Het begon zo mooi. Het kabinet en de VNG (Vereniging Nederlandse Gemeenten) werden het op 21 april eindelijk eens over het Bestuursakkoord 2011. Het masterplan voor de decentralisatie van een groot pakket taken: de jeugdzorg, de extramurale begeleiding uit de AWBZ en de nieuwe regeling Werken naar vermogen. VNG-voorzitter Jorritsma vond dat ze het beste eruit had onderhandeld. Meer zat er gewoon niet in, liet ze weten.
Daarna mocht de VNG het land in. Tijdens drie informatiebijeenkomsten bleek al snel dat een aantal gemeenten grote moeite had met het bereikte resultaat. Vooral de sociale paragraaf stuitte op kritiek. Ook al beloofde het kabinet 400 miljoen euro om de hervorming van WWB/WIJ, WSW en Wajong naar de nieuwe wet Werken naar vermogen mogelijk te maken, veel gemeenten vreesden daar niet genoeg aan te hebben. De hervorming zou bovendien veel te snel tot stand moeten komen.
Bovendien vonden een aantal gemeenten dat hier maar van een halve decentralisatie sprake was. Niet alleen had het Rijk had zich een prominente rol toebedeeld in het Bestuursakkoord (pdf!). ook werd bepaald dat een deel van Werken naar Vermogen en Jeugdzorg ‘ bovenlokaal’ moet worden geregeld. Uiteraard in goed onderling overleg, zoals dat in een democratie hoort, maar “indien gemeenten binnen het jaar geen passende invulling aan de uitvoering hebben gegeven, bepaalt het Rijk hoe dat toch georganiseerd zal worden” (bldz. 8 en 9 uit het Bestuursakkoord).
Op 12 mei zag de VNG zich gedwongen toch nog maar eens met het kabinet aan tafel te gaan om de sociale paragraaf opnieuw te bespreken. Het kabinet liet weten daar geen trek in te hebben. De VNG had nog enige hoop dat de Tweede Kamer in een debat op 25 mei het kabinet kon overhalen de invoering van de wet Werken naar vermogen onder gunstiger voorwaarden aan de gemeenten over te dragen.
Helaas, de krappe meerderheid van VVD, CDA en PVV stond pal achter staatssecretaris Paul de Krom, die de geboden 400 miljoen meer dan genoeg vond. Waarop de VNG de gemeenten adviseerde op het aanstaande congres van 8 juni voor het Bestuursakkoord te stemmen, maar tegen de sociale paragraaf.
Rutte reageerde daar scherp op. Gemeenten moesten nog maar eens goed nadenken over hun kinderachtige houding. Ze lopen het risico al het geld voor de sociale werkvoorziening kwijt te raken.
Misschien kan het VNG een voorstel van de Delftse wethouder Bolten overnemen en Rutte uitnodigen zelf eens tekst en uitleg te geven op het VNG-congres van 8 juni. Dat zou dapper zijn van Rutte, want hij komt dan tegenover een zaal vol critici en tegenstanders te staan.
In eerdere artikelen hielden we hier bij hoeveel gemeenten geheel of gedeeltelijk tegen het akkoord waren. De laatste update (vandaag) laat zien dat van ruim 40% van de gemeenten hun standpunt bekend is. Slechts 2,9% daarvan is voor het akkoord. Ruim 26% verklaart zich tegen en een groeiend aantal (nu 29,3%) kiest voor een ‘ja,mits’ of ‘nee,tenzij’. Met mits en tenzij bedoelt men een grondige aanpassing van de sociale paragraaf.
Hier de update (exceldocument) en kijk eens of jouw gemeente er al bij zit.
Op het VNG-congres heeft elke gemeente 1 stem per 1000 inwoners, met een maximum van 75 stemmen. De 160 gemeenten die al een standpunt hebben ingenomen zijn goed voor een stemverhouding van: tegen: 4492 (63,4%), ja,mits/nee,tenzij: 2074 (29,3%), voor: 524 (7%). Het is niet te verwachten dat er in die verhouding veel zal veranderen, ook al is van 249 gemeenten (goed voor de resterende 5.933 stemmen) nog niets bekend.
Als het VNG-bestuur haar leden beter had vertegenwoordigt, dan waren al die discussies in gemeenteraden niet nodig geweest. Nu is het afwachten hoe de gemeenten zullen reageren op het dreigement van Rutte. Zullen de twijfelaars uiteindelijk toch voorstemmen, omdat ze bang zijn de budgetten voor de sociale werkvoorziening te verliezen?
Of zal het zover niet komen? Het kabinet stuitte al eerder op heftige weerstand en besloot de bezuinigingen op passend en hoger onderwijs uit te stellen. Er staat immers ook een verandering in de bestuurlijke verhoudingen op het spel. Een onderwerp dat in de verkiezingsprogramma’s bij bijna alle partijen een plaats had (zie dit exceldocument). Decentralisatie van taken, minder bestuurslagen per uit te voeren beleid en een sterkere lokale overheid dreigen verloren te gaan als het kabinet de bezuinigingen belangrijker acht.
Reacties (8)
Euh… pdf is zonder uitroepteken.
Schaamteloze zelfpromotie: bijna een jaar geleden schreef ik al dat dit zou gebeuren.
@2: Met een kleine nuance: nu zijn het niet alleen “linkse” gemeenten die tegen zijn of onder voorbehoud het akkoord willen afstemmen. Zie de voorbeelden van VVD Twenterand,wiens motie tegen het akkoord is aangenomen en VVD Strijen.
Ik weet het niet precies uit mijn hoofd, maar ook lokale CDA-partijen hebben tegengestemd of een krachtig voorbehoud ondersteund.
Ik zie trouwens net dat in Strijen de VVD-motie is aangenomen (pdf)en het college van B&W de opdracht heeft gekregen tegen te stemmen.
De interessante vraag die hier niet wordt gesteld is wat er gebeurt als gemeenten niet instemmen met het bestuursakkoord. Dit is geen stemming over het regeerakkoord maar over een set aan uitvoeringsafspraken die in veel gevallen voor gemeenten beter uitpakken dan het regeerakkoord.
Ik denk niet dat als het bestuursakkoord sneuvelt het kabinet dan maar zegt jammer dan. Dan laten we die bezuinigingen zitten. Ik denk eerder dat het kabinet dan op eigen voorwaarden doorgaat. Dit is ook gebeurd bij de andere bezuinigingen.
Hier en daar een minieme toezegging en gewoon voort met die geit.
Mijn stelling is dat een nee van gemeenten minder slecht is voor het kabinet dan voor gemeenten.
@5: Als het kabinet ook hier, zou besluiten de uitvoering van het Bestuursakkoord uit te stellen, dan begint zo langzamerhand de geloofwaardigheid in het geding te komen. Pechtold van D66 tackelde, op de verantwoordingsdag, het kabinet al over niet waar gemaakte doelstellingen. Dus ja, logisch dat het kabinet, vandaag nig bij monde van Donner in het programma Buitenhof, ferm blaast van geen wijken te willen weten.
Denk je echt dat bij een nee van de gemeenten Rutte I het hele akkoord zal afblazen, zoals nu wordt gedreigd?
En stel dst bij een nee van de gemeenten Rutte I het dreigement waarmaakt en de bezuingingen zelf ter hand neemt en de gemeenten de budgetten onthoudt, ontstaat er een probleem. Hoe denkt het kabinet dat te gaan doen? Een paar honderd rijksambtenaren minder afslanken, die op gemeentebureau’s gaan zitten?
Hoe denk je dat dat overkomt?
Inspraak 2.0?
@ Cokema Ik denk dat het kabinet daar wel om geeft, maar dat meer geld uittrekken voor gemeenten niet zo hoog op het lijstje met prio’s staat. Zeker als daar geld uit de algemene middelen voor nodig zijn.
Als Rutte de korting op de RUD’s weer doorvoert scheelt dat weer enkele honderden miljoenen die elders ingezet kunnen worden.
En ik denk dat hoe heftig gemeenten zich ook zullen verzetten in het wetgevingstraject, als het eenmaal in de Staatscourant staat gaan gemeenten het gewoon uitvoeren, zo goed als zij dat kunnen. En dat weet het kabinet natuurlijk ook.
Het wordt in ieder geval weer een fijne discussie de komende weken om te bezien hoe de afspraken in de praktijk overeind blijven staan.