OPINIE - Tijdens de algemene beschouwingen zette de regering in op het bieden van kansen aan iedereen, terwijl de oppositie wees op de ouderen en andere kwetsbaren voor wie dit geen soelaas zou bieden. Volgens Ad Bergsma en Jacqueline Boerefijn kan aan dit bezwaar van de oppositie tegemoet worden gekomen door meer te investeren in het vergroten van levenskunst.
Achter de politieke schermutselingen tijdens de algemene beschouwingen speelde de vraag: Hoe staat Nederland ervoor? De PVV ziet een oudere generatie die als ‘oud vuil’ wordt behandeld en de SP treurt vanwege de lange rijen bij de voedselbanken. Rutte wijst op zijn beurt op de welvaartsgroei van de oudere generaties en het sociale vangnet van de verzorgingsstaat. De staat biedt een aanvaardbaar minimum.
Een afspiegeling van dit debat woedt onder geluksonderzoekers. De een schrijft boeken over het verlies van geluk in de moderne markteconomieën en de ander zegt dat het leven nog nooit zo goed is geweest als op dit moment (pdf).
Beide partijen kijken, zoals Rutte het ooit uitdrukte, door een rietje naar de sociale werkelijkheid. Veel Nederlanders zijn angstig, terneergeslagen, overbelast of eenzaam. Tegelijkertijd geven Nederlanders zichzelf een rapportcijfers van 7,7 voor hun eigen geluk.
De blijmoedige en sombere statistieken spreken elkaar niet tegen, omdat mensen die hoge niveaus van onbehagen rapporteren, vaak ook vaak gelukkige momenten kennen. Andersom hebben gelukkige mensen geen rimpelloos leven.
Tijdens de algemene beschouwingen worden verschillende oplossingen aangedragen. De regering wil mensen voor elkaar en voor zichzelf laten zorgen, terwijl de oppositie de burgerslachtoffers van het moderne leven centraal stelt en meer Wajong, verzorgingshuizen en bestaanszekerheid wil bieden. Wat in beide visies ontbreekt, is de levensvaardigheid van het individu. Kansen bieden aan mensen die ze niet kunnen pakken heeft geen zin. Dat is even nuttig als te voorkomen dat mensen op eigen benen gaan staan door ze blijvend te ‘beschermen’.
De Engelse geluksonderzoeker en econoom Richard Layard heeft daarom voorgesteld veel meer psychotherapeuten op te leiden. De moderne meerkeuzemaatschappij stelt zulke hoge eisen aan de zelfredzaamheid van individuen, dat zij soms begeleiding nodig hebben om een goede koers te vinden.
Internationaal onderzoek in 143 landen van de sociologen Giorgio Touburg en Ruut Veenhoven toont aan dat investeringen in de geestelijke gezondheidszorg gepaard gaan met een hoger geluk van de bevolking. In landen met een gelukkiger bevolking zijn meer psychologen en psychiaters per hoofd van de bevolking aanwezig en worden relatief hogere uitgaven gedaan aan de geestelijke gezondheidszorg. Helaas kiest de regering voor harde bezuinigen in de ggz.
Het vergroten van levenskunst is een waardevol en ten onrechte onderbelicht doel. Dit geldt niet alleen voor patiënten in de gezondheidszorg, maar ook voor leerlingen op scholen of werknemers die dreigen uit te vallen op de arbeidsmarkt. Hoogleraar positieve psychologie Jan Walburg: ‘Welbevinden is geen leuk extraatje, maar raakt de kern. We weten dat welbevinden een belangrijke voorwaarde is om open te staan voor nieuwe ervaringen. Leerlingen leren beter en ontwikkelen zich breder met een wakkere en positieve geest.’
Wat Walburg hier over het onderwijs zegt, kan doorgetrokken worden naar de maatschappij als geheel. Meer kansen in de maatschappij voor het individu levert alleen meer geluk op als individuen die kunnen benutten. Life coaching, psychotherapie en onderwijs kunnen mensen leren zelf een weg te vinden in de moderne meerkeuzemaatschappij. Het versterken van levenskunst levert een mooiere maatschappij op.
Ad Bergsma is psycholoog, wetenschapsjournalist, spreker en auteur van zeventien psychologische boeken. Hij is verbonden aan de Erasmus Happiness Economics Research Organisation en promoveerde in 2011 aan de Erasmus Universiteit van Rotterdam met zijn proefschrift ‘Impefectly Happy’.
Jacqueline Boerefijn heeft jarenlange ervaring als biologie docent en mentor. Voor het project ‘Lessen in geluk’ kreeg ze de H.J. Jacobsprijs voor onderwijsvernieuwing. In 2010 studeerde ze af als Master of Applied Positive Psychology aan de University of East London.
Zij schreven samen het boek Gelukkig voor de klas dat 30 september bij uitgeverij LannooCampus verschijnt.
Reacties (1)
Maakt psychologie gelukkig? Is positivisme het antwoord? Heeft u uw geluksoogkleppen al aangeschaft? Is uw zieltje nog gemasseerd vandaag? Ja? Dan heeft u uw portie geluk vandaag binnen. Nee? Eigen schuld, dikke bult. Had je onze boekjes maar moeten kopen.