Een Ecuadoriaans verkiezingsrelaas

Twee weken geleden werd Rafael Correa tot president van Ecuador gekozen en het lijkt erop dat het land daarmee eindelijk weer eens een fatsoenlijke president krijgt. Zeker weten doe je het natuurlijk nooit in Ecuador aangezien ze een lange traditie hebben in het kiezen van foute presidenten die vervolgens halverwege de ambstermijn eruit gegooid worden. Maar toch, het heeft er alle schijn van dat Correa bekwaam is en daadwerkelijk in staat is de noodzakelijke veranderingen aan te brengen. Hij is nieuw en behoort niet -zoals de overige presidentskandidaten- tot de oude garde die de politiek de laatste 20 jaar bepaald heeft.

1e ronde
Op 15 oktober werd er in Ecuador voor de eerste ronde van de presidentsverkiezingen gestemd. Van te voren gaven de media er hoog over op dat dit een historische dag zou zijn en een nieuwe mijlpaal voor de democratie. Waarom historisch en een mijlpaal werd niet helemaal duidelijk want Ecuador is sinds 1979 een democratie en de aanloop naar de verkiezingen leek verdomd veel op de voorafgaande. Verkiezingen zijn namelijk een groot circus die het hele land in een verhoogde staat van hyperactiviteit brengt. Huizen, bruggen, lantaarnpaals en andere objecten die beschilderbaar zijn worden in de kleuren van de favoriete kandidaat geverfd en voorzien van een duidelijk stemadvies. De kandidaten reizen het hele land af en zwaaiend achterop een pick-up truck rijden ze door afgelegen dorpen of verwaarloosde buurten en wordt er gretig met cadeautjes gestrooid. Voorheen waren dat voornamelijk zakken rijst en t-shirts maar tegenwoordig doen de rolstoelen het ook goed.

E-vote
Ecuador is voor Zuidamerikaanse begrippen een klein land met een redelijk goede infrastructuur maar kent desondanks ook vele uithoeken die moeilijk bereikbaar zijn. Het is daarom niet al te moeilijk om te rotzooien tijdens verkiezingen en zo resultaten te manipuleren. Om gesjoemel met de uitslagen te voorkomen had de nationale kiesraad (TSE, Tribunal Supremo Electoral) besloten een onafhankelijk buitenlands bedrijf (het Braziliaanse E-vote) in te huren om op de avond van de verkiezingen alvast de voorlopige uitslag te presenteren. Na het sluiten van de stembussen kwamen de resultaten rap binnen maar op een gegeven moment, nadat 70% van de stemmen geteld waren, stokte de informatie. Verwarring alom want de beloofde snelle uitslag liet op zich wachten en niemand die wist waarom. Een dag later was de definitieve uitslag nog altijd niet binnen en iedereen in rep en roer en niemand die begreep hoe zo iets kon gebeuren terwijl ze van te voren alles zo goed georganiseerd hadden. E-vote was al bezig alle apparatuur weg te halen en probeerde hem zo snel mogelijk te smeren. Aangezien de uitslag behoorlijk afweek van de voorspellingen kregen de verliezende presidentskandidaten achterdocht en begon iedereen elkaar van fraude te beschuldigen. Ook beschuldigden de nationale kiesraad en E-vote elkaar van het niet nakomen van afspraken en zo eindigde de historische dag in chaos, wantrouwen en ongeloof. Uiteindelijk moesten de stemmen handmatig geteld worden en daaruit bleek dat bananenkoning en miljardair Álvaro Noboa tegen alle verwachtingen in de eerste ronde gewonnen had en Rafael Correa als tweede geeindigd was. Gilmar Guitiérrez, de broer van de twee jaar geleden afgezette president Lucio Guitiérrez werd verrassend derde. León Roldós, die in de peilingen op een tweede plaats stond, eindigde op de vierde plek en voormalig model Cynthia Viteri moest het met een vijfde plaats doen.

2e ronde
De tweede ronde ging dus tussen Noboa (een populistische neoliberaal die nauwe banden met de VS nastreeft) en Correa (een nationalist met linkse ideeën die in het rijtje Lula, Chávez, Kirchner, Velásquez, Noriega en Morales past), en werd gekenmerkt door vuilpraterij en een smerige campagne. Vooral Noboa was daar erg goed in en sprong een gat in de lucht toen de Venezolaanse president Chávez weer eens dacht zich met andersmans verkiezingen te moeten bemoeien en kritiek op hem leverde. Voortaan liet Noboa niet meer na Correa voor een vuile communist uit te maken die Ecuador zou uitleveren aan Chávez en Castro. En ondertussen beloofde hij voor de armen 300.000 spotgoedkope huizen te bouwen. Een campagne die aansloeg en al snel had Noboa een grote voorsprong op Correa en de race leek gereden. Een week voor de verkiezingen kwam echter de kentering. Noboa maakte zichzelf belachelijk door vragen van journalisten stelselmatig te negeren en al schreeuwende Correa voor communist uit te maken en elke verkiezingstoespraak te beeindigen op zijn knieen biddend tot God met de bijbel in zijn handen. Tegelijkertijd zette Correa de tegenaanval in met verhalen over de erbamelijke omstandigheden in de bananenplantages van Noboa en de leugens omtrend de bijna-gratis huizen en zodoende kon hij op het laatste moment zijn grote achterstand omzette in een ruime voorsprong en kwam hij als winnaar uit de bus.

Noboa verliest
Voor Noboa was de nederlaag een zeer bittere pil. Het was alweer de derde keer dat hij meedong en nog nooit was hij zo dichtbij de overwinning. Vanwege het euvel met E-vote was een snelle semi-officiële uitslag niet beschikbaar en moest men het doen met exit polls en voorlopige resultaten die al snel duidelijk maakten dat Correa gewonnen had. Noboa weigerde zijn nederlaag te erkennen en wilde de definitieve telling van de nationale kiesraad afwachten die nog enkele dagen in beslag zou nemen. Zo kon hij tijd winnen om strategieen te bedenken om de uitslag aan te vechten. De uitslag was echter dusdanig duidelijk (56% van de stemmen voor Correa) dat zelfs zijn allerlaatste verzoek, het opnieuw handmatig tellen van de stemmen in de kust provincies (daar waar hij zijn grootste aanhang heeft), verworpen werd. Nu dat de nationale kiesraad, met instemming van de OEA (Organización de Estados Americanos, de OVSE van de twee Americas), Correa tot winnaar van de presidentsverkiezingen uitgeroepen heeft, kan Noboa slechts zijn wonden likken en zich opmaken voor een nieuwe ramp.

Overschrijding verkiezingsbudget
Volgens de wet mogen beiden kandidaten maximaal US$ 687.068 dollar uitgeven. Een week voor het einde van de 2e ronde werd echter al duidelijk dat het toegestane budget voor de verkiezingscampagnes ruimschoots overschreden was. Noboa zat een miljoen eroverheen en Correa had al 300.000 teveel uitgegeven. Desondanks deed de verkiezingsraad niets omdat de meerderheid aanhangers van Noboa zijn en hoopten dat ze terugbetaald zouden worden met lucratieve baantjes. Beide partijen gingen dus vrolijk door met hun verkiezingsspotjes en campagnes met als eindresultaat dat Correa het budget met 68% overschreden heeft en Noboa met 340%. Het gevolg is dat Correa een boete van 2 miljoen dollar staat te wachten en Noboa een ruime 9 miljoen moet overmaken op de rekening van de nationale verkiezingsraad.

Correa president
Voor Noboa is 9 miljoen een schijntje maar voor Correa is 2 miljoen een groot probleem. Hij pretendeert een eerlijke president te zijn die onafhankelijkheid nastreeft. Maar twee miljoen dollar krijg je niet zo maar cadeau. Bij wie gaat hij aankloppen? Chávez misschien, of toch maar de oligarchen, of de boete negeren en het juridische systeem naar zijn hand zetten? Hoe veel speelruimte zal hij krijgen om zijn eigen agenda na te kunnen streven? Zal hij in staat zijn de volledige vier jaar vol te maken en daadwerkelijk een verandering tot stand te brengen? Zoals gezegd, in Ecuador weet je het nooit.