GeenCommentaar heeft ruimte voor gastloggers, deze maal voor Christian Jongeneel, wetenschapsjournalist en onder meer redacteur van De Linker Wang, tijdschrift voor geloof en politiek.
Het is al enige tijd bonton om te beweren dat de piekproductie van aardolie nabij is, en dat het daarna steeds minder zal worden. Onzin, beweert Duncan Clarke in ‘The battle for barrels’.
Als er één technologie onlosmakelijk verweven is met economie en politiek, dan is het ongetwijfeld de oliewinning. Een ingenieur in de technische aardwetenschappen die ergens op zoek gaat naar olie en het vindt, kan daardoor welvaart brengen, maar evengoed oorlog. De impact is, zeg maar, niet altijd even goed te voorspellen.
In ‘The battle for barrels‘ richt Duncan Clarke, een consultant met bijna dertig jaar ervaring in de olie-industrie, zijn pijlen op ‘peak oil’, een verzameling theorieën die allemaal op de een of andere manier betogen dat de olievoorraden aan het opraken zijn, dat we binnen afzienbare tijd een piek bereiken en dat daarna een economische ellende zonder weerga gaat toeslaan.
De grondleggers van ‘peak oil’ zijn geen leken, maar geologen met lange ervaring in de olie-industrie. Op basis van bekende voorraden en allerlei modellen voorspellen zij al vijftig jaar dat het einde nabij is. Het lastige is natuurlijk dat bij gelijkblijvende modellen iedere nieuwe olievondst het einde een stukje doet opschuiven. Sommige ‘peak oilers’ willen waarschuwen om zuinig aan te doen, anderen koersen rechtstreeks af op apocalyptische visioenen van grootschalige oorlogen en hongersnood als het met de olie gedaan is.
Helemaal in het begin van het boek doet Clarke verslag van de jaarlijkse conferentie van de ‘peak oil’ clan. De ingehouden woede waarmee hij dat doet, werkt sterk op de lachspieren en doet vermoeden dat deze conferentie de hele aanleiding voor het boek is. Clarke is laaiend over alle onzin die hij gehoord heeft, met name de talloze complottheorieën die bijna ieder conflict op aarde terugvoeren op olieschaarste. Daar gaat hij iets tegenin brengen.
Bezwaren
Het voornaamste bezwaar tegen ‘peak oil’ is dat het volledig gebaseerd is op een technisch wereldbeeld, aldus Clarke. Een beperkte blik op geologie leidt tot een starre extrapolatie van gegevens zonder oog voor regelmechanismen in de buitenwereld. Economische mechanismen (bijvoorbeeld: schaarste leidt tot hogere prijzen, die een impuls geven aan bezuinigen) zullen zorgen voor afdemping van de effecten, zelfs als de olieproductie ineens significant stokt. Ook zijn er talloze andere effecten, bijvoorbeeld politieke, die een invloed hebben op de beschikbaarheid van olie.
Op een gegeven moment begint Clarke wel heel erg zijn vakkennis over de lezer uit te storten, namelijk als hij de bewezen, de wel ontdekte maar nog niet bewezen en de vermoede olievoorraden begint op te sommen, met als conclusie dat er nog zoveel in de grond zit dat we ons helemaal geen zorgen hoeven te maken over dalende olieproductie.
Kortom, betoogt Clarke, de modellen van de ‘peak oilers’ hebben een te beperkte technische invalshoek, specifiek bedacht om op armageddon aan te kunnen sturen. Bovendien gebruiken ze onvolledige data. Daarmee is hij aan het eind van zijn betoog gekomen, want het ging hem om het ontmaskeren van de meest extreme olietheorieën. Bij gebrek aan een positieve, eigen boodschap is dat niet echt een bevredigend slot.
Na het lezen van ‘Battle for barrels’ blijven twee dingen knagen. Ten eerste zegt Clarke wel erg weinig, om precies te zijn niets, over de fundamentele eindigheid van olievoorraden. Het duurt misschien nog heel lang, maar op enig moment is echt iedere kubieke meter aardkorst leeggezogen. De suggestie van oneindigheid hangt wel erg om zijn betoog en ondermijnt het daardoor (redenen om zuinig aan te doen, zoals het broeikaseffect en iets overlaten voor komende generaties, blijven al helemaal buiten zijn verhaal).
Ten tweede ga je je afvragen hoe markten, die toch verondersteld worden efficiënt te zijn, kennelijk het nuchtere betoog van Clarke en gelijkgestemden negeren en uit angst voor schaarste de prijs van ruwe olie steeds verder opdrijven. Je zou bijna gaan denken dat de grote oliemaatschappijen stiekem de grootste drijfveer achter ‘peak oil’ zijn, want hun winsten zijn gebaat bij de angst voor schaarste. Maar dat is dan weer een vorm van complotdenken waar Clarke een broertje dood aan heeft.
Reacties (15)
Wat ik hier niet uit kan opmaken is of hij reageert op het opraken van de olie binnen afzienbare tijd of het te duur worden van de winning van olie. Dit laatste is namelijk wat ik begrepen heb waar men echt op doelt met de ‘oil peak’.
Er zit nog wel veel olie in de grond, maar het omhooghalen is zo duur (steeds moeilijkere plekken) dat het economisch niet te rechtvaardigen is. Als hij zich enkel focused op de hoeveelheid olie en niet op de haalbaarheid dan lijkt het een nog al gekleurd boek te zijn of op zijn minst achterhaald.
Ook snap ik niet waarom het opraken van olie de armageddon zou veroorzaken. Het huidige beeld wat ik juist krijg is dat het opraken van olie helemaal niet slecht voor ons is. In de geschiedenis zijn we vaker van energiebron veranderd en hebben dat overleeft. Daarnaast wordt gewezen op het positieve effect dat het heeft voor wel schone energiebronnen.
Ik weet even niet meer wie het zei maar er is een voorspelling gedaan dat zonne, hydro en wind energie pas echt goed zal aanslaan als de olie te duur wordt. Dan worden deze energievormen rendabel en zal er meer en meer in geïnvesteerd worden. Wat zowel voor het milieu, economische groei en ook ontwikkelingslanden (zon en wind is gratis) allemaal voordelig is. Alleen gebeurd dat pas als de kosten van olie zo hoog zijn dat we niet meer uit luiheid op olie teruggrijpen.
Tenminste dat zijn de zaligmakende verhalen die je tegenwoordig (ik tenminste) mee krijg. Als de olie opraakt zou volgens sommigen de hemel, het paradijs op aarde komen met schone ongelimiteerde energie voor iedereen…
Overigens zijn we geloof ik voor het derde achter eenvolgende jaar aan het interen op onze bronnen (er wordt meer verbruikt dan we nog uit de aarde halen). De aarde kan -of wij qua het eruithalen- op dit moment al niet meer voldoen aan onze behoeften.
@1 “… ontwikkelingslanden (zon en wind is gratis)”,
precies, en zonnepanelen en windmolens ook…
Nee, let maar op: zodra de olie op is (wat me overigens onwaarschijnlijk lijkt), gaat het opeens voor de wind met de derde wereld!
Peak oil lijkt me toch vooral een geniale uitvinding van mensen die hun geld verdienen met de oliebusiness.
@2: Peak Oil lijkt me vooral een realiteit. Misschien niet vandaag (het is eigenlijk moeilijk te zeggen, want de OPEC liegt over zijn voorraden en productiecapaciteit), maar hoe dan ook ooit gaat de vraag naar olie de hoeveelheid die we uit de grond kunnen halen overstijgen.
Dat hangt natuurlijk niet alleen van de productie af (waarvan ik begrijp dat ze al een paar jaar niet meer stijgt), maar ook van de vraag (nu rijdt 1 van de 1000 miljoen inwoners van India een auto, hoeveel meer gaan het er worden?).
Mij dunkt dat als daar niet op geanticipeerd wordt, er wel degelijk een probleem wordt. In tegenstelling tot Abhorsen heb ik echter het idee dat die anticipatie in het Westen eerder schoorvoetend plaats vindt dan in de opkomende economien en al zeker de derde wereld. Anticiperen kost namelijk geld en dat hebben ze in de derde wereld een stuk minder.
Goed, de hoeveelheid olie is natuurlijk niet oneindig. Maar het lijkt er toch nog het meest op dat die eindigheid stelstelmatig overdreven wordt zodat de olieprijs niet van de beschikbare hoeveelheid olie afhankelijk is, maar van de nukken van de mensen met boortorens. Het lijkt er allemaal op dat er vooral niet teveel olie uit de grond mag komen, zie bijvoorbeeld irak voor de golfoorlog en venezuela wat recentelijker.
@2&3, Waar ik op doelde is niet dat de derde wereld voortrekker wordt. Het idee wat een aantal experts nu opperen is dat als olie zo duur wordt dat het niet meer rendabel is dat we meer investeren in bijv. Wind en Zonnen energie. Daardoor worden deze apparaten efficiënter en uiteindelijk ook goedkoper. Het westen zal er dus een voortrekkersrol in hebben.
Uiteindelijk echter betekend het dat men dan ook in de derde wereld landen simpel duurzame en eeuwig voorradige energie kunnen opwekken. Zo wordt er bijv. in de woestijn van Amerika nu geëxperimenteerd met zonnen collectoren op massale schaal. Nu nog te duur voor derde wereld landen, maar zou het op ten duur wel betaalbaar worden dan zou het een prettige en gemakkelijk bron van energie worden daar.
Overigens zou het ook hier voor een revolutie kunnen zorgen. Immers je zou op kleine schaal voor je energie kunnen gaan zorgen. Energie bedrijven worden alleen nog distributie netwerken, geen opwekkers meer. Deze stap zitten ze uiteraard niet op te wachten. Wederom, pas als de olie te duur wordt begint het dwingend te worden…
Het idee is dat op ten duur we schone free for everbody energie krijgen. Je verft je huis alleen nog maar in zonne collectoren verf ofzo (wordt al mee ge-experimenteerd), dat dan goedkoop en standaard is.
Alle bedrijvigheid die erbij komt kijken zorgt ook voor een economic boom.
Of het allemaal zo rooskleurig is? Tja, dat moet ik ook nog zien. Soms denk ik wel eens dat ze het zo mooi proberen te verkopen dat er ook overal pink bunnies komen, we allemaal elkaar gaan knuffelen en er wereld vrede zou uitbreken. Zo’n vaart zie ik het niet lopen.
Maar het is wel waard om te beseffen dat het opraken van olie wel eens meer voordelen dan nadelen zou kunnen opleveren. ipv bang vast te klampen aan ons oude olie afhankelijke model. We zijn energie afhankelijk, we moeten niet afhankelijk zijn van 1 soort bron. Dan zijn we net Panda beren die uitsterven omdat ze zich niet aanpassen en iets anders leren eten. Gelukkig passen mensen zich juist enorm goed aan, of passen hun omgeving aan hun aan. En zijn we in onze geschiedenis vaker van energiebron veranderd.
Als we het verhaal nou eens economisch houden… uiteraard zijn er nog vele reserves die nu “niet winbaar” zijn, d.w.z. te duur. Als de olieprijs genoeg stijgt, worden die opeens wel winbaar. Als die ook opraken, komt er een moment dat de veelgesmade windenergie economisch rendabel wordt. En de nu nog veel te dure zonnecellen. En de bio-energie. Over kernenergie zal ik het even niet hebben, maar ik zie eigenlijk geen armageddon, althans niet op deze gronden (over de islam hebben we het nu even niet). De energieprijzen stijgen, en dat zullen ze blijven doen totdat de kernfusie economisch haalbaar wordt. En naarmate de prijzen stijgen zullen steeds meer enegiebronnen die nu nog schouderophalend worden afgedaan, rendabel worden.
Er zijn, behalve wind en zon, nog zoveel mogelijkheden onbenut. Ik denk dat de oplossing ook wel zal komen te liggen in een combinatie van mogelijkheden. Er zijn bv op dit moment verwarmingsketels die als Warmte-kracht-koppeling werken. Op dit moment produceren alle ketels alleen warmte. Een WKK-ketel produceert, net als een energiecentrale, zowel warmte als electra. De warmte kan in huis benut worden, de electra kan het net op of je laadt er je electrische auto mee op.
Zo zijn er teveel mogelijkheden om op te noemen. Op sommige plaatsen in Nederland is aardwarmte rendabel. Met de kanttekening dat aardwarmte geen onuitputtelijke bron is. Ook kan er zomerwarmte, ondergronds worden opgeslagen worden, in daarvoor geschikte lagen.
Helaas is de mens een gewoontedier, dus blijven we op de ingeslagen weg doorsukkelen. Het beste wat de mens kan overkomen, is dat de olie inderdaad opraakt Echter dan stijgt de olieprijs naar record-hoogte en paradoxaal wordt dan zoiets als teerzandolie rendabel. Om 2 liter olie uit teerzand te halen schijnt er al 1 liter nodig te zijn voor het productieproces. En je hou een maanlandschap over.
Lastige materie, dat hele energiewinning, er zitten zoveel facetten aan, dat het bijna ondoenlijk is er een voorspelling aan te wagen.
De mens is zo slecht nog niet als die enkelen niet de kans zouden krijgen om van de nood van de massa hun deugd te kunnen maken.
De wereld bevolking is drastisch gestegen en onze consumptie onevenredig sneller.
We worden aangemoedigd overmatig te consumeren. Hierdoor is de verhouding tussen behoefte en afval door gemakzucht uitbalans.
5000 half opgegeten hamburgers vertegenwoordigen één slacht koe. Hoeveel beesten worden jaalijks gefockt voor niets?
Onze engergie behoefte is gestegen door de standaarden in onze leefgewoonten. Wat wij gewoon vinden gaan anderen ook als standaard zien.
Landen met een bevolking van een miljard of meer voorspellen een groei van ongekende grote, vooral in een democratie als India.
Allerlei complexe regelgevingen zijn er door de geschiedenis heen gecreeërd (belastingtechnische als rechtsprekende) en daardoor stromingen die tot verscheidene politieke zuilen hebben geleid. Het alom gepropageerde democratisch bestel is een vooruitgang, maar vrijheid aan de massa geven en de inividu intoom houden vergt het voldoen aan de basis behoefte van deze mens ansich, zodat deze rechtens een les valt te lezen.
Universele rechten behoren een brug te slaan tussen vele ideologieën en geen kloof te genereren. Oorlogen brengen honger en honger brengen oorlogen. Ondanks deze wetenschap vermijden we ze nog steeds niet.
Er is genoeg energie. Dat we het niet kunnen beheersen is een ander verhaal. Eindelijk kunnen we elektrische energie oneindig lang opslaan. De grootste derving van energie zit ‘m in het opwekken, transporteren en opslaan.
Als in deze drie aspecten vooruitgang wordt geboekt creeer je al een bezuiniging van minstens 40%. Dat maakt vele voorzieningen rendabel. Nu is de stroom uit de stopcontact een klein deel van wat is opgewekt.
Onze vernuft gaat zo ver dat we producten kunnen produceren die door hergebruik zichzelf verteren, zo ook producten die zelfvoorzienend zijn.
Als kernfusie meer oplevert dan het kost hebben we eindelijk een oneindige bron. Komt het als nog weer neer op verdelen. Daar zijn mensen nou een goed schoolvoorbeeld van :rolleyes:
Milieu problemen zouden kunnen worden opgelost. Door oneindig veel energie kun je een bio habitat als de aarde wel degelijk beinvloeden. Riskant? Ach, we doen niet anders dan genetische veranderingen aanbrengen in de elementen van de natuur.
De massa is zich in de loop der geschiedenis steeds bewuster geworden van zijn bestaan. Mede dankzij technologische ontwikkelingen hebben we tijd om te denken.
Onze buik gevuld en onze lichamen beschut rijzen nieuwe gedachtes in onze hoofden en hoe gaat de massa daar mee om? Of blijft het toch een kwestie van propageren.
Er zijn hier plannen om een geothermische fabriek bij een breuk in de aardkorst bij Sissian neer te zetten om zo aan energie te komen. Van een Zwitser heb ik echter gehoord, dat ze het aldaar ook geprobeerd hebben, maar veel problemen ondervonden hadden. En er voorlopig mee gestopt zijn.
Wat bij dit artikel vooral ontbreekt zijn gegevens over het percentage olie dat daadwerkelijk uit de grond kan worden gehaald met de huidige technieken. Dat is heel klein in verhouding tot wat er achter blijft. Het probleem van lagere opbrengsten van een olieveld is dat er dus een flinke hoeveelheid (in oude velden meet dan 60%!) olie in de grond blijft zitten als het veld door de maatschappij tot “leeg” wordt bestempeld. Met nieuwe technieken kan veel meer olie uit de grond worden gehaald: http://www.alaskajournal.com/stories/102107/oil_20071021028.shtml
Een ander punt dat ik mis in het artikel is het effect van stijgende olieprijzen op de commerciele winning van olie uit kleinere velden. Bij een hogere olieprijs wordt het veel interessanter om kleinere velden te gaan gebruiken, of om velden die moeilijker benaderbaar zijn toch aan te gaan boren. Dat wordt dan ineens commercieel interessant.
Dat zelfde geldt ook voor de ontwikkeling van alternatieve brandstoffen en zuinigere verbrandingsmotoren/energiecentrales. Hoe duurder de brandstof, des te zinniger is het om daar meer in te investeren, omdat het dan commercieel ineens wel interessant wordt.
Tot slot is er nog maar weinig gezegd over de speculatie met olie. Wie maken dankbaar misbruik van de situatie door met olie te speculeren? Wie zijn degenen die de meeste baat hebben bij een hoge olieprijs? Laat de internationale overheden, vooral die van grote machtsblokken zoals de Europese of de Amerikaanse Unie daar nu eens iets mee gaan doen. Het devalueren van de dollar werkt natuurlijk een tijdje, maar als de olieprijs aan de euro, de yen of een andere meer stabiele munt wordt gekoppeld hebben zowel wij als de Amerikanen een probleem.
Het probleem met alternatieve energiebronnen is dat het veel meer kost dan alleen de winning. De hele infrastructuur en het gebruik zijn ingesteld op fopssiele brandstoffen (iedereen heeft een auto met verbrandingsmotor, gasfornuizen, kolenkachels). Als je andere energiedragers gaat gebruiken, moet je dat ook allemaal aanpassen. De drempel ligt daardoor hoger dan in eerste instantie logisch lijkt, door de extra investering benodigd. Gevolg is dat er langzamer van fossiel wordt overgestapt dan nodig.
Los daarvan is er met olie nog een tweede schaarsteprobleem: Het is ook de belangrijkste grondstof voor veel kunststoffen. Alle olie die je verbrandt, kan daar dus niet voor gebruikt worden en met stijgende olieprijzen worden al die kunststoffen ook duurder. Wij kunnen dat wel betalen, maar de derde wereld wordt er zeker niet gelukkiger van.
@11, daarom moet de olieprijs nog verder omhoog voordat we daarop overschakelen.
Olie op? Dan wordt het dus steenkool.
Overigens no way dat iedere indiër een auto gaat rijden, ze hebben gewoonweg niet genoeg ruimte voor parkeerplaatsen.
@Bismark, 1 op 1000 miljoen???
Lang niet in India geweest neem ik aan.
Op 1 op 100 miljoen, zelfs 1 op 10 miljoen sla je de plank volledig mis.
ff die ingebouwde microsoft calculator gebruiken, scheelt een hoop.
Volop olie, die we uit de grond kunnen halen? Ik neem aan, dat na dit artikel de olieprijzen dan ook weer drastisch zullen dalen. Tenzij dat argument niet klopt natuurlijk. Kijkt u de komende tijd maar aan de benzinepomp of meneer Clarke gelijk heeft of niet. Of misschien begrijpt meneer Clarke het uit de olie industrie zelf afkomstige begrip peak oil niet goed. Het begrip peak oil is ontstaan, toen in de VS bleek, dat de de olieproductie uit bronnen binnen de VS begon te dalen en niet meer opgekrikt kon worden. Er zit dan nog volop olie in de grond, maar die krijg je er niet meer zo gemakkelijk uit. Na verloop van tijd krijg je er niets meer uit. vind je een nieuw olieveld, dan schuift de algehele piek iets op. Maar om nog significante invloed op de oliepiek van de totale aanwezigheid van olie onder grond te kunnen hebben, moet je grote hoeveelheden olie in nieuwe velden vinden, en moet die olie ook nog te winnen zijn. Alle mooie woorden van meneer Clarke ten spijt, zitten we nu echter ongeveer op het punt van peak oil. De olieproduktie (aantal vaten per dag) kan niet bijna niet meer verhoogd worden. Er worden weliswaar nog steeds nieuwe velden gevonden, maar in orde van grootte vallen al deze velden in het niet bij de min of meer bekende hoeveelheid olie in het Midden Oosten. Op het huidige niveau zullen we vast nog een aantal jaren door kunnen gaan, maar daarna gaat de produktie onherroepelijk dalen (net zoals dat in de VS al is gebeurd, wat heeft geleid tot de introductie van het begrip peak oil).
“Oorlogen brengen honger en honger brengen oorlogen. Ondanks deze wetenschap vermijden we ze nog steeds niet”. Oorlog brengt ook macht met zich mee. In ieder land (natie, volk) staan de machtigste mensen aan de top. Wie het meest op macht belust is, maakt het meeste kans daar terecht te komen. Als zij met een oorlog meer macht denken te krijgen, is het argument van de honger, die dat veroorzaakt, aan hen niet besteed.