afgelopen twee dagen blijkt namelijk dat ze deel uit maken van een omvangrijk trollenleger ter meerdere eer en glorie van Philip Freriks. 

Als je het weet, hoor je het al aan het zelfgenoegzame stemgeluid van Freriks die de documentaire-serie aan elkaar praat: hier overschreeuwt iemand zijn onzekerheid met pedanterie. Maar die pedanterie is bij lange na niet genoeg om de onzekerheid te maskeren. Philip Freriks heeft veel meer nodig om zijn eigen bestaan van wat extra steunpilaren te voorzien. En nu komt het: Maarten van Rossem blijkt in werkelijkheid helemaal geen Amerika-deskundige uit Utrecht maar een werkloze alcoholist uit Alblasserdam die Gerard Rooijakker heet! En Vincent en Sis zijn collega-alcoholisten die respectievelijk Cor de Vries en Pleuni van Ballegooien heten. Ze kennen elkaar van het pleintje voor de Albert Heijn waar ze graag halve liters Euroshopper drinken. Als wij ze proberen te spreken, blijken ze Philip Freriks helemaal niet te kennen en zijn ze nooit in Aken geweest. Gerard heeft zelfs een heel hoog, schriel stemmetje in plaats van het vertrouwde gebrom dat zo kenmerkend is voor Maarten van Rossem.

Maar er is meer. Veel meer. Tijdens ons onderzoek vallen wij van de ene verbazing in de andere: Philip Freriks heeft een ingenieus web om zich heen gebouwd van nep-programma’s, verzonnen gebeurtenissen en niet bestaande personen. Zo blijkt De Slimste Mens in werkelijkheid geen quiz maar een autoprogramma van RTL5 te zijn, gepresenteerd door de in 2013 overleden Bob de Jong. En de meeste gebeurtenissen waarover Freriks in het Achtuurjournaal heeft bericht, hebben nooit plaatsgevonden. Freriks heeft complete oorlogen verzonnen om zichzelf interessanter te maken. Zoals bijvoorbeeld de Eerste Golfoorlog, toevallig ook het moment waarop Maarten van Rossem bekend werd bij het grote publiek.

‘En die speelse een-tweetjes met weerman Erwin Krol dan?’, hoor ik u denken. Allemaal tot op het detail uitgedacht. Krol was een bevriend lid van Freriks’ klaverjasclub toen Freriks zogenaamd correspondent in Frankrijk was, maar in werkelijkheid een middelgroot schoonmaakbedrijf in Eindhoven leidde.

Het Groot Dictee der Nederlandse Taal bestond overigens wel degelijk, maar diverse vaste deelnemers dan weer niet. Zo blijkt Bart Chabot helemaal geen schrijver, maar een Haagse stukadoor. Een goeie, dat wel. Chabot is een van de weinige leden van Freriks trollenleger dat onder eigen naam opereerde. Hij schaamt zich er ook niet voor: ‘Philip betaalde goed en gaf me creatieve vrijheid. We overlegden wel, maar mijn inbreng was zeer belangrijk.’ Mocht u trouwens nog een muurtje te stuken hebben, dan houdt Chabot zich warm aanbevolen. ‘Sinds het einde van het Groot Dictee is het nogal stil hier’, aldus de Haagse stukadoor.

Geconfronteerd met onze bevindingen, ontkent Freriks aanvankelijk in alle toonaarden. Ineens herinner ik me dat hij eigenlijk altijd al zo is geweest. Zelfs toen we samen op de lagere school zaten. Altijd de meest fantastische verhalen over zichzelf verzinnen om zijn onzekerheid te maskeren. En vervolgens liegen alsof het gedrukt staat. Dan ineens: enige realiteitszin. Als Freriks begrijpt dat het bewijs onweerlegbaar is, zegt hij geschokt te zijn en trekt hij het boetekleed aan: ‘Ik wist hier niets van af, maar ik neem de volle verantwoordelijkheid.’ Meer wil Freriks er niet over kwijt. En wij eerlijk gezegd ook niet. Want wat maakt het eigenlijk uit dat Maarten van Rossem niet bestaat en dat de Eerste Golfoorlog nooit heeft plaatsgevonden? Philip Freriks heeft ons vele fijne momenten bezorgd! Dat dit alles een rookgordijn was, doet daar niets aan af. Philip Freriks is een prachtig mens!