ELDERS - In de rest van Europa wordt er met verbazing naar gekeken. In de regio is het nog steeds een hot item: de nieuwe naam van de voormalige Joegoslavische republiek Macedonië.
Terwijl iedereen gespannen toekeek hoe het Britse parlement de onfortuinlijke premier May overeind hield, won de Griekse premier Alexis Tsipras woensdagavond ook ternauwernood (151 om 148 parlementsleden) een vertrouwensvotum. Tsipras had de stemming zelf uitgelokt nadat Panos Kammenos, leider van zijn coalitiepartner ANEL (Onafhankelijke Grieken) uit de regering was gestapt uit onvrede met de waarschijnlijke goedkeuring van het Prespa-akkoord. Dat is het akkoord dat Tsipras afgelopen zomer sloot met zijn Macedonische ambtgenoot Zoran Zaev waarin staat dat Macedonië (tot nu toe officieel FYROM geheten, voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië) verder gaat onder de naam Noord-Macedonië. In oktober heeft het Macedonische parlement al ingestemd met het akkoord. Dat gebeurde ondanks dat een referendum een te lage opkomst had door een boycot van de oppositie.
Oppositie aan twee kanten
Het belang van Macedonië bij een overeenkomst met Griekenland is erg groot. Tot nu toe blokkeerde Griekenland de toetreding van het land tot de NAVO en de EU vanwege de claims op de naam Macedonië. Voor de Grieken is het gebruik van die naam door hun noorderburen een teken van gebrek aan respect voor hun geschiedenis en voor de identiteit van de bevolking in de Griekse regio Macedonië. Daar vonden afgelopen najaar heftige demonstraties plaats van Griekse nationalisten die de regering-Tsipras er van wilden weerhouden het akkoord over de nieuwe naam van Macedonië goed te keuren. Aan de andere kant was er in Macedonië ook heftige oppositie tegen de regering Zaev van groepen die wilden verhinderen dat hun land in het westerse kamp terecht komt. Er heerst daar in bepaalde kringen nog steeds een sterk anti-westers sentiment. Net als in andere voormalige Joegoslavische deelrepublieken zoals Servië en Montenegro blijft men ook in een deel van Macedonië gehecht aan banden met Rusland, het moederland van de Slaven.
Grieks-Macedonisch niet gelijk aan Slavisch-Macedonisch
Na zijn nipte overwinning in het Griekse parlement deze week zei Tsipras dat Macedonië een verheldering heeft gestuurd over de interpretatie van de tekst over nationaliteit en taal. De (Noord-) Macedoniërs zouden de nationaliteit van de inwoners van hun land opvatten als aanduiding van het staatsburgerschap van hun land en niet als verwijzing naar een etnische bevolkingsgroep. De Macedonische taal zien ze als variant van de Zuid-Slavische taalgroep waar ook het Servisch, Kroatisch en Bulgaars toe behoren. Met deze taalkundige afstand tot de identiteit van het Griekse Macedonië zou het bezwaar moeten worden weggenomen van de Griekse nationalisten die in de overeenkomst nog steeds een vorm van cultureel imperialisme van hun buren zien.
Poetin
In het Griekse parlement is de race ook na Tsipras’s overwinning van deze week nog niet gelopen. De premier zou voor goedkeuring van de deal met Macedonië nog een paar stemmen te kort komen. Hij mag daarbij hopen op steun uit enkele kleinere partijen. Tsipras wil nu alle Grieken kennis laten maken met de letterlijke tekst van het akkoord door de tekst te laten printen en via de zondagsbladen te laten verspreiden. Volgens een opiniepeiling zou nu nog ongeveer 70% tegen de deal zijn. De tegenstanders hebben voor aanstaande zondag nieuwe demonstraties tegen het akkoord aangekondigd. De Griekse politie heeft inmiddels al dertig mensen op het oog die parlementsleden hebben bedreigd omdat ze voor het akkoord willen stemmen.
De demonstranten kunnen rekenen op de warme steun van de Russische president Poetin die met lede ogen moet toezien hoe opnieuw een voormalige Joegoslavische republiek overloopt naar het kamp van de NAVO. Het is niet onmogelijk dat hij in de VN-Veiligheidsraad, waar de naamkwestie ook nog steeds op de agenda staat, bezwaren gaat maken met verwijzing naar de ongeldigheid van het referendum in Macedonië dat niet de vereiste opkomstcijfers heeft gehaald.
Manfred Weber draait
Het conflict tussen Griekenland en Macedonië heeft vorige week ook Manfred Weber van de Duitse CSU en Spitzenkandidat voor de Europese Volkspartij (EVP) bij de Europese verkiezingen in de problemen gebracht. Weber zaaide twijfel over zijn standpunt inzake het naamdispuut. Met zijn door Euractiv gepubliceerde stelling dat ‘iedereen weet dat dit probleem opgelost moet worden om Macedonië een in economisch opzicht positieve en Europese toekomst te geven’ leek hij afstand te nemen van zijn EVP-partijgenoten van de oppositiepartij Nieuwe Democratie die mordicus tegen het Prespa-akkoord zijn. Dat leidde tot grote ophef in Griekenland. Weber ontkende in een tweet dat hij zoiets gezegd had en zei dat het ‘interview’ met Euractiv een gesprek off the record was. Vervolgens betuigde hij steun aan Kyriakos Mitsotakis, de leider van Nieuwe Democratie, die ‘Griekenland stabiliteit en welvaart’ zal brengen. ‘Onverantwoordelijk en laf’ typeerde het Duitse Europarlementslid Sven Giegold (Groenen) de opstelling van Weber. Is zo iemand in tijden van groeiend nationalisme de meest geschikte voorzitter voor de Europese Commissie? Giegold riep de EVP op niet langer weg te duiken voor haar verantwoordelijkheid om een einde te maken aan een al veel te lang durend dispuut dat beide landen schade berokkent.
Voor Manfred Weber tellen waarschijnlijk de potentiële stemmen van de aanhangers van Nieuwe Democratie bij de Europese verkiezingen het zwaarst. Hij wil niet te veel risico lopen. Hoe meer stemmen hoe dichter hij bij het voorzitterschap van de Commissie komt.
foto: Prespa meer, op de grens van Griekenland en Macedonië (foto van de auteur)