OPINIE - Hoe erg is ‘een stapje terug’ in het perspectief van een duurzame samenleving?
Capgemini vraagt aan 400 oudere werknemers om 10 procent van het salaris in te leveren, werd vorige week bekend. Er is sindsdien heel wat over geschreven en gezegd. Vooral in de sfeer van rechten en van vergelijken: oud tegenover jong, management tegenover werknemers, productieven tegenover minder productieven. De keuze lijkt demotie of je baan kwijt. En als dat de keuze is dan is de uitkomst duidelijk. Liever werken tegen 10% minder dan thuiszitten en 30% minder met zicht op bijstand.
De positieve bijdragen keken vooral naar de winst van diversiteit. Teams die bestaan uit oud en jong hebben gezamenlijk meer kwaliteit in huis. Pleidooi voor leeftijdsbewust personeelsbeleid – en dat gaat niet alleen over ouderen.
Waar we in alle discussies niet aan toe komen is nadenken over de samenleving waar we naar toe willen. De oude systemen, ontwikkeld na de industriële revolutie, kraken in hun voegen. De snelle economische groei van de afgelopen decennia heeft vooral welvaart gebracht maar het collectieve welzijn heeft geen gelijke tred gehouden.
De digitale revolutie leidt tot nieuwe succesvolle vormen van samenwerking en financiering. We ruilen diensten, we werken samen op basis van uitwisseling van sociaal kapitaal, initiatieven worden gefinancierd op basis van crowdfunding. De samenleving die zich hier gaat aftekenen is niet gebaseerd op geld maken met geld, op groei van bezit. Delen is het nieuwe hebben.
Hoe erg is dan een stapje terug? Als ervaringsdeskundige (ik ging grote stappen terug) weet ik dat er momenten zijn dat je moet slikken. Maar uiteindelijk zit geluk niet in je loonstrookje, maar in hervinden van je eigen kracht om met tegenslagen om te gaan. Als we ons realiseren dat we naar een samenleving toegaan waarin het een tandje minder mag en kan, dan lopen we nog wel tegen een aantal knelpunten aan. De lastigste daarvan is dat schulden gebaat zijn bij inflatie en economische groei. Je schuld wordt immers vanzelf minder. Die schuldenlast daar moeten we dus wat mee. Een schone taak voor economen.
Als we met elkaar besluiten dat we het in – zeg 2005 – toch goed hadden, en we gaan terug naar het salarisniveau van 2005. En dan gelijk maar de topmanagers in de publieke sector naar het niveau van een ministerssalaris. (Ja, ik weet het: tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren – Elsschot.) Volgens mij zou er dan heel wat verongelijktheid omgezet worden in plezier en solidariteit.
Utopie of een kwestie van geduld?
Mirjam Gaasterland is arbeidscoach.
Reacties (13)
Luchtfietserij.
Het probleem is dat je niet kunt ‘stilstaan’ op een niveau (zeg 2005) omdat technische ontwikkelingen gewoon doorgaan… dus daar moet je meer woorden aan wijden hoe dat dan precies eruit gaat zien, die steady state
Het kapitalisme op de helling. Het is en blijft een mooie gedachte, maar is alleen werkbaar als ze mondiaal toe wordt gepast. Het kapitalisme is namelijk de succesvolste theorie in de gedragswetenschap, die we economie noemen. En zo lang ergens ter wereld een significante groep op kapitalistische wijze blijft werken, en waar dus het gezamenlijk verdiende geld niet evenredig of naar rato van bijdrage aan de productie wordt verdeeld, maar waar sommigen recht hebben op meer geld, omdat ze een hogere functie hebben gekregen (vaak door vriendjespolitiek, ook wel networking genoemd), en sommigen recht hebben op geld uit de winst zonder er iets voor te doen, maar omdat ze geld beschikbaar hebben gesteld (terugbetalen met rente is niet genoeg voor hen), zo lang dat dus ergens ter wereld blijft bestaan, zal dat systeem succesvoller zijn, omdat het gezamenlijk verdiende geld op enkele plaatsen / bij enkele personen verzameld wordt, en zo doende snel kan worden ingezet om nieuwe grote productielijnen op te zetten, en anderen met enorme reclamebudgetten te overtuigen, dat ze hun nieuwste prullaria toch echt nodig hebben. Op het moment dat een andere maatschappijvorm nog aan het sparen is om de nieuwe technologie te kunnen implementeren, heeft het kapitalisme die ongelijke strijd al gewonnen.
Ik zou graag in zo een maatschappij leven, waar we nee tegen het kapitalisme zeggen,maar ik ben bang, dat ik dat niet meer mee ga maken. “Delen is het nieuwe hebben”? Ik hoop echt, dat we ooit zo verstandig worden, maar het blijft een probleem, dat het kapitalistisch economisch systeem mensen, die juist niet willen delen, bevoordeeld boven hen, die wel willen delen.
Kijk, daar kan ik mee leven. Mijn salaris met 10 procent naar beneden, maar dan ook alle lasten/schulden 10 procent omlaag.
Als je dat niet doet, dan is het niet op te brengen en kun je de boom in met je demotie. (Dat laatste is NIET persoonlijk bedoeld.)
Zo kun je alles wel rechtbreien.
Het hoeveelste sargasso-stukje dat meent uit de zeer specifieke situatie bij Cap Gemini algemene wijsheden te kunnen destilleren. Vervolgens wat opgeleukt met niet-onderbouwde grootste uitspraken als die tot doel hebben om op basis van onjuiste argumenten de indruk te wekken dat vandaag de dag wel Heel Speciaal Zou Zijn:
– “De oude systemen, ontwikkeld na de industriële revolutie, kraken in hun voegen.” Oja? Welke systemen dan? Zijn die zo oud? En waaruit maak je op dat die in hun algemeenheid kraken?
– “De digitale revolutie leidt tot nieuwe succesvolle vormen van samenwerking en financiering.” Oja? Wat is er precies nieuw behalve de meer efficiente manier van communiceren?
– “Delen is het nieuwe hebben.” Zegt wat??
– “Als we ons realiseren dat we naar een samenleving toegaan waarin het een tandje minder mag en kan, dan lopen we nog wel tegen een aantal knelpunten aan.” Want dat is zo? Waarom dan?
http://www.extraenvironmentalist.com/2013/01/16/episode-55-degrowth/
Wat een onzinstuk: “de oude systemen kraken in hun voegen”. Je moet vooral nergens echt verstand van hebben om zoiets op te durven schrijven. Nee mevrouw, Cap heeft 5000 mensen in Nederland aan het werk en als elke andere ICT-dienstverlener voelen zij direct de temperatuur van de economie: gaat het goed met de economie, dan barsten ze in het werk, en gaat het even wat minder, dan merken ze dat ook dubbel en dwars. Zo gaat dat al tientallen jaren.
En dus kun je het eerder het management van Cap kwalijk nemen dat ze er kennelijk niet in geslaagd zijn op tijd maatregelen te nemen om de klap op te vangen die al in 2008 duidelijk werd. Nee, er worden nieuwe gebouwen neergezet en de bij Cap al jaren veel te dikke managementlagen zijn nog steeds niet uitgedund. Er is nooit gezocht naar diversificatie in soorten dienstverlening die minder conjunctuurgevoelig is. Integendeel. Veel van het ontwikkelwerk in grote projecten is naar India gegaan en wat er hier over blijft – ja, daar kan de klant uit 10 anderen kiezen.
De keuze lijkt demotie of je baan kwijt.
Als een bedrijf van overtollig personeel af wil dan gaan zij die mensen echt niet parkeren tegen 10% minder salaris want dan betalen ze nog steeds de resterende 90% voor mensen waar blijkbaar geen werk voor is.
Het idee om oudere werknemers minder te gaan betalen als die minder productief zijn is zo gek nog niet maar dan moet dat salarisverlies worden gecompenseerd door in productievere jaren meer te betalen. Zo’n salarisopbouw ga je niet pas voorstellen als iemand over de productieve leeftijd heen is, dat moet je ervoor doen.
“Hoe erg is dan een stapje terug?” Voor topinkomens zo erg dat ze naar de rechter stappen.
Het aanscherpen van prestatiebeloning wordt goedgepraat met vage, zweverige, algemene argumenten. Met solidair heeft prestatiebeloning niets van doen.
Gaat de opbrengst naar meer banen of meer winst/bonus?
Bedankt voor jullie reacties.
Eerst maar even over Cap Gemini. Mijn blog ging niet over de concrete situatie bij Cap maar dat was de aanleiding om te schrijven over het principe dat er altijd meer bij kan en moet, terwijl een gesprek over minder taboe lijkt.
Ik wil graag pleiten voor een eerlijker verdeling van werk én dus ook van inkomsten. Steeds meer mensen staan aan de kant met uitzicht op bijstand terwijl anderen zich een slag in de rondte werken.
Ik denk dat de huidige crisis duidelijk maakt dat we vastlopen en er nog geen uitzicht is op een oplossing.
@Pedro, ik zie naast de ‘oude’ economie een nieuwe ontwikkeling ontstaan. Kijk naar concepten als Seats2Meet (recent beschreven in ‘The serendipity machine’). Kijk naar verschijnselen als co-creatie, crowdfunding etc. Ik denk niet dat – zoals je het beschrijft – kapitalisme standhoudt zolang het op één plek nog overeind blijft. Ik zie de ‘nieuwe economie’ als maatschappelijk verschijnsel groeien. Ergens zal een kantelpunt ontstaan wanneer de nieuwe economie voldoende kritische massa heeft.
Het idee dat iedereen altijd maar weer meer moet hebben is inderdaad funest. Maar voor een eerlijker verdeling van werk en inkomsten moet je naar de economie als geheel kijken en niet alleen naar de kant van de werknemers. Als niet ook de bedrijven, werkgevers en aandeelhouders bereid zijn groei ter discussie te stellen en prioriteit te geven aan welzijn, een rechtvaardige verdeling van de welvaart en duurzaamheid dan schiet je jezelf in de voet. En waar zien we die bereidheid aan de kant van het grote geld?
Jos, ik ben het helemaal met je eens. Het kan niet van één kant komen. Maar het moet wel ergens beginnen. Voor mij begint het bij de beweging die ik zie. Vorige maand stond er een mooi artikel over van Hans de Geus in Trouw. Ik heb er toen ook een blog over geschreven http://bit.ly/Ss3FCv