De wereld na WikiLeaks’ cablegate

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Deze gastbijdrage is van Ot van Daalen, directeur van Bits of Freedom.

De gevolgen van de publicatie van meer dan 250.000 Amerikaanse ambassadeberichten door klokkenluiderssite WikiLeaks kunnen moeilijk worden overschat. Een deel van het diplomatiek verkeer van de Verenigde Staten ligt op straat. De Verenigde Staten oefenen zware druk uit om WikiLeaks te stoppen. John Perry Barlow, de oprichter van de Amerikaanse digitale burgerrechtenbeweging EFF, noemt dit zelfs de eerste informatieoorlog. Wat betekenen de ontwikkelingen rond WikiLeaks voor communicatievrijheid?

Overheden zullen internetvrijheid aan banden proberen te leggen

Niet eerder hebben de Verenigde Staten geprobeerd om de verspreiding van informatie zo publiek via zware politieke druk te voorkomen: dit nooit meer. Die pogingen zullen de komende maanden ook hun effect hebben op internetregulering. Overheden zullen Cablegate aangrijpen om hun greep op het internet te versterken. Er zullen wetten worden geïntroduceerd om domeinnamen en IP-adressen makkelijk te kunnen blokkeren op wereldwijde schaal. Er zal druk worden uitgeoefend om hosting providers makkelijker informatie off-line te laten halen. Het zal financiële dienstverleners moeilijker worden gemaakt om de publicatie van controversiële informatie te faciliteren. En er zal worden geprobeerd om de controle van de inhoud van internetverkeer te vergemakkelijken door middel van deep packet inspection. Het meest pessimistische scenario is dat de Chinese Great Firewall een blauwdruk wordt voor het wereldwijde internet.

En de beweging vóór internetvrijheid zal groeien

Het is echter de vraag of internetgebruikers deze ontwikkeling zomaar zullen accepteren. Meer internetgebruikers zullen zich door Cablegate realiseren dat het internet afhankelijk is van private tussenpersonen met hun eigen belangen, die niet altijd in overeenstemming zijn met de belangen van de internetgebruiker. Dit hangt samen met de conclusie van de Electronic Frontier Foundation naar aanleiding van Amazon’s beëindiging van haar diensten aan WikiLeaks: “Online speech is only as strong as the weakest intermediary”. De beweging om de macht van tussenpersonen op internet aan banden te leggen zal groeien.

Commentatoren wijzen bovendien op de ironie dat de Verenigde Staten het gospel van de free flow of information in China predikten en nu de verspreiding van de ambassadeberichten koste wat het kost proberen te voorkomen. Deze pogingen hebben vooral een averechts effect: honderden klonen van WikiLeaks schoten als paddestoelen uit de grond (en sympathisanten namen ook hun toevlucht tot illegale methoden, zoals technische aanvallen op PayPal en Amazon). Veel internetgebruikers zullen zich dan ook ongetwijfeld kunnen vinden in de conclusie van John Naughton in The Guardian: “Live with the WikiLeakable world or shut down the net. It’s your choice”.

Overheden zullen hun informatie beter gaan beveiligen

Maar als dat klopt dan is de vraag: hoe kunnen overheden informatie die terecht als vertrouwelijk is geclassificeerd beschermen in een WikiLeakable world? Hier kan inspiratie worden geput uit het debat over de bescherming van de vertrouwelijke gegevens van burgers. Bits of Freedom en andere organisaties waarschuwen al langer: informatiebeveiliging is bijzonder complex en als iets op internet staat kan publicatie niet meer worden tegengehouden. De overheid moet daarom terughoudend zijn met de opslag van vertrouwelijke gegevens over haar burgers, en de gegevens die ze opslaat moet ze goed beveiligen.

Tot nu toe werden deze waarschuwingen grotendeels genegeerd, met als dieptepunt ex-staatssecretaris Heemskerk, die zich stoorde aan de “privacyparanoia”: “Het lijkt alsof de privacy-angst bij digitale zaken veel groter is dan bij papieren zaken. Maar een papieren dossier in een ziekenhuis kan ook gekopieerd worden”. Deze naïeve spin klinkt na Cablegate oorverdovend hol. WikiLeaks toont aan dat het kopiëren van digitale informatie wel degelijk iets anders is dan het kopiëren van papieren informatie. De beveiliging van informatie zal zich in bijzondere aandacht mogen verheugen.

Dat betekent echter niet dat de overheid ál haar informatie beter moet beveiligen. Waar de overheid ten aanzien van gegevens over burgers terughoudend moet zijn met de opslag, zou de overheid ten aanzien van “eigen” gegevens juist terughoudend moeten zijn met vertrouwelijke classificatie. Met andere woorden: de overheid moet minder informatie als geheim aanmerken, maar terechte geheimen beter beveiligen.

Publiek debat over geheimhouding en informatievrijheid

Wat ook zij van de wenselijkheid van de aanpak van WikiLeaks in Cablegate: het publiek debat over de verhouding tussen geheimhouding door de overheid en informatievrijheid zal breder worden gevoerd. Journalisten, onderzoekers en organisaties als Bits of Freedom merken al jaren dat de Nederlandse en Europese overheid wordt gekenmerkt door een hardnekkig gebrek aan openheid. De geleidelijke publicatie van een kwart miljoen ambassadeberichten is voor sommigen te veel van het goede. Maar door Cablegate zullen meer mensen zich de vraag stellen of in een goed functionerende democratie de overheid niet meer openheid zou moeten betrachten, of burgers het recht hebben om informatie over de overheid met elkaar te delen en waar de grenzen van die informatievrijheid liggen. Beter laat dan nooit.

Reacties (12)

#1 Soofie

Vroeger deden we een sit-inn of een handtekeningen actie.Je mening uiten is een stuk makkelijker geworden met internet en overheden moeten daar nog aan wennen. Wat is het verschil tussen China, Rusland en de VS?
China is wat effectiever om burgers onder de duim te houden, presidentskandidate Palin zou dit ook graag willen.
Op helpstart.nl staat een filmpje dat op dit moment het internet overgaat als een vuurtje > De Julian Assange video
http://www.helpstart.nl/de-julian-video/

  • Volgende discussie
#2 David23

De Internet Society (ISOC) houdt zich onder andere bezig met het bestuderen van scenario’s over de de toekomst van het internet en ze deed al de voorspelling dat een mogelijkheid xzou kunnen zijn dat overheden en grote bedrijven gezamelijk het internet gaan controleren:
http://www.helpstart.nl/hoe-zal-het-internet-eruit-zien-over-10-jaar/
Op Helpstart.nl is een artikel hierover verschenen en het ziet ernaar uit dat het Moats and Drawbridges scenario nu aan het winnen is.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Lothar

De gevolgen van de publicatie van meer dan 250.000 Amerikaanse ambassadeberichten door klokkenluiderssite WikiLeaks kunnen moeilijk worden overschat.

Ze hebben er 250.000 in hun bezit, maar hebben daar tot nu toe slechts 1000 van gepubliceerd.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Bismarck

Overheden zullen Cablegate aangrijpen om hun greep op het internet te versterken.

Ik denk dat aangrijpen hier het verkeerde woord is. Met Cablegate zullen echt alleen de meest conservatieve volksvertegenwoordigers overtuigd worden. De meeste volksvertegenwoordigers zullen eerder van het omgekeerde overtuigd zijn geraakt aan de hand van Cablegate.

En anders kun je de Teevens nog altijd hun eigen uitspraken naar het hoofd slingeren (wie niets verkeerd gedaan heeft, heeft toch niets te verbergen?), eens kijken hoe ze dan terugkrabbellen in de schijnwerpers van de publieke opinie.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 KJ

Overheden zullen Cablegate aangrijpen om hun greep op het internet te versterken.

Ja, of de overheden grijpen legaal mis, en verliezen juist hun greep op het internet. Dit is voornamelijk een angelsaksische aangelegenheid en precedent is heel sterk daarin.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 Peter

Het is echter de vraag of internetgebruikers deze ontwikkeling zomaar zullen accepteren“.

Alleen echt geïnteresseerden zullen dat niet accepteren. Of dat ook de nu betrekkelijke internetvrijheid overeind zal houden? Kwestie van stembusuitslagen, die in dit tijdsgewricht er niet florissant uitzien.

Verder wil ook de doornsee internetgebruiker de nodige veiligheid en zal dus cybercrime-bestrijding wel best vinden, zonder al te diep na te denken over mogelijke consequenties voor zijn eigen vrijheid.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 Share

*nu* bij de TROS , Politie Paramaribo. Hét bruut bureaucratische schouwspel.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 Yevgeny Podorkin

Ik begin eerlijk gezegd zo langzamerhand een ontzettend dikke lul te krijgen van al deze ontwikkelingen.
Een gefrustreerde soldaat,16- jarige jongetjes…dalijk mag je potverdimme niet eens meer roken en drinken tijdens internet. En ik heb het u onder een andere post al trachten te duiden, ZE ZIJN BEZIG HE, VS trommelt as we speak al een heel cyberleger in elkaar (maar ook in Engeland, en China heeft inderdaad al zijn Great Firewall om al het ongereed buiten de deur te houden). Who Rules, zo simpel is het. Wie heeft de controle over de Moeder van dat Internetloeder, de kabeltjes en leidingen (zo is Amsterdam HET knooppunt van Europa, jaha). Wikileaks is een mokerslag voor het establishment, is de 9/11 van het internet. Dat moet érgens gaan stuiven. Revolutie, tja, manmanman mooi he revolutie…maar alles kristalliseert zich uiteindelijk weer uit naar dominantie monopolie, fascisme benoem het hoe u het wil…hoe mooi de groene ideële sluikreclames u ook worden voorgetoverd: ik weet het echt niet meer ik geef het op…

Maar ik zweer het, als ze over 100 jaar die servertjes vinden in een opgraving denken ze dat het een parodie was op Toon Hermans…jazeker.

Nooit van gehoord.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 Timo van de Laar

Ik sluit mij aan bij Share.
Ik zie het zeer somber in.
Als multinationals en overheden (beiden veroorzakers én slachtoffers van de vorige bankencrisis) de handen in elkaar slaan, dan is internet binnen nu en 20 jhaar een gereguleerd orgaan.

Totalitair kapitalisme, het internet gereduceerd tot consumentistisch orgaan. Vrijheid om te kopen en denken wordt gedirigeerd (door grote bedrijven die daar mensen of robots voor inzetten die de menselijke geest subtiel manouvreren naar het kopen van een mars, ipv het uitdrukken van onvrede). Onvrede = niet-vrede.
Onvrede = +/- onvrijheid. Niet tevreden zijn met de situatie wordt afgekocht door het aansmeren van een chocoladereep…

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 brååtworst

Goed stuk, waarbij terecht de openheid of het gebrek daaraan van de overheid zelf wordt opgemerkt.

Ik denk dat politici de effecten nog niet helemaal doorhebben van de wetgeving die ze op dit punt over de afgelopen jaren nota bene zelf in werking hebben gesteld. Die hebben en zijn namelijk en met name ook op hunzelf van toepassing – iets dat in het centrum van de macht soms al te makkelijk wordt vergeten.

Vertrouwen moet van twee kanten komen en een overheid die haar burgers niet vertrouwd zal uiteindelijk geheid zelf met de billen bloot moeten. Daar kun je de klok op gelijk zetten, zie China, DDR, etc.

Als er al ooit een manier is geweest om het hele internet aan banden te leggen dan was die al lang uitgevoerd – het gaat hier om voornamelijk om de idee en de intentie en de legitimatie van verregaande controle , al was het maar om op dit moment het eigen gezicht te redden.

De geschiedenis van internet leert dat het niet te controleren is en nu schieten de nieuwe ‘wikileaks’ met honderden tegelijk als paddestoelen uit de grond. Zijn ze nu blij?

Beetje naief dus om de verspreiding van informatie op internet tegen te willen gaan als overheid, je zult eerder zelf heel goed moeten overwegen en kritisch naar jezelf moeten kijken welke informatie je op welke manier zoal verzameld, hoe deze beveiligigd is en of het eigen gedrag wel door de beugel kan.

Mochten overheden denken dat ze als regelgevers de controle over internet naar zich toe kunnen trekken, kunnen ze er beter voor zorgen dat ze hun eigen huishouden op orde hebben want anders helpt ‘anonymous’ graag een handje zo te zien is daar een overweldigende populariteit voor.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 Maxm

Wat mij verrast is dat iedereen doet alsof het nieuw is, de overheden proberen informatie te controleren al zolang zij bestaan. De les die hier geleerd kan worden is als je genoeg mensen toegang geeft komt het in het publieke domein terecht. Daar kan je niet tegen beveiligen, het gemak waarmee je informatie kan ontsluiten voor grote groepen mensen is vanuit informatie bescherming de valkuil van automatisering.

  • Vorige discussie