GeenCommentaar heeft ruimte voor gastloggers, dit kunnen stukjes zijn die we – uiteraard met toestemming – overnemen van andere weblogs, of via onze mail binnenkomen. Hieronder een stuk van Johan Boons.
De EU is als een voortrazende trein, waarbij onduidelijk blijft of de machinist weet waar de reis heengaat. Onze conducteur is thuisgekomen en premier Balkenende heeft voor ons een ander conducteuruniform geregeld én heeft op de valreep nog kunnen voorkomen dat het geluid van het fluitje weg is. De machinist vraagt zich vertwijfeld af wat er nu daadwerkelijk is veranderd en zet weer koers naar een op dit moment nog onbekende bestemming.
De EU-top
Premier Balkenende had geluisterd naar het ?nee? van het volk en ging naar de vergadering om de onvrede van de Nederlandse burgers om te zetten in een acceptabel Europees akkoord. Gelukkig werden we bij voorbaat al gewaarschuwd door bondskanselier Merkel dat de mogelijkheden tot verandering gering waren en dat alle leden inschikkelijk moesten zijn.
Toch begon onze premier met goede moed aan de EU-top en na afloop zei een verheugde Jan Peter Balkenende: ?het hoofdstuk van de grondwet is nu afgesloten. Dit is een resultaat waarmee we recht doen aan het nee van de Nederlandse burger.” Voor Balkenende was de top een succes en dat terwijl vóór de top al duidelijk was dat de grondwet geen grondwet meer zou heten en dat de EU-vlag en het volkslied niet in de verdragstekst terecht zouden komen.
Referendum
De Nederlandse regering laat het oordeel van dit nieuwe EU-verdrag over aan de Raad van State, maar acht een referendum niet noodzakelijk nu de verdragswijzigingen van hun ?constitutionele elementen? zijn ontdaan. Balkenende wijst erop dat bijna alle Nederlandse wensen zijn vervuld. “Ik ben er blij mee, omdat het tegemoet komt aan de zorgen van de burgers en aan onze inzet.”
Chapeau voor de inzet van premier Balkenende! Daar zal ik dan ook maar niet kritisch over zijn. Wel over de nieuwe grondwet, ook wel verdrag geheten. Ik kan begrijpen dat, als we kiezen voor een Europese Unie, niet al onze verlangens ingewilligd kunnen worden. Ik kan alleen niet begrijpen dat als dit verdrag daadwerkelijk rekening heeft gehouden met de Nederlandse burgers, de regering het niet aandurft om een referendum te houden.
Tot op heden ben ik zoet gehouden met non-argumenten over hoe blij we wel niet moeten zijn dat de conducteur geen uniforme kleding krijgt (de EU-vlag) & dat zijn fluitje (de EU-hymne) weer wordt ingetrokken. Maar de trein blijft doordenderen en ik ben absoluut nog niet overtuigd van het feit dat dit verdrag een enorme verbetering is in vergelijking met de afgewezen grondwet. Dat vraagt dus juist WEL om een referendum. Zoals het er nu naar uit ziet, zal de politiek niet voldoen aan deze wens. Waarom vraag je je eigenlijk af? Als Balkenende het zo?n succes vindt, kan hij ons voor het referendum toch wel uitleggen wat er dan allemaal zo goed is en waarom we dit keer ?ja? zouden moeten stemmen.
Angst
Nee, de Nederlandse regering grijpt eigenlijk alleen terug op het angstgevoel. Vorige keer moesten we echt meedoen en konden we het ons niet veroorloven om ?nee? te zeggen tegen de grondwet?. Het hele hiervoor gelinkte artikel staat vol met ministers die ons met allerhande ?angst-argumenten? proberen te overtuigen om ?ja? te zeggen. Aangezien we nu kunnen oordelen over deze gevolgen kan er geconcludeerd worden dat de bange vermoedens niet zijn uitgekomen. Nederland is door het ?nee? geen afvalputje van Europa geworden (oud-minister Verdonk). De door oud-minister Bot voorspelde economische dip is niet uitgekomen en ook het licht is niet uitgegaan zoals oud-minister Laurens Jan Brinkhorst voorspelde.
Ook dit keer zullen de bewindslieden ons proberen te beïnvloeden met dezelfde strategie. Maar is het niet staatssecretaris Frans Timmermans (van Europese Zaken) die zegt dat hij niet bang is voor een nieuw referendum in Nederland? Zoals hijzelf al aangeeft in het programma Buitenhof: Het bevordert in ieder geval het debat over Europa. En dat zou ook juist het doel moeten zijn van een nieuw referendum. Ik zie graag dat de Nederlandse politiek ons informeert over Europa, de voordelen van Europa en welke wijzigingen er tijdens deze top zijn behaald.
Omdat de Nederlandse regering toch een stuk huiveriger lijkt dan staatsecretaris Timmermans aangeeft, lijkt het erop dat er geen referendum zal komen. Wilt u wel dat er een referendum komt waarmee we onze regering de kans geven het nieuwe verdrag te verdedigen, onderteken dan de petitie op: http://www.wijwillenreferendum.eu/
Reacties (30)
Volgens het journaal, “wil nog maar een kleine meerderheid” een referendum. De manier waarop het gebracht wordt (een beetje smalend, het afdoend als iets ondergeschikts) zegt denk ik genoeg over de directieven die de NOS gehad heeft uit het Torentje: Downplayen die hap!
”Ik zie graag dat de Nederlandse politiek ons informeert over Europa, de voordelen van Europa en welke wijzigingen er tijdens deze top zijn behaald.”
Dat doen ze ook, maar met deze zin doet u voorkomen dat dat niet zo is en “Europa” ons weer door de strot geramd wordt.
Daarnaast: De “denderende trein” allegorie werd vooral gebruikt om de (ongebreidelde?) uitbreiding van de EU en de neiging van “Brussel” tot liberalisering te kenmerken. Waar het in het verdrag vooral om gaat is stemverhoudingen en bestuurbaarheid. U probeert dus weer met valse argumenten en sentiment de publieke opinie te beinvloeden.
Ik ben niet tegen een tweede referendum, maar het enige waar ik bang voor ben, is dat het weer niet over de issues gaat waarover gestemd zou moeten worden. Het “nee” tegen de grondwet heeft ons de kans gegeven ons zegje te doen en onze punten op de agenda te zetten. Zoals dat gaat in een democratisch stelsel, rolt er uiteindelijk een compromis uit en ik denk dat we erg blij mogen zijn met dit compromis.
Ook heb ik Timmermans nog geen enkele keer angst horen zaaien. Hij heeft alleen gezegd dat we onszelf met een tweede “nee” buiten de besluitvorming plaatsen. Dat is geen angst zaaien, maar de keerzijde van de onderbuikgevoelens verwoorden.
Dus omdat u zo lekker loopt te stoken, maar niet met de inhoudelijke punten komt, die het verdrag heeft opgeleverd, zal ik dat even voor u doen:
– Nieuwe lidstaten moeten niet per se aan de Kopenhagen-voorwaarden voldoen, maar ze worden wel sterk meegenomen in de overweging.
– De lidstaten houden zelf de beschikking over hun huizenmarkt, volksgezondheidsbeleid en pensioenstelsel.
– De parlementen krijgen de macht om een voorstel van de commissie terug te sturen.
U zegt dat het referendum het debat over Europa moet bevorderen, maar als dat debat gevoerd gaat worden zoals u het nu inzet, dan hoeft dat niet van mij – dat debat, niet het referendum, dus.
@2: “Zoals dat gaat in een democratisch stelsel” Pardon??? Dat is nou net het probleem dat ik met zowel grondwet als dit verdrag heb, er is geen sprake van een democratisch stelsel, noch van een democratisch tot stand gekomen verdrag (en dat blijft ook zo, zo lang er niet Europabreed een referendum over komt).
De EU heeft tot nu toe enige democratie ontbeerd en in tegenstelling tot wat jij beweert, komt daar in dit verdrag ook geen vooruitgang in. Die vlag en dat volkslied maken me niet veel uit (ik ben overigens juist VOOR een federaal Europa), maar de dingen die in het verdrag zijn blijven staan (de wijze van beslissen in de EU) wel.
Is het niet wat vreemd dat dezelfde mensen die het na het verdrag vrijwel ongecontroleerd voor het zeggen krijgen in Europa (de regeringen) ook de enigen zijn die over het verdrag (en of daar een referendum over moet komen) te beslissen hebben?
MetafOorlog
Een machinist weet altijd waar de trein heen gaat. De trein volgt namelijk de rails, en die liggen er al. Als de machinist zich afvraagt wat er daadwerkelijk veranderd is aan de koers, kan er van een wezenlijke verandering geen sprake zijn. Een referendum is overbodig als er niets wezenlijks veranderd is. Overigens is vertwijfeld plus je iets afvragen dubbelop.
Wel over de nieuwe grondwet, ook wel verdrag geheten. Waarom klamp jij je zo wanhopig vast aan die term ‘grondwet’?
Blijft de trein doordenderen? Integendeel, de EU trein is meer een boemeltje dan een TGV.
Het gaat er niet om wat dit verdrag is ten opzichte van het oude ‘grondwet’-voorstel (wat immers al van tafel is), maar of het een verbetering is t.o.v. de bestaande verdragen. Heb je daar al over nagedacht?
Je kan niet over elk verdrag een referendum houden, waarom zou er volgens jou nu wel een nodig zijn? Het lijkt er op dat je nog niet te weet wat je er van vindt en dat je een referendum wilt om je mening te kunnen vormen; je vindt immers dat het doel van een referendum is een debat op gang te brengen.
Ik vind dat kletskoek en verspilling van geld en tijd. Een debat om het debat is nooit goed en een referendum is een volksraadpleging, een manier om je mening te geven en niet om je mening te vormen. Dat moet je daarvoor doen. Bijvoorbeeld hier.
Ben je het dan ook met me eens dat dat zou betekenen dat Balkenende niet akkoord zou moeten gaan met een verdrag zonder wezenlijke veranderingen ten opzichte van de door de nederlanders afgekeurde grondwet? Het feit dat je het papiertje een andere naam geeft, lijkt me overigens niet te vallen in de categorie “wezenlijke verandering”.
@2 ik moet toegeven dat Boons’ betoog op het weblog veel beter is. Alleen is het niet juist wat betreft “Kopenhagen” en het “parlementaire veto”. Althans: dat staat open voor discussie, terwijl hij doet alsof het helemaal niet aan de Nederlandse wensen tegemoed komt.
Wie zit er nu graag in een trein zonder rem ?
Als de EU een trein is hadden we een paar stations geleden kunnen uitstappen. Grootste probleem is meer, meer, meer, meer. De politici en ambtenarij willen meer. En veel burgers willen dat niet. De bestuurbaarheid van de EU is de grootst mogelijk non-argument dat er gebruikt wordt. Gaat het om de bestuurbaarheid van de ambtenarij of om de besturing van landen? Nu, geen van beiden. De EU is een reeks overeenkomsten die zijn gesloten en waarop slecht een klein onafhankelijk instituut, bijvoorbeeld het europese hof, kan toezien op de naleving. Immers aan overeenkomsten moet je je houden, anders moet je die opzeggen. Dat kan voor elk individueel land democratisch worden besloten.
Nee tegen de doorgaande trein waar eind jaren 80 al van vast stond dat dat uiteindelijk in een politieke unie zou eindigen met een europese president. En dus moet nederland gewoon uitstappen uit deze trein en de trein terug pakken tot het station waar we het in Nederland over eens kunnen worden.
En kan dan mij iemand dan vertellen wat voor verschrikkelijke gevolgen dat heeft voor de nederlandse burger?
?het hoofdstuk van de grondwet is nu afgesloten. Dit is een resultaat waarmee we recht doen aan het nee van de Nederlandse burger.”
Klinkt als een IT-boer van 15 jaar terug. “Wat ik nou heb bedacht is precies wat de gebruiker nodig heeft” In de IT wereld wordt dat nu vanuit de gebruikers getest, de zogenaamde gerbuikers acceptatie test (GAT). Laten we dat als nederlanders ook maar eens doen.
Kom maar op met dat referendum.
Als het echt zo’n goed product is kan zelfs het CDA daar geen probleem mee hebben…
@prometeus: na het lezen van de hele opinie op het weblog, zou u het debat op deze manier wel aandurven? ;)
@Kalief: lees jij ook nog even heel het stuk op de weblog en geef je me dan alsnog je mening?
Ga ik daarna graag het debat met je aan, bijvoorbeeld hier…
Eigenlijk ben ik zwaar tegen een referendum! Het slaat nergens op het volk te vragen te stemmen over zaken waar ze geen verstand van hebben. Daarvoor hebben we nu een regering, die we met z’n allen democratisch gekozen hebben. Wij stemmen op een partij die bepaald gedachtegoed heeft. En met deze stemmen geven we aan dat we vertrouwen in deze partij hebben. In principe is er dus al een referendum plaatsgevonden!
Wat weten (de meeste) burgers nu van europese zaken? Laat dat lekker over aan de mensen die er wel verstand van hebben.
@Bismarck@3 Lekkere redenering: “De besluitvorming in Europa is niet democratisch genoeg, dus alle besluiten leiden tot een (nog) ondemocratisch(er) systeem.” De kwaliteit van het proces zegt niet altijd wat over de kwaliteit van het product, zeker niet als het deze keer over procesverbetering gaat.
Wat ik bedoel is dat ieder land zijn ding erin kwijt heeft gekund, zelf Polen met hun mega-Godwin. Het geheel is nu misschien complexer en minder gestroomlijnd dan de grondwet was (omdat daar niet oneindig over onderhandeld was), maar je kan dit niet ondemocratisch noemen. Evt. ondemocratie is er eerder tussen een land en haar regering, niet tussen landen.
@Boons: Ik heb geen probleem met een debat. Sterker nog: graag zelfs omdat als er een referendum gehouden wordt, men tenminste om de juiste redenen voor of tegen stemt. Ik heb er @2 al een voorzetje op geprobeerd te geven, maar ik heb u hier nog niet inhoudelijk gehoord over het verdrag. Maar alleen over een denderende trein die volgens mij zojuist een zijspoor met stationnetjes genomen heeft.
Concreet: waarom vindt u dat “Kopenhagen” en het “parlementaire veto”, zoals nu verwerkt, niet ver genoeg gaan? Op het weblog staat het als iets wat niet binnengehaald is, terwijl ik het wel sterk terug zie komen (zie #2). En hier op GC blijft u maar roepen dat de trein doordendert zonder dat te onderbouwen.
En nogmaals: het doel van de discussie zou de wenselijkheid van het verdrag moeten zijn, niet de wenselijkheid van een referendum.
@12
Nederland is niet van de politici, maar van het volk. De politici hebben nooit goede argumenten gegeven voor de EU en nu roepen dat mensen te dom zijn, ik zou bijna zeggen: “je durft wel”. Als de politici geen argumenten kunnen geven anders dan: “je bent te dom om het te begrijpen” verdienen ze een NEE.
Daarnaast vind ik dat politici te dom zijn om over europa hun mening te geven. Ik heb nog nooit een goed argument gehoord voor een Politieke Unie. En als ernaar gevraagd wordt worden er slechts hele domme drogredenen gegeven, waar aantoonbaar geen hout van klopt.
Maar blijf zo denken, deden de koningen in het verleden ook. Het volk is dom, totdat er een opstand uitbreekt.
@JeCuS: Je kan geen Ja/Nee-vraag stellen over zo’n verdrag. Daarvoor is de materie te complex. Het is dan ook niet zinnig hier een referendum over te houden.
Referenda kunnen nuttig zijn, maar dan wel over simpele afgebakende deelproblemen.
“ik [vind] dat politici te dom zijn om over europa hun mening te geven”
“Ik heb nog nooit een goed argument gehoord voor een Politieke Unie”
“als ernaar gevraagd wordt worden er slechts hele domme drogredenen gegeven, waar aantoonbaar geen hout van klopt”.
Het wordt op dit weblog op prijs gesteld om je uitspraken te ondersteunen met links. Ik kan niets met de hierbovenvermelde snippets uit jouw reactie, aangezien ik niet weet waar het op gebaseerd is.
Daarnaast vind ik dat politici te dom zijn om over europa hun mening te geven.
Elk volk krijgt de vertegenwoordigers die het verdient.
@13: Ik probeerde wat anders duidelijk te maken dan wat jij eruit leest, al kom je uiteindelijk wel met het punt: Het zijn niet de landen die hun ei kwijt zijn in het verdrag, maar de regeringen.
Dat die regeringen niet bepaald een goede representatie vormen van hun land, is wel gebleken uit het feit dat de helft van de referenda over de grondwet tot een nee hebben geleid (tegen de zin van de plaatselijke regering in), terwijl overal waar zonder referendum besloten werd een overweldigend ja kwam.
Dan zie je dus dat de regerig als het over Europa gaat, een slechte vertegenwoordiging is voor een land. Dat is ook niet vreemd, want je kiest een vertegenwoordiging (en direct dan wel indirect een regering) bij nationale verkiezingen (en dan is het logisch, dat je dus ook kijkt naar de nationale agenda van de aspirant-vertegenwoordigers).
De nationale regeringen (en parlementen) zijn dus incompetent voor wat betreft EU-wetgeving. Toch besluiten ze ook over dit verdrag, dat DAARNAAST henzelf de macht geeft om relatief ongecontroleerd aan wetgeving te doen (in de vorm van de ministerraad).
Het enige dat je daaraan kan doen, is bij nationale verkiezingen Europa wel mee gaan nemen in je stemgedrag en tegen deze mensen stemmen. In nederland betekent dat geen VVD, PvdA en CDA (daar kwamen met name de ministers vandaan, die over ons beslisten en beslissen als het over de EU ging).
Als dat dan (in geringe mate) gebeurt, wordt er overal gejammerd over versplintering, het kiezen van extremisten en een crisis van de democratie…
@14: Een referendum is bedoeld om te stemmen op een plan, niet voor het afstraffen/belonen van politici.
Als die politici geen goede argumenten voor kunnen geven (volgens jou), kan jij dan wel goede argumenten tegen verzinnen?
@18: Stel je wat sterker op! Als er geen argumenten voor en geen tegen een verandering zijn, lijkt me het argument dat je iets gaat veranderen voldoende tegenargument. Anders ben je bezig met het veranderen om het veranderen.
Als je een rode muur hebt en het maakt je niets uit of die muur rood of groen is, ga je hem dan groen verven?
@19: Stel jezelf eerst sterker op!
Je bent te lui om zelf argumenten te verzinnen. En als de argumenten van de politici je niet bevallen, stem je dus nee. Dat is flauw!
De regering vindt de kleur groen blijkbaar mooier dan rood. Waarom zou jij daar dan niet in meegaan als je zelf geen betere redenen hebt hem rood te houden? Je kan namelijk niet beweren dat zij er minder verstand van hebben dan jij!
@17 Ik denk dat Eelke’s quote @18 ook voor jou op gaat: Een referendum is bedoeld om te stemmen op een plan, niet voor het afstraffen/belonen van politici.
Jouw reactie is dus juist de enige reden dat ik tegen een referendum zou zijn.
@20: “Je kan namelijk niet beweren dat zij er minder verstand van hebben dan jij!”
Waarom is dat nodig? Ze moeten er juist meer verstand van hebben om mij te overtuigen.
Als zij me niet duidelijk kunnen maken waarom die muur beter groen kan dan rood, zie ik niet in waarom de kosten te maken voor het groen schilderen. Degenen die een huidige situatie willen veranderen, hebben mijns inziens de bewijslast aan te dragen.
Dat geldt overigens ook voor #21. Daarnaast jammer dat je (opzettelijk?) de essentie in mijn posts blijft missen/negeren:
Zonder referendum wordt er over het verdrag besloten door mensen die niet op grond van het verdrag zijn gekozen (die mij dus niet vertegenwoordigen in EU-zaken). In het verdrag besloten ligt dat meer wetgeving door diezelfde mensen wordt besloten. Ziedaar een reden voor zowel een referendum als een neestem. Ik wil democratie in de EU, als die ook wetgevend voor mij is: No legislation, without representation!
Zonder referendum wordt er over het verdrag besloten door mensen die niet op grond van het verdrag zijn gekozen
Dit klinkt toch wat delirant. Het kan toch niet zo zijn dat functionarissen wiens bevoegdheden pas in een document worden beschreven dat document moeten goedkeuren?
Overigens, over die muur van je: als jij om emotionele redenen aan die rode muur gehecht blijft, terwijl alle buren in een gezamenlijk initiatief hun muren in dezelfde kleur groen verven, kun je je verf -als die inmiddels is afgebladderd- zelf gaan kopen, zonder kwantumkorting.
Daarbij, overtuigd worden heeft niet alleen met meer verstand te maken. Degene die men wil overtuigen moet ook af en toe openstaan voor argumenten.
@22 Zonder referendum wordt er over het verdrag besloten door mensen die niet op grond van het verdrag zijn gekozen (die mij dus niet vertegenwoordigen in EU-zaken).
Iedere partij had een item over Europa in het programma staan. Dan heb je gewoon zitten slapen bij de TK-verkiezingen. OK: het is niet echt een item geweest, maar niemand heeft daar in de campagne een probleem van gemaakt.
Nogmaals: ik ben niet tegen een referendum, maar zeg niet dat de manier waarop dit verdrag tot stand gekomen is ondemocratisch is. Dat zijn dus valse argumenten in een debat rond zo’n evt. referendum.
Bovendien: Dan is onze staatsvorm ook ondemocratisch omdat we niet iedere wet (zelfs geen grondwetswijzigingen) per referendum aan het volk voorleggen. Of omdat onze regering niet gekozen wordt, maar een beetje bij elkaar wordt geformeerd en gebabbeld met compromissen, rond een meerderheid van gekozen volksvertegenwoordigers die eigenlijk niet gebonden zijn aan hun kiezer, maar aan hun partij, maar die die regering wel moeten controleren.
Dat heet een indirecte democratie en daar hoor je niemand (behalve D66) over.
Mensen zullen weer eens moeten gaan begrijpen dat een partij geen stem is van het volk. Maar dat het volk stemt op een partij omdat deze goede eigen punten vertegenwoordigt. Dat is democratie.
@Eelke: Don’t go there.
Dan kunnen we een heel scala blikken opentrekken met “voorkeursstemmen”, “burgerplatforms”, “staatsrechtkundige principes”, enz. Punt was dat ik wilde maken is dat de tot standkoming van het verdrag in principe niet ondemocratisch is geweest.
@25: Dat is nou net de reden waarom je een referendum zou moeten willen hebben. Je vraagt een regering om op de zaakjes te passen, niet om de boel te verkopen. Voor dit soort grote zaken zou een referendum standaard moeten gelden.
@micha: nee, je vraagt een regering visie toe te passen op maatschappelijk relevante problemen. De winkel blijft ook zonder politieke gezagsdragers wel draaiende, het zijn juist de keuzes van richting die de politiek moet maken. Wat mij betreft zijn de partijen ervoor om een visie en een partijlijn te ontwikkelen, daarmee het land in te gaan en daarop tijdens de verkiezingen te worden afgerekend.
Ik heb het juist over op de zaak passen en niet ove het draaiend houden van de winkel. Een stapje hoger.
Daar wringt nu net de schoen. Je voorbeeld doortrekkend kan een regering met voldoende zetels dus ook de spelregels aanpassen en besluiten dat er geen verdere verkiezingen meer komen, de regering doet het verder alleen. Oeps. Daar gaat je afrekening, sta je met lege handen als een effectenbezitter van een bekende nederlanse bank.
Vandaar dat ik voorstander ben van een referendum over alle punten die er voor (kunnen) zorgen dat de het democratische stelstel zoals we dat nu kennen met de huidige machtsgrensen verandert. Dus b.v. bij het overdragen van macht naar Europa waar de nederlandse kiezer er minder grip op heeft.
@15
De eerste uitspraak was van minister zalm tijdens een tv programma. Ik hou geen logboek bij van uitspraken, maar deze stond me nog helder voor de geest. Daar is geen link van op internet, maar iemand heeft vast tijd omdat boven water te halen.
Minister brinckhorst stelde dat europa te ingewikkeld is om aan de burger over te laten. Maar de burger mag hem wel eerst kiezen om vervolgens nederland te laten verkwanselen. Zijn actie met de software patenten is de reden waarom ik een steeds feller tegenstander ben van een politieke unie.
De laatste komt voort uit opmerkingen die men terloops in de media rondstrooit.
Alles waar ik aan refereer is gezegd door nederlandse politici. Als je mij vraagt om alles met links te onderbouwen ga ik je teleurstellen. Daar heb ik de tijd niet voor, maar wijs mij dan op een publiek optreden van politici waarin duidelijk de voordelen van een EU zijn besproken. Mocht je me betrappen op een leugen, vertel het mij eerlijk. Ook ik ben niet onfeilbaar.
En waarom zijn referenda alleen geschikt voor afgebakende deelproblemen? Europa is in makkelijke deelproblemen op te delen. Kost misschien wat moeite maar is mogelijk:
Bent u voor economische samenwerking Ja /Nee
Bent u voor een europese president?
Bent u voorstander van het feit dat het nederlandse recht ondergeschikt wordt aan het europese?
Wilt u in europa door u nationale parlement worden vertegenwoordigd of door een Europees parlement?
etc, etc.
Is niet moeilijk, maar politici hebben er een belang bij om een rookgordijn op te trekken over hun ware bedoelingen. En onderschat niet de kennis van het volk. Tuurlijk is het beter het volk dom te houden, maar kijk naar zwitserland. Voor alles houden die een referendum en het gaat verschrikkelijk slecht met hun. Het probleem is echter dat er heel veel op een hoop wordt gegooid met verschrikkelijk veel elementen er in en je mag alleen tegen het totaal ja of nee zeggen. Laat men het maar opknippen. Dan kunnen we daar makkelijk een referendum over houden, maar dan wel met goede en neutrale vragen.
Wij hebben geen democratie. Politici hebben in hun verkiezingscampagnes nooit europa in de mond gehad, zelfs de laatste keer niet. Het is angstwekkend stil geweest. De regering is grappig genoeg gaan onderhandelen terwijl de tweede kamer niet wist wat nu het doel is. Dan komt daar een resultaat uit, waarvan iedereeen vindt dat je er blij mee moet zijn. Dat vind ik een vreemde gang van zaken.