De handen hoeven even niet meer uit de mouwen gestoken worden, de schoppen gaan niet zo rap meer de grond in: de minister die van “aan de slag” zijn nieuwe doopnaam had gemaakt gaat met vervroegd politiek pensioen. Dat maakt meteen een einde aan de geruchten dat CDA’er Camiel Eurlings de tweede positie op de kieslijst voor de tweedekamerverkiezingen zou krijgen, maar het zwengelt nieuwe speculaties aan.
Het is bijzonder dat een politicus die al vanaf zijn twintigste levensjaar een steile opmars door de leemlagige CDA-kaders maakt en al jaren geldt als opvolger van Jan Peter Balkenende er zo plotseling de brui aan geeft. Het kan natuurlijk goed zijn dat Eurlings er tegenop zag onder Balkenende nog een aantal tropenjaren door te brengen op een ministerie als Verkeer en Waterstaat, een ministerie waar ambitie en daadkracht doorgaans sneuvelen op politieke verdeeldheid en massatraagheid. Niet een slechte reden om te kiezen voor een rustiger bestaan met meer nadruk op het privéleven. Misschien zelfs in Maastricht. Denkend aan de situatie waar het CDA nu in verkeert, dringt zich echter een cynischer verklaring voor het vertrek van Eurlings op.
Het CDA verloor 192 zetels in gemeenteraden, staat op fors verlies in de peilingen na nóg een gevallen kabinet-Balkenende en intern gemor werd gesmoord door Balkenende vrijwel meteen na de gemeenteraadsverkiezingen CDA-leider te benoemen. Het zijn tekenen van een onzeker leiderschap van Balkenende en niets is zo stekend als een jonge, ambitieuze pretty boy die zelfs in de eigen achterban populairder is en waarvan iedereen binnen het CDA weet dat hij een troefkaart is in de zuidelijke provincies, waar het CDA veel concurrentie van de PVV verwacht. Zo’n concurrent kan maar het beste een beetje uit de buurt gehouden worden. Om het beeld dat Eurlings besluit een “eigen keuze” en “onverwacht” was te schetsen, worden de geruchten dat Eurlings de tweede man na Balkenende zou zijn de wereld in geholpen.
Potentiële leiderschapscrisis
Het vertrek van Eurlings kan voor het CDA echter een zeer ongewenst effect hebben. Nu de man, die met veel bombarie uit Brussel naar Den Haag werd gehaald en die bekend stond als Balkenendes kroonprins, het Haagse achter zich laat, valt er een gat in de logische lijn van opvolging. De vraag wie Balkenende zal opvolgen (het zal toch een keer moeten gebeuren), kan weleens een veelgestelde zijn in de krappe drie maanden tot de verkiezingen. Zo wordt de naam “Balkenende” automatisch gekoppeld aan de term “opvolger”, wat Balkenendes bungelstatus en impopulariteit benadrukt en tot gevolg heeft dat de regie over de CDA-boodschap niet meer bij Balkenende ligt.
Politici die melden dat ze gaan vertrekken, zijn in feite al weg en dat geldt ook voor politici die hun opvolger aankondigen, vandaar dat het voor het CDA nog een lastige klus wordt om de troonsopvolging geruisloos te regelen. Er is altijd veel aandacht voor leiderschapwissels en de laatste 16 jaar is dat bij het CDA niet erg soepel verlopen. Denk aan Elco Brinkman, Lubbers’ kroonprins, die fnuikte toen Lubbers zelf aangaf niet op Brinkman te stemmen. Denk aan Enneüs Heerma, die Brinkman als fractieleider opvolgde en voor de verkiezingen gepasseerd werd door Jaap de Hoop Scheffer. Ook die laatste sneefde vlak voor het opstellen van de kandidatenlijst, toen partijvoorzitter Marnix van Rij hem openlijk afviel en zichzelf probeerde te lanceren. Na die laatste leiderschapscrisis kwam plots de onbekende Balkenende bovendrijven.
Met Eurlings vertrek wordt dus niet alleen gespeculeerd over het leiderschap van Balkenende, maar ook over de opvolging en de interne discipline. En dat maakt dat de toekomst van het toch al verzwakte CDA, in een tijd waarin grote groepen stemmers en bloc een partij de rug kunnen toekeren en kamerzetels per half dozijn verhandeld worden, behoorlijk onzeker.
Reacties (5)
@Roy Mooie post. Wel opmerkelijk dat je (vakkundig?) de naam van Verhagen hebt weten te vermijden ;-) Of is dat onbewust en denk je dat hij al een gepasseerd station is? Laat ik het zo stellen: wie denk je dat er nu nummer 2 wordt – ervan uitgaande dat men binnen het CDA er alles aan zal doen om een leiderschapscrisis te voorkomen (lees: uit te stellen)?
Ik denk dat het tot de verkiezingen rustig blijft, maar als de peilingen niet meer al te veel veranderen, dan kun je je afvragen of het CDA wel recht heeft op het leiden van coalitievorming of dat ze hem binnen het CDA nog wel willen hebben.
De geruchten dat de partijtop een paar weken op Eurlings heeft ingepraat, zegt genoeg.
@1: Ik heb Verhagen inderdaad met opzet niet genoemd. Hij staat bekend als straatvechter en zou niet de meest populaire opvolger zijn. Maar als ervaren kracht is hij wel de meest logische opvolger. De combinatie van het gat in de opvolging en een mogelijke opvolger die niet partijbreed gedragen wordt, staat volgens mij garant voor vuurwerk. En juist daarom is alles nogal onzeker, als je de strijd om het leiderschap van de laatste twintig jaar bekijkt.
Soms is het mooi om te zien hoe een paar gebeurtenissen in slechts enkele dagen tijd bij elkaar kunnen optellen.
Het opstappen van Wouter Bos benadrukt het probleem van Balkenende zoals ik in het postje heb geschetst nog. In de debatten zullen straks de niet door de afgelopen jaren-Balkenende getroffen Roemer en Cohen zitten. En dat wordt, gezien de voor hem ongunstige populariteitspeilingen toch even slikken voor Balkenende.
Ik zie zelf twee mogelijke andere verklaringen.
1) Eurlings heeft het heel nadrukkelijk over zijn gezin. Maar die gast is te, te, hoe zeg je dat? Glad. Pretty boy, witte tanden, vrolijke krulletjes, deed het zogenaamd keigoed op zijn ministerie.
Zo iemand, daar is iets mis mee, achter de schermen.
Ik heb er geen gram bewijs voor, maar wat ik denk is dat Maxime Verhagen erachter is gekomen wat dat iets is, en Eurlings de partij uit heeft gechanteerd. Privé-detective, homo-ontmoetingsplek, zoiets.
Optie twee: Eurlings is slim. De theoretische mogelijkheid bestaat. Op het moment dat hij opstapte was de verwachting dat het CDA de verkiezingen zou winnen. Dan zou hij achter Balkenende komen, en op VWS gaan zitten.
Een kabinet met Balkenende en Wilders gaat kansloos falen, en dan zou hij als opvolger de klappen moeten opvangen. Bovendien is hij dan de klootzak die het rekeningrijden erdoorheen heeft gejast, wat hem nu dankzij de val van het kabinet bespaard blijft.
Nu gaat hij even een paar jaar op een leuk betaalt commissariaatje zitten. Balkenende faalt, Verhagen krijgt klappen en wordt beschadigd maar WIE treedt er dan naar voren, gedwongen door niets anders dan liefde voor zijn partij? Prins Camiel d’n èrste! Met een brandschone lei, en een frisse blik omdat hij de interne strubbelingen niet heeft mee hoeven maken.
1. Nr 2 op de lijst zou/zal natuurlijk een vrouw zijn: DE Gerda, dus
2. Verhagen zou ongetwijfeld de opvolger van B. geweest zijn als B naar Brussel gegaan zou zijn. Verder niet (inderdaad, te straatvechterig)
3. We zijn nog niet van Camiel af (vervroegd pensioen? No way)
4. Camiel is gewoon te bang dat zijn naam gekoppeld zou worden aan enige vorm van kilometerbeprijzing (kwartje van Kok, Melkert-baan, Vogelaar-wijk)