ACHTERGROND - De KvK publiceerde vorige week gegevens waaruit blijkt dat het aantal startende ondernemers afgelopen jaar sterk is gedaald. Dat lijkt een zorgelijke zaak, aangezien Nederland bekend staat als een land van ondernemers. Enkele feiten over ondernemend Nederland.
Het aantal startende ondernemers, zo blijkt uit dit rapport van de Kamer van Koophandel (KvK), is de laatste jaren (met uitzondering van een kleine dip in 2009) tot 2011 flink gestegen. Vanaf 2008 zitten we boven de 100 duizend starters per jaar. Het laatste jaar toont een scherpe daling van 15 procent. Tussen 2011 en 2012 is het aantal startende ondernemers gedaald van 121.700 naar 104.000.
104.000 startende ondernemers, hoeveel is dat eigenlijk?
Veruit het grootste deel van de startende ondernemers (96,2 procent) kan worden aangemerkt als zzp’er. (Hierbij moet wel worden vermeld dat de KvK hier een vrij ruime opvatting van zzp’er hanteert, namelijk ondernemers waarvan het bedrijf minder dan twee werkzame personen kent.)
Om het aantal startende ondernemers in context te kunnen plaatsen is het interessant om te kijken naar het aantal bedrijven, en met name het aantal eenmanszaken, in Nederland. Het totaal aantal bedrijven in Nederland lag in 2012 op ruim 1,2 miljoen. Bij tweederde daarvan (869 duizend bedrijven) was één persoon werkzaam. De 104.000 startende ondernemers hebben in 2012 samen ruim 121.000 bedrijven opgezet. Dat is bijna 14 procent van het totaal aan eenmanszaken. (Met de kanttekening dat hierin ook enkele bedrijven zitten die groter zijn dan één persoon. Omdat dit er echter zo weinig zijn, tellen we deze voor het gemak even niet mee in de vergelijking.)
Startende ondernemers zorgen dus voor een flinke aangroei van het aantal bedrijven in Nederland. Uiteraard worden er niet alleen maar bedrijven opgericht, er worden ook veel bedrijven opgeheven. Toch stijgt het aantal bedrijven in Nederland sterk. Cijfers van het CBS laten zien dat het totaal aantal bedrijven tussen 2007 en 2012 met een derde is gestegen van 956 duizend naar 1,2 miljoen, en het aantal eenmanszaken van 590 duizend naar 869 duizend.
Veel van de Nederlandse bedrijven is echter geen lang leven beschoren. De KvK heeft (in eerder onderzoek) becijferd dat 54 procent van de bedrijven na vijf jaar nog bestaat.
Zijn al deze startende ondernemers goed nieuws voor de Nederlandse economie?
Dat is voor The Fact Club moeilijk te zeggen. Zoals hierboven vermeld kan 96,2 procent van de in 2012 gestarte ondernemers worden aangemerkt als zzp’er. In 2005 was het aandeel zzp’ers nog 84,5 procent. Volgens cijfers van het CBS is het aantal zzp’ers de laatste jaren sterk gestegen en kent Nederland in 2012 760 duizend zzp’ers.
Soms wordt geschat dat ongeveer 10 procent van de zzp’ers in feite werkloos is, geen opdrachten heeft. Vaak worden ook hogere percentages genoemd. Een andere vorm van verborgen werkloosheid binnen zelfstandigen zit in het gereduceerde tarief waarvoor veel zzp’ers werken. Ze worden als werknemer ontslagen en gaan vervolgens zelfstandig, maar voor minder geld of minder uren weer aan de slag.
Cijfers over de verborgen werkloosheid onder zzp’ers zijn moeilijk te vinden, maar er zijn genoeg aanwijzingen dat deze groep het zwaar heeft. Het armoedesignalement 2012 laat zien dat de armoede onder zelfstandigen relatief hoog is. Ongeveer één op de tien werkenden is zzp’er. Maar het aantal werkende zelfstandigen dat in armoede verkeert, was in 2011 voor het eerst groter dan het aantal werknemers dat in armoede verkeert.
In welke sectoren werken al die startende ondernemers?
In bijna alle sectoren zien we een daling van het aantal startende ondernemers tov 2011. Zo blijkt uit het rapport van de Kamer van Koophandel. Veruit de grootste daling is te vinden in de detailhandel, met maar liefst 50 procent minder starters. Opvallend is dat het aantal startende ondernemers in de sector ‘vervoer’ (als enige sector) steeg. Het grootste deel van de startende ondernemers bevindt zich in de dienstensector.
| Sector | 2012 | tov 2011 |
| landbouw en visserij | 2.200 | -8% |
| Industrie | 3.200 | -14% |
| bouw | 10.300 | -18% |
| groothandel | 4.000 | -15% |
| detailhandel | 7.500 | -50% |
| horeca | 3.400 | -13% |
| vervoer | 3.200 | 3% |
| financiën | 300 | -25% |
| adviesdiensten | 16.600 | -15% |
| facilitaire diensten | 16.500 | -15% |
| persoonlijke diensten | 17.100 | -13% |
| algemene diensten | 15.100 | -13% |
Bronnen
KvK rapport
Aantal bedrijven (CBS)
Kvk persbericht
Armoedesignalement 2012 (CBS en SCP)
Via The Fact Club
Reacties (11)
Welke fabel wordt hier onthuld?
Dat er minder ondernemers zijn gestart kan ook een goed teken zijn, namelijk als de kanslozen er bij voorbaat niet meer aan beginnen waar ze een jaar ervoor het risico op een vroegtijdig faillissement onrealistisch laag inschatten.
Alsof er een oneindige toename van ondernemers kan plaatsvinden.
Een opmerking over verborgen werkloosheid: veel ZZP’ers ondernemen naast hun vaste baan. Ik snap overigens de ook kanttekening bij de definitie van ZZP niet.
Ja, het aantal zzp’ers is inderdaad geen graadmeter voor het ondernemersklimaat (o.i.d.). Naast verkapte (frictie)werkloosheid kan een abrupte stijging van zzp’ers ook nog wijzen op abrupte ontslaggolven. En verhip, daalt nu ook nog eens het gemiddeld aantal werknemers per bedrijf dan is die link makkelijk te leggen. Kan iemand dat checken voor de sector vervoer? Enfin, meer ondernemers zegt in mijn ogen dus meer iets over de flexibilisering van de arbeidsmarkt dan over een toegenomen gezond ondernemersklimaat of economisch herstel.
Overigens is de stijging van ondernemers/zpp’ers ook het gevolg van een wetswijziging in het handelsregister: Na 2009 (kan iemand dat jaar even factchecken?) is iedere ondernemer verplicht zich in te schrijven bij de kamer van koophandel, dus ook een kunstenaar die af en toe een schilderij verkoopt, maar zijn/haar geld verdient met voor de klas staan. Veel zelfstandigen werkten dus misschien al langer, maar werden pas na vanaf 2010 zichtbaar in de statistieken van KvK en CBS. Het zou dan ook best kunnen (ik zeg zou, want ik weet het niet zeker) dat de huidige daling van ondernemers tussen 2012 en 2011 een gevolg is van het wegebben van het effect van de nieuwe wet op het handelsregister. Dit is dus een derde dingetje wat nog even te factchecken valt!
Ben je alleen je eerste jaar als eenmanszaak/ZZPer een startende ondernemer? Of de eerste 2? 3? 4? jaar?
Daar zit fiscaal en administratief een verschil in denk ik.
@5 De Belastingdienst hanteert een termijn van drie jaar voor startersaftrek.
@7
Te souperen maximaal drie keer in 5 jaar.
@4 Bepalend of je je moet inschrijven is of je onder criteria ondernemerschap valt, zie dit lijstje: http://www.eenmanszaakoprichten.nl/eenmanszaak/inschrijven-kvk-verplicht/.
Bij twijfel wordt naar aantal uren gekeken, >15 uur per week, wat betekent dat iemand die een paar uurtjes per maand iets bijverdient als boekhouder o.i.d. niet altijd als ondernemer gezien wordt door de KvK.
Om het makkelijk te maken heeft de fiscus andere criteria http://goo.gl/aW9A4. Geldend sinds 1/1/2008.
@5 @7 “Een startende ondernemer is een persoon die in het jaar voorafgaande aan de start van de onderneming nog niet
zelfstandig economisch actief was en die een nieuw bedrijf vestigt. Ondernemers die een bedrijf van een ander
overnemen, vallen hier niet onder.” (bron KvK)
Enkele andere opvallende zaken m.b.t. ZZPers / ondernemers:
– Een kwart van de ZZPers is dit uit noodzaak; niet uit een keuze voor ondernemerschap (bron EIM). Denk hierbij o.m. aan thuiszorg, transport of bouw. Deze groep doet het significant minder goed als ondernemer dan die er echt voor gekozen hebben.
– Slechts 33% van de ZZPers is verzekerd tegen arbeidsongeschiktheid, 0% is verzekerd tegen werkloosheid (geen WW) en 53% spaart niet voor pensioen (Bron: EIM). Gecombineerd met de 10% onder de armoedegrens is dit risicovol.
– 10% van de ondernemers (niet perse zzp) verkeert in structurele financiele problemen en heeft gemiddeld 120.000 euro schuld aan 18 schuldeisers (bron:IMK)
– 12% zzpers heeft een baan in loondienst ernaast (EIM)
– De gemiddelde overlevingskans voor ondernemers over 5 jaar is 54% (zoals in artikel genoemd). Detailhandel is laag met 39%. Vergeleken met buitenland doen we het slechter (sorry, cijfers kan ik niet meer vinden, bron is IMK).
– Aantal 65+ starters is met 15% gestegen in 2012 t.o.v. 2011 (bron: KvK).
Ben zelf ook ZZp-er in de zakelijke dienstverlening. Het verdienstenklimaat is de afgelopen jaren flink afgekoeld. Daarnaast is het veel moeilijker geworden om aan opdrachten te komen. Ik denk er zelf dan over om er een ( kleine) baan naast te nemen. Kan ik toch een beetje blijven scharrelen. Het verbaast me dus ook niks dat het aantal starters is afgenomen.
Een eenmanszaak is een onderneming waarbij 1 persoon de volledige verantwoordelijkheid heeft voor de onderneming. Een eenmanszaak is dus niet per definitie een onderneming waar slechts 1 persoon werkzaam is. Een eenmanszaak kan dus ook best personeel in dienst hebben, en dit gebeurt in de praktijk ook.