COLUMN - Rond 2000 werkte ik een tijdje in Den Haag. Een herinnering die daar in mijn geheugen is gegrift, elke dag een beetje dieper, is het verlaten van het station. Iedere weekdag fietste ik eerst door een ontwakend Amsterdam naar het Centraal Station en nam de trein. Daar was het stil. De mensen waren nog niet werkelijk wakker. Na Leiden veranderde dat: ineens was de trein afgeladen vol, de mensen begonnen te praten en ik was altijd opgelucht als ik in Den Haag aankwam.
Het Haagse Centraal Station staat voor mij voor opluchting in de meest letterlijke, fysieke zin van het woord: dat je ademhaling normaliseert omdat de stress van je afvalt. De gitarist die bij een van de uitgangen Bob Dylan stond te vermoorden en de schuifdeuren die maar van één kant open gingen – iemand had bedacht dat het verboden was links door een gang te lopen – konden me, als ik eenmaal door de enorme stationshal naar buiten wandelde, nauwelijks meer uit mijn humeur brengen en soms betrapte ik me erop dat ik fluitend naar de tram wandelde. Ik had de ochtendspits doorstaan en kon aan de dag beginnen.
Het zou niet zo’n aangename plek zijn geweest als het station niet was uitgekomen op een fijn open plein dat, zo ontdekte ik vandaag, het Koningin Juliana-plein heet. De ruimtelijkheid maakte dat je diep kon inademen en echt tot rust kon komen. Je kunt er de lucht zien. In de herfst is er bovendien de extra attractie dat de afgewaaide bladeren er dansen in de wind.
Ik kom er nog regelmatig en kijk geamuseerd naar de eindeloze aantallen fietsen. Zoals koningin Wilhelmina eens zei dat er geen waardiger voorland was voor een paleis dan een graanveld, zo is er voor een station geen waardiger voorland dan een eindeloos veld fietsen: het is wat het station verbindt met honderden en honderden huizen in de gehele stad. Een station zonder fietsen is net zo dood als een stad zonder fontein of een brug zonder rivier.
Ik schijn echter in de minderheid te zijn. Ik lees vandaag dat de fietsen onder de grond moeten en dat er twee flats gaan komen. Wég open ruimte. Wég speelse bries. Wég opluchting.
Lieve mensen in Den Haag: doe dit niet. Ik woon in Amsterdam en kom regelmatig in Nijmegen. In de eerste stad hebben ze het Haarlemmerplein volgebouwd en in de tweede het Plein 1944. Beide kunnen alleen worden getypeerd als aanslagen op de stedelijke leefbaarheid. Of vergelijk het met het grote station van Rome, Termini, dat ook een kopstation is: zou iemand daar op het idee komen daar twee flats neer te zetten?
Een stad leeft als er wat hectiek en rumoer is. Een beetje stress is prima. Maar het is alleen vol te houden als er rustplaatsen zijn. Parken en pleinen dus. Als jullie daar in Den Haag iets leuks willen doen met een stationsplein, zet er dan een mooie fontein. Maar in vredesnaam: geen woontorens.
Reacties (23)
Je wordt oud @Jona.
@1: ….en doet dat dan iets af aan zijn standpunt?
Ik kan me er wel iets bij voorstellen. In Nederland moet alles volgebouwd worden. Geld is belangrijker dan ruimtelijke gevoelens. Zie ook de planontwikkeling van Hoog Catharijne in Utrecht.
@1: Ik hoop het wel.
@2 Het grote geld lonkt inderdaad, al moet ik wel zeggen dat fietsenstallingen m.i. weinig doen voor het aanzicht van het station en dat het voorgestelde ontwerp, waarbij de toegang tot het station naar voren wordt gehaald en de foeilelijke voorgevel van het station wat aan het zicht wordt ontrokken alleen maar een verbetering is.
Bovendien hoef je de straat maar over te steken en je zit in een echt park.
Het Haagse Centraal Station en het plein behoren juist tot de lelijkste en meest onaangename stations van die van alle grote steden, alleen die van Utrecht overtreft dat waarschijnlijk. Woonruimte moet ergens gecreëerd worden en dan beter op dit tochtgat dan dat er ergens anders in Den Haag 1 van de mooie Haagse parken moet worden opgeofferd of dat ze verder het Groene Hart gaan volbouwen.
Hallo. Hier Nijmegen. Ik vind Plein 1944 geen goed voorbeeld; die flats zijn gebouwd op een plek waar al sinds jaar en dag van die lelijke eenverdiepingshoreca stond. Ze nemen nauwelijks meer ruimte in, maar schermen het plein wel af van de drukke bushalte en de lelijke architectuur rondom die bushalte. Ik vind het plein als geheel aanmerkelijk prettiger en ruimer ogen. Los daarvan zijn die flats een welkome aanvulling op de skyline die iedere maand weer mooier wordt. Ander voorbeeld graag.
Oh en in Nijmegen zijn de fietsen ook weg van het stationsplein. Die staan onder de grond en onder Doornroosje. Hoewel wat overblijft misschien wel het lelijkste (en lekste) stationsplein van Nederland is, is zo’n plein zonder fietsenakker toch echt wel een stuk mooier. Het hoeft niet klinisch schoon, het moet niet klinisch schoon, maar om fietsenakkers nou te gaan verheerlijken gaat toch ook een beetje ver. Zet er dan liever een paar boompjes neer (maar dat kan niet in Nijmegen want het stationsplein is eigenlijk het extreem lekke fietsenstallingdak).
@2: Het project rond het stationsgebied maakt dit gebied zo veel prettiger en interessanter, ik zie niet in wat je probleem is.
Ja, commerciële partijen hebben een flinke vinger in de pap, wat logisch is want ze investeren, en soms pakt dat slecht uit. Maar soms ook niet.
Stedenbouwkundig zit het goed in elkaar, er worden een aantal duidelijke problemen uit het verleden mee opgelost.
In Den Haag snap ik het ook wel. Het is niet echt een heel interessant plein, en aangezien de toegang tot het station vóór de woontorens komt, blijft Jona uitkijken op groen als hij naar buiten komt. En voor de fietsers zie ik ook alleen maar voordelen: buiten verouderd je fiets veel sneller dan binnen, en binnen is er toezicht op je fiets zodat er minder risico is dat je hem kwijt bent. En voor de woningen hoeft dan niet een stuk park, bos of weiland opgeofferd te worden.
@2: ….en doet dat dan iets af aan zijn standpunt?
Ach, ik denk het wel. Het is de typisch romantische pastorale insteek die zich bij het ouder worden toont. Straks komt de fase dat het voeger beter was, zo rustig en zo fijn.
Probleem is, dat gedurende het leven van Jona de bevolking meer dan verdubbeld is (zo om en nabij) en dat we wel gillen om ruimte – met name in het groene hart waar dan net zo makkelijk de door #Jona geliefde treinen doorheen mogen klieven.
Het is klagen om iets dat de jammerklacht voorbij is.
Nederland is van asfalt en beton en we willen groei.
Alle open ruimte is weerloos.
En blijkbaar moet je op leeftijd komen om dat te zien.
Jona hoopt blijkbaar nog dat hij oud wordt. Dat gaat zwaar worden @Jona, het is nl geen droge observatie die je geeft, het is een jammerklacht over de stedelijke leefbaarheid. Steden zijn per definitie onleefbaar: energie, voedsel alles moet binnen gebracht worden. Open ruimte in de stad verdwijnt vroeger of later en anders verdwijnt die ruimte aan de rand.
De flats komen niet voor het station maar aan de zijkant. De hoofdingang van het station bevindt zich tegenwoordig bij de trams.
@7: In de oorspronkelijke plannen, waarover in 2002 een referendum is gehouden, stond een groot open plein vanaf het Utrechtse station aflopend naar de binnenstad. Dat komt er niet. Het wordt een groot winkelgebied, tot en met het oude Vredenburg volgestopt met gebouwen. De Utrechtse wethouder Everhardt in 2011: een referendum is geen beloftenfabriek.
@8:
Dat is geen natuurlijk proces. Daar zitten keuzes achter die het waard zijn te bekritiseren (door jong en oud)
@10: Dat is geen natuurlijk proces. Daar zitten keuzes achter die het waard zijn te bekritiseren (door jong en oud)
En ik vind het erg mooi, dat je in het eerste deel van je reactie (op #7 dus) zegt:
en dan tegen mij argumenteert dat er keuzes achter zitten die bekritiseert kunnen worden.
Ik denk dus dat de mensen veel minder invloed hebben dan het lijkt, het is een door bevolkingsgroei afgedwongen iets.
En idd, stadsvorming is per definitie geen natuurlijk proces. Maar blijkbaar wel een chaotisch proces. Het is iig geen poëtisch pastoraal proces. En de keuzes die overblijven zijn die van een beeldje hier en een fonteintje daar. Niet of ruimte wel of niet mag worden ingenomen.
@10: Ik heb net even gezocht naar de ‘oorspronkelijke plannen’, maar inde visie A waar in 2002 voor gekozen werd is geen sprake van een groot open plein tussen het station en Vredenburg. Dat zou ook erg gek zijn, want daar staat Hoog Catherijne en het afbreken daarvan was geen optie.
Het grootste verschil wat ik zo snel zie is dat het westplein nu niet ondertunneld wordt (in plaats daarvan wordt het een 30 km zone, dus het basisidee is wel behouden). Daar staat tegenover dat er van een derde as met de Moreelse brug nog geen sprake was, en die komt er nu wel. Dus de veranderingen sinds 2002 in het plan zijn niet alleen maar negatief.
Maar in plaats van je blind te staren op het plan, kan je natuurlijk beter kijken naar de veranderingen met de oude situatie, nu alle plannen één voor één gerealiseerd worden. En dan zie ik toch wel een enorme verbetering.
Je zou denken dat ze na het fiasco van die new babylon toren het wel geleerd zouden hebben. Neehee, deze keer gaat het dan wel echt lukken. Flats die zo duur zijn dat de mensen die het kopen er zelf geen tijd voor hebben om in te wonnen, ideaal!
Het leuke van den Haag is, dat je dicht bij de duinen benoorden de pier van Scheveningen zit.
Trouwens, nog een geluk, dat ze plaatsen als deze deze niet volplempen met gebouwen.
N.B.
Iedere stad is, op wat interessante bouwwerken en monumenten/beelden na, pas mooi als je haar verlaat.
;-)
Verder:
Het is helaas een trend geworden om de open ruimte in de steden vol te plempen met megalomane gebouwen.
Schijnt goed te zijn voor de ego’s van de bestuurderen ;-)
Ik vind “natuurlijk proces” anders wel een mooie omschrijving. Er is immers een “natuurlijke” drang bij de mens om zoveel mogelijk geld te verdienen en een van de manieren om dat te doen is door open ruimte “economisch beter te benutten”. Er zullen altijd meer dan genoeg mensen zijn die dat willen en daar actief mee bezig zijn. Hun bestaan en hun gelddrang lijkt me wel degelijk als natuurlijk proces aan te wijzen. Het is bijkans net zo onvermijdelijk als de
In de praktijk is zo’n proces buitengewoon moeilijk langdurig te stoppen. De situatie is tamelijk asymmetrisch; om een gebied open te houden zul je voortdurend alle voorstellen om het vol te zetten tegen moeten houden. Een poging om het vol te zetten hoeft echter maar 1 keer te lukken. Ben je eenmaal te laat, dan kun je het schudden. En aangezien we in een democratie wonen komt die periode van onachtzaamheid (lees: uw medeburgers kiezen projectontwikkelaars als gemeenteraad) onherroepelijk.
Derhalve lijkt “natuurlijk proces” me de lading prima dekken. Hoewel er heel veel mensen zijn die liefst niet alles volbouwen, zijn er genoeg mensen (geweest) die dat liever wel doen om inmiddels zo’n 3% van het landoppervlak vol te hebben staan met bebouwing en pakweg de helft te hebben gecultiveerd. Zonder “natuurlijk proces” zou dat niet zo universeel gaande zijn.
@14: Over Scheveningen gesproken, ik denk dat het gehele strand van Scheveningen een prachtig voorbeeld is van hoe het kan lopen als je geen goed beleid houdt op nieuwbouw.
@12: Dat klopt in zoverre dat het referendabele plan al flink was bijgesteld in de richting van HC. Daaraan vooraf ging namelijk een plan voor een open verbinding tussen station en binnenstad mét de winkels van HC langs de randen. Daar zou voor gebroken moeten worden, maar dat gebeurt nu ook, zoals je kunt zien.
In het plan dat in het referendum de meeste stemmen kreeg was naast de koopgoot HC, de hoofdader tussen west en oost, een open en groene ‘stadscorridor’ opgenomen die Lombok zou moeten verbinden met het centrum. Daar is weinig van over. Het Westplein wordt verkleind en vergroend, maar de ondertunneling komt er niet, voor zover ik heb begrepen. De Moreelse fietsbrug is misschien de enige publieke ruimte die is toegevoegd. De rest van het gebied is voller dan ooit met privé vastgoed.
Plenty of parken in Den Haag. Echt. Oh, en kom eens wat vaker uit Amsterdam of Nijmegen. Echoputten hebben we in deze wereld al genoeg.
@16: Echte Hagenezen gaan dan ook naar het strand bezuiden de haven. Laat nou net daar het gemeentebestuur ook haar begerige ogen op hebben laten vallen. Straks moet ik naar effing Naaldwijk!
@15:
Dat is de de ideologie achter het geheel. De “mens” dan begrepen als het particuliere individu dat uitsluitend uit eigen belang handelt. Maar meer dan ideologie is het niet en “natuurlijk” is het streven allerminst. Je kunt ook kiezen voor het prioriteren van algemene belangen.
@16:
Op ongeveer 1,5 km noordelijk van de pier kom je na “DownUnderBeach” geen commerciële meuk meer tegen; niet zoveel mensen ook.
Maar ik geef geen garantie voor de toekomst ;-)
@18:
Goed punt en ik hoop voor de Hagenezen, dat het zo blijft.
In de plannen heb ik geen inzicht. Maar in het algemeen is een stationsgebied een knoop van transportstromen. Dat levert doorgaans een gebied op dat je ijlings wilt verlaten.
Onze RPD bedacht ooit dat je transportbehoefte vermindert door dicht en hoog te bouwen in die gebieden. Daar zijn omgevingen als Den Haag centraal uit ontstaan.
Die fietsen zijn een bijverschijnsel. Maar ik voel wel mee met Jona: in Nijmegen is de stationsomgeving ook niet echt verbeterd door de fietsen ondergronds te brengen.
Het beste station staat in Arnhem: Ben van Berkel snapt hoe je stations moet bouwen.
@20
Ieder individu kan daarvoor kiezen. Maar de praktijk leert dat de meerderheid anders kiest (of het niet begrijpt).