GC?s Matinee: The Power of Nightmares – 2

In GC’s Zondag Matinee elke week speciaal voor uw kijkgenot een fascinerende documentaire, een spraakmakend TV-programma of een bijzonder (leuk) cabaretfragment.

Aflevering twee van de ?Power of Nightmares – The rise of the politics of fear? begint in de jaren ?80. We zien de islamitische Moedjahedien die samen met de Amerikaanse regering optrekken tegen een gezamenlijke vijand: de Sovjet-Unie. De Moedjahedien waren sinds 1979 al in een wrede oorlog verwikkeld met de Sovjet-Unie. En zoals de theorieën van Strauss de neoconservatieve nu eenmaal hadden geleerd ?moest de Sovjet Unie gezien gaan worden als dé bron van al het kwaad?.

William Casey, het nieuwe hoofd van de CIA met sterke sympathieën voor het neoconservatieve verhaal, faciliteerde dan ook de hulp vanuit de VS. CIA-agent Milton Bearden, een van de geïnterviewden, werd gestuurd om een alliantie te smeden en de Moedjahadien zowel financieel als met geavanceerde wapens te ondersteunen. En zo was het de CIA, oh ironie, die de Moedjahedien opleidde in de ?technieken van aanslag en terreur?, inclusief het gebruik maken van autobommen. Waarom? Het blijven creëren van ?de mythe van Strauss? tussen goed en kwaad. Zo horen we Richard Perle zeggen dat de VS, door hun rol, de wereld als echte revolutionisten zal gaan transformeren.

Vanwege de uitzichtloze situatie trok Gorbatsjov in 1987 de Russische troepen terug. Maar hij wilde dat wel op een manier, zodat er ook nog uitgelegd kon worden dat er niet voor niets tienduizenden mensen waren gestorven. Gorbatsjov zette in op vredesbesprekingen en onderhandelde met de Amerikanen. Die, op hun beurt, er uiteraard niets voor voelde om ?het kwaad? te helpen. De Sovjet-Unie zag zich dan ook genoodzaakt de troepen eerloos terug te trekken. Wél gaf men de VS nog een waarschuwing, die achteraf gezien beter serieus genomen had moeten worden: als de Moedjahedien de leiding in Afghanistan zouden krijgen, zou dit geen democratie brengen. In plaats daarvan zou de meest extreme vorm van het Islamisme opkomen en overwinnen.

Maar met de ogen compleet gesloten voor deze boodschap, claimde zowel de VS als de Afghanen dat, door het terugtrekken van de Sovjet-Unie, ze beiden degene waren die de neergang van het ?Rijk van het Kwaad? in gang hadden gezet. En uit deze ?overwinning? zouden de neoconservatieve hun mythe weer van stal kunnen halen die vandaag de dag nog steeds ?inspireert?: door het agressieve gebruik van de Amerikaanse macht, kan men de wereld veranderen en democratie verspreiden. De échte reden dat de Sovjet-Unie was gevallen: omdat het een vervallen systeem was, dat van binnen aan het rotten was, leek dan ook snel vergeten.

Invloed op het Islamisme
Net zoals de neoconservatieve zag Abdullah Azzam het terugdringen van de Sovjet Unie als een eerste stap in een bredere revolutie. Deze overwinning zou hen verder helpen in de zo gedroomde Islamitische revolutie. Maar omdat de regeringen in het Midden-Oosten besloten de gevangenen, ook degene die in de gevangenis zaten vanwege hun extremistische opvattingen van de Islam, in te zetten tijdens deze oorlog ontstonden er twee groepen. Die beiden, op hun manier, de Islam wilde inzetten voor een betere samenleving.

Gevolg: verdeeldheid. Tussen de gematigden, die een politieke revolutie voorzagen, en de extremisten die geweld als de oplossing zagen om de Islam een centrale rol te geven in de samenleving. Voor de gematigden was er echter een klein probleempje: indien de Koran als leidraad werd gebruikt dan zouden politieke partijen onbelangrijk worden, omdat er geen onenigheid zou kunnen en mogen zijn. Er was immers maar één leidraad: de Koran. Democratie als model zou dan niet kunnen bestaan, omdat deze in beginsel niet religieus is.

Zo ver is het nooit gekomen: In Algerije, waar een (gematigde) moslimpartij aan de macht dreigde te komen, greep het leger in, waarbij meteen de verkiezingen werden geannuleerd. Ongeveer hetzelfde gebeurde in Egypte, waar honderden leden van het Moslim Broederschap gevangen werden genomen en politieke activiteiten voor het Broederschap werd verboden. Volgens de documentaire was dit het definitieve keerpunt waarbij de deuren ?voor de hel werden geopend?, zeker voor de gewelddadige groepen die ondergronds (nog) verborgen waren.

Voor Ayman al-Zawari, de leider van de extremistische kant, was dit nog meer reden om aan te nemen dat democratie een corrupt systeem is. En door de verboden in beider landen, riep hij op tot gewelddadige pogingen tot revoluties in Algerije en Egypte. Men zou definitief niet meer toegeven aan de gematigden Islamisten, maar een eigen koers gaan varen.

Ontwikkelingen in de VS
In de VS was men het inmiddels eens dat de Sovjet-Unie maar één van Strauss? kwade regimes was die de VS bedreigde. En een van de ergste was Saddam Hoessein. Was Saddam eerst Amerika?s bondgenoot, na de invasie in Koeweit werd hij de sleutel in het neoconservatieve streven naar wereldtransformatie. Paul Wolfowitz was dan ook behoorlijk kwaad toen Bush sr. besloot dat het weghalen van Irak uit Koeweit voldoende was. In tegenstelling tot de ?goed-kwaad?-doctrine van de neoconservatieve, zag Bush sr. de VS als een stabiele factor in de wereld. En niet als een factor om diezelfde wereld te veranderen.

Wolfowitz boosheid was er een tegen de zwakheid van het Amerikaanse liberalisme: de bereidheid om concessies te doen, te onderhandelen en niet door te gaan tot het bittere einde. De zwakheid en rotheid die de Amerikaanse maatschappij al decennialang aan het aantasten was volgens de neoconservatieven. Juist door stelling te nemen, in de lijn met Strauss, zouden goede politici de absolute morele waarden die de samenleving verenigen moeten invoeren. Dit zou het morele relativisme, gecreëerd door het liberalisme, overkomen.

Teleurgesteld door de lijn van Bush gingen de neoconservatieven maar weer eens op pad om hun boodschap te verkondigen, met in het hart: het politieke gebruik van godsdienst. Een terugkeer naar het christelijke conservatisme. Een soortgelijke manier als de Islamisten om religie weer onderdeel uit te laten maken van de democratie. Religie werd door de neoconservatieve ingezet als een ?nobel leugen?.

Onvoorzien was dat de ?oude republikeinen? niets hadden met deze ?harde moralistische? lijn. Deze republikeinen werden dan ook in de handen gedreven van Bill Clinton, die zich bezighield met belastingen en de nationale economie. En (mede) hierdoor de verkiezingen zou winnen. Onder leiding van de neoconservatieve begon er een campagne tegen het morele karakter van de president: Clinton zou te maken hebben met corruptie, moord, drugs en uiteraard het onjuiste gebruik van sigaren..

David Brock, van de American Spectator, was één van diegene die een centrale rol had in de aanvallen tegen Clinton. Door voortschrijdend inzicht geeft hij nu toe dat de neoconservatieve hierin té ver gingen en de conservatieve politiek zelf gecorrumpeerd heeft. Brock noemt het achteraf politiek terrorisme, waarbij de waarheid niet meer van belang was, zolang het effect er maar was. Iets waar de neoconservatieve beweging zich sinds deel 1 van de documentaire al schuldig aan maakt.

Concluderend
Beide groepen, beseffende geen blijvende politieke invloed te hebben verkregen, creëerden dan ook nieuwe doelen om zich op te richten. Zo kwam in 1998 al-Zawari met ?een nieuwe Jihad?. Nodig, want zoals we in deel 1 al zagen, deze leider wist het zeker: het lag niet aan de theorie van moreel verval, het lag aan de moslims zelf. De oplossing was dan ook simpel: het aanvallen van de bron van de corruptie zelf. Deze nieuwe Jihad zou zich tegen de Joden, Christenen en/of Amerika gaan richten. Onder leiding van de Osama Bin Laden zou de tot op heden falende Islamitische beweging nu voor eens en voor altijd getransformeerd worden tot een grote revolutionaire kracht. De kracht waar al-Zawari en zijn voorgangers al zo lang van gedroomd hadden..

Aan de andere kant van de wereld deed het neoconservatieve-kamp een vreugdesprong: de zo gewenste ?kwade vijand? was eindelijk (weer) daar.

Lezersservice: Deel 1 werd vorige week op uw favoriete blog besproken. Alvast voorbereiden op het matinee van volgende week? Deel 3 kunt u hier zien.