Is de surveillancestaat een neoliberale dystopie, of anders gezegd, is de neoliberale utopie voor enkelen de surveillancedystopie voor velen? Zo, lekker begin voor een pretentieus stukkie.
Ik heb zojuist De Utopie van de Vrije Markt uit. In dit boek stelt de Groningse filosoof Hans Achterhuis dat het neoliberalisme net als ondermeer het socialisme een utopische ideologie is. ,,Veel mensen denken dat de vrije markt een objectief proces is dat niemand heeft bedacht en uitgevoerd. Niemand lijkt verantwoordelijk te zijn voor de ideologie en de utopie erachter. Er zou geen ‘kapitalistisch manifest’ bestaan’’, schrijft hij.
Achterhuis meent dat dat manifest er wel degelijk is, namelijk het boek Atlas Shrugged van de Amerikaanse schrijfster Ayn Rand. Dit boek beïnvloedde in twee frontmannen van het neoliberalisme ingrijpend: Milton Friedman en Alan Greenspan. De onderliggende idee van Atlas Shrugged – en in het verlengde daarvan het neoliberalisme, stelt Achterhuis – is dat het najagen van het zuivere eigenbelang de samenleving als geheel ten goede komt. Of zoals Gordon Gekko zo treffend verwoordde: greed is good.
In tegenstelling tot de klassieke liberalen zien de neoliberalen geen tot weinig taken weggelegd voor de staat. Een waarlijk vrije mens is een mens die kan kiezen met wie hij handel drijft. Een waarlijk vrije samenleving is een marktsamenleving, bevolkt door homo economii. Wie niets te verhandelen heeft, of zich niet rationeel gedraagt, heeft pech.
Dat bracht mij op de gedachte dat de surveillancestaat en het neoliberalisme wel eens nauwer verbonden zijn dan we soms aannemen. Misschien is de neoliberale staat noodgedwongen wel een surveillancestaat.
Eerst: de surveillancestaat. Informatie over mensen is de grondstof geworden die maatschappelijke raderen in beweging zet en draaiend houdt. Bedrijven en overheden brengen ieders gedrag en locatie steeds grondiger en nauwkeuriger in kaart. Die informatie wordt langdurig opgeslagen, bewerkt, verrijkt, verkocht, uitgewisseld en over nieuwe en razend snel groeiende netwerken verspreid en gekoppeld aan andere informatie. Nu de virtuele en echte wereld steeds meer samen vallen, krijgt iedereen een omvangrijke digitale schaduw, die echter versnipperd over allerlei overheids- en commerciële databanken ligt: iedereen heeft een stukje, niemand het geheel.
Die digitale schaduw wordt continu door anderen gebruikt en verwerkt in risico- en klantprofielen. We worden met mensen die op ons lijken in categorieën bijeen geveegd. Die categorieën vertegenwoordigen verschillende niveaus van burgerschap, risico, nut of geldelijke waarde. Ze bepalen in welke mate we extra in de gaten gehouden worden. Of we ergens wel of niet mogen komen. Of we ons kunnen verzekeren en tegen welke voorwaarden. Of we extra hulp krijgen, desnoods ‘bemoeizorg’. Of en tegen welke prijs we commerciële diensten kunnen afnemen.
De reden hiervoor is de sterke wens tot beheersing, het management van alles. We verdragen risico’s minder en minder. Verlies moet voorkomen worden, winst en maatschappelijk welzijn gemaximaliseerd. Door gebruik te maken van voorspellende risico- en klantprofielen kunnen overheden en bedrijven sturen voordat de schade is aangericht of de klant al tot verlies heeft geleid. Probleemgezinnen worden extra in de gaten gehouden. Mogelijke winkeldieven geweerd. Toekomstige dure patiënten door verzekeraars geweigerd. Potentiële Maasmeisjes opgespoord. Verliesgevende klanten weggepest en winstgevende klanten gepamperd. Risico’s worden afgewenteld op degene die het risico vormt. Solidariteit is ver te zoeken.
De surveillancestaat is geen heil- of doemstaat waar Big Brother achter de knoppen zit. De surveillancestaat is op het eerste gezicht doelloos. Er is geen centrum en dus ook geen centrale missie. Surveillancetechnieken hebben wel een doel: het beschermen en behartigen van een eigen of groepsbelang. En iedereen doet eraan mee. Meestal zit daar geen boosaardig plan achter. Je kunt het een individueel bedrijf niet kwalijk nemen dat het verliesgevende klanten niet hoeft. Maar als alle bedrijven die klanten buitensluiten, dan heb je een maatschappelijk probleem dat neoliberalen niet wensen te zien.
Wie veel te verhandelen heeft en zich rationeel – en vooral conform de normen van markt en staat – gedraagt, heeft niets te vrezen. Wie niets te verhandelen heeft, of zich niet rationeel gedraagt, heeft pech. Die krijgt te maken met de harde hand van de staat – bemoeizorg, (geprivatiseerde) gevangenissen, een plek buiten de gated communities en de capsules van filosoof Lieven de Cauter. Die wordt buiten de orde gesteld en daar met allerlei controlemiddelen gehouden. Volgens goed neoliberaal model worden de kosten van deze uitsluiting zoveel mogelijk geëxternaliseerd en aan het zicht onttrokken. En zeker niet bij de prijs inbegrepen. De uitgeslotenen hebben gewoon pech.
Het reëel bestaand socialisme ontaardde in een dystopie, waar de ratio van de partij gold, de macht geconcentreerd was en in het verlengde daarvan de surveillance ook. De socialistische dystopie was in grote lijnen wel doortrokken van solidariteit: niemand was zijn bestaan zeker. Het reëel bestaande neoliberalisme kan in een dystopie ontaarden, waar de macht gefragmenteerd is buiten de overheid en surveillance daarom ook. Ik zie de raakvlakken. Maar misschien zit het gewoon in de aard van de mensen om ieder Groot Idee in de soep te laten lopen.
Reacties (62)
Wat een zeldzaam dom stukje. Het linkse complotdenken gaat nog eens heel groot worden.
Kan de schrijver trouwens aangeven waar M. Friedman zichzelf ooit neo-liberaal heeft genoemd?
Kan de schrijver dan ook meteen aangeven waar hij het idee vandaan haalt dat klassieke liberalen méér taken voor de overheid zien weggelegd dan neo-liberalen, ondanks dat dit volledig in strijd is met de gangbare definities van deze termen?
@Bjorn: Oh, wat treurig. Een reaguurder die denkt dat-ie heel wat is als-ie iemand die een stukje schrijft ‘dom’ noemt.
@TS: volgens mij heeft ad verbruggen ook wel het nodige geschreven wat hier raakvlakken aan heeft.
Een laatste punt: Atlas Shrugged is geschreven in 1957. Als dit het ‘kapitalistisch manifest’ is, hoe kwalificeert Achterhuis dan alle transacties die voor 1957 op basis van wederzijdse vrijwilligheid overeen zijn gekomen?
@gronk: OK, dat was wellicht wat ongepast. Hoe dan ook, de schrijver zit nogal te Noami Kleinen, tot de valselijke toeschrijvingen aan M. Friedman aan toe. Het verbaast me altijd dat linksmensen anderen bij een naam noemen die die personen zichzelf nooit gegeven hebben. Jij vindt dit niet arrogant?
Ik zie niet wat de cultus van ‘wederzijdse vrijwilligheid’ te maken heeft met Ayn Rand. D’r zit wel wat overlap in tussen mensen die dat gedachtengoed aanhangen, maar dat is meer omdat Atlas Shrugged een ‘gateway book’ is; mensen die dat lezen gaan al snel van kwaad tot erger.
Maar ik ben ’t wel met Achterhuis eens dat Atlas Shrugged het rode boekje is van de jaren ’00/’10: slecht geschreven, slecht gelezen, veel te dik, idolate volgelingen.
@5: Bij mijn weten was d’r nog geen neoliberalisme toen Friedman z’n theorieen opschreef. Pas ruim nadat ze in de praktijk werden gebracht werd dat gedachtengoed (wat toen een stuk breder was dan alleen het werk van Friedman, maar wat wel gebruikt werd als ‘onderbouwing’) omschreven als ‘neoliberaal’.
Maar goed, je bezwaar komt d’r eigenlijk op neer dat bv. een Marx het nooit gehad heeft over het ‘marxisme’, en dat het schandalig is om het werk van Marx onder die noemer te scharen. IMSNHO is ’t maar een etiketje wat discussies makkelijker maakt, behalve als je te maken hebt met ideologische scherpslijpers (en historici ;-) )
@gronk,7: er zijn zat mensen die zichzelf marxist noemen/noemden, noem echter eens drie mensen die zichzelf neo-liberaal noemen?
@gronk,6: met die post kan ik echt niks. Wederzijdse vrijwilligheid is een cultus? Van kwaad tot erger; wat is het kwaad, wat is het erger? Idiote volgelingen? Een boek bekritiseren omdat het ’te dik’ is? …?
@9: als je te dom bent om postings te begrijpen dat moet je misschien maar niet reageren.
Maar goed, bij deze: de ‘cultus’ waar het neoliberalisme heenleidt is ’t libertarisme, wat volledige afschaffing van de overheid wil, met kreten als ‘belasting is diefstal’.
Ik bekritiseer het boek niet (hoewel het wel slecht geschreven is en een stuk dunner had gekund, met bordkartonnen karakters). Overigens erkende Rand dat zelf ook: ze schreef haar boek niet voor de lezers (!), maar voor zichzelf, als filosofisch gedachtenspeeltje.
In plaats daarvan constateer ik dat d’r wel parallelen te trekken zijn tussen de verafgoding van Rand en ‘het rode boekje’ van Mao. Je maakt me echt niet wijs dat iedereen die daar in de jaren 70 mee wegliep een overtuigde communist was — daar zaten zat carrieretijgers en meelopers bij.
@gronk: dat ik jouw linkse newspeak niet begrijp zie ik niet als domheid.
Er zijn wel meer filosofische werken, zoals het bij linksige mensen populaire A Theory of Justice, die niet geschreven zijn voor een groot publiek. Ik zie alleen niet in waarom dat relevante kritiek is.
Maar nogmaals, waarom is wederzijdse vrijwilligheid een cultus?
Neoliberaal is juist per definitie niet volledig liberaal, laissez-faire . Alleen economische productie etc wordt daarbij vrij gelaten, op veel andere vlakken is de staat juist nog anwezig. Het is dus half liberalisme en half statisme, etatisme (=socialistisch).
Tien jaar geleden was de tijd van paars, het imho meest neo-liberale na-oorlogse kabinet ooit. Wim Kok is een neo-liberaal, in de zin van wel deels de economie bevrijden maar de mensen gevangen houden..
“Ontstaan van de term Neoliberalisme
De term neoliberalisme is in 1938 gelanceerd door de Duitse econoom Alexander Rüstow op een symposium in Parijs. Met de term neoliberalisme werd afstand genomen van het 19e-eeuwse laissez-faire-liberalisme. Deze beweging stond haaks op de tijdgeest van de jaren dertig die gekenmerkt werd door vergaand overheidsingrijpen in de economie (Keynesiaanse theorie en totalitarisme in nazi-Duitsland en de Sovjet-Unie). Het onderscheid tussen het klassieke liberalisme en het hier gedefinineerde neoliberalisme bestond er met name in dat concurrentiebeleid als overheidstaak werd gezien. De nadruk lag hier zoals later ook op economische aspecten van het liberalisme en niet op burgerlijke vrijheden.
“Merk op dat neoliberalisme boven alles een economische stroming is; aanhangers van het neoliberalisme hebben niet per se liberale opvattingen over andere onderwerpen. Zo kunnen ook conservatieve politici, zoals voornoemde Thatcher die leider van de Engelse conservatieven was, of regelrecht autoritaire politici een neoliberale politiek voeren. Maar ook sociaaldemocratische politici voeren sinds de jaren tachtig vaak een min of meer neoliberaal beleid.”
“. In Nederland worden vooral de namen van de premiers Ruud Lubbers (CDA, 1982-1994) en Wim kok (PvdA, 1994-2002), en Frits Bolkestein (VVD), geassocieerd met het neoliberalisme. “Het eerste beleid gebaseerd op de neoliberale theorie is mogelijk de liberalisering van de Amerikaanse luchtvaart door de Democratische president Jimmy Carter in de jaren zeventig.”
Dimitri doet een poging zijn ideeën / artikelen over de informatiemaatschappij met daarin data over homo consumentus ;) waar klantprofielen een grote rol spelen en uitsluiting kan voorkomen een neoliberale oorsprong te geven. Ten eerste denk ik dat het iig weinig met liberaal van doen heeft. Mensen die buiten de maatschappij vallen bestaan gewoon. De controle gebeurt juist door de staat. (Denk Rouvoet met kinder-databases en patiëntendossiers)
Het risico op volledige uitsluiting lijkt mij bij een liberale samenleving kleiner. Ook nu zijn er zwervers etc, mensen die geen hypo krijgen, slechte historie hebben bij bv wehkamp, telefonieproviders etc. Echter de markt heeft zelfs voor deze eerder verliesgevende klanten oplossingen gevonden. Immers als er ergens vraag is zal bij een vrije markt er een ondernemer induiken. (prepaid bv, vooruit betalen, pepaid creditcards waar de klant het risico op wanbetaling opheft). Dat zo iemand niet meer kan lenen beschermt vooral hemzelf.
Ook kunnen er meer ‘idealistische’ organisaties / bedrijven in de nichemarkt voor minder bedeelden stappen.
Kijk alleen al naar het succes van kringloopwinkels en marktplaats, bedrijven die draaien op die consument.
Dat kapitalisme gaat nog eens heel groot worden zeg ik je.
deels draaien op.
ps Ook charitatieve instanties, maar ook zelfstandige vrijwillige communes zullen blijven bestaan bij een volledig liberale / libertaire maatschappij. Opgedrongen verplichte hulp is van nature onvrijwillig en zal wel wegvallen. Aan de andere kant zullen er meer vormen van vrijwillige (privé, cq groeps, )hulp zijn. Bij neoliberaal (is niet volledig liberaal, zie boven@12) zal het vooral afhankelijk van de staat blijven omdat die de hulp monopoliseert.
@13: Het controleren en sturen van de mens is een liberale gedachtegoed bij uitstek. Voordat het liberalisme zijn intrede deed was landloperij de normaalste zaak van de wereld. Maar met de intrede van de industrialisatie werd deze leefwijze onwenselijk, en werden er wetten gesmeed die het, op straffe van dood, uitroeide. Er zijn nog veel meer zaken toen aangenomen die de zelfredzaamheid van de bevolking negatief beïnvloedde en hun in het gareel dwongen van de liberale droom.
Wat je omschrijft Dimitiri is wat sociologen rationalisering noemen, en nee het heeft niet bijster veel met het neoliberalisme te maken: welke staten zijn het verst in het elektronisch in de gaten houden van hun burgers/onderdanen: neoliberaal Engeland, sociaal-democratisch Zweden en autoritair-corporatistisch (lack of a better word) China. Iets als een burgerservicenummer (zonder welke je niet eens een bankrekening kan openen hier) bestaat niet in die neoliberale heilstaat, de Verenigde Staten.
@jsk: O jawel hoor. Je hebt iets als het ‘social security number’, wat min-of-meer dezelfde rol vervult als ons sofinummer danwel a-nummer.
@ JSK: er is meer aan de hand dan rationalisering alleen. Er zit ook een ideologische laag onder, nl. het blijvende geloof in maakbaarheid. Zit impliciet wel in het stukje overigens. Net zoals links denken de neo-liberalen op hun eigen manier nog steeds dat het leven en de mens maakbaar is. Daar is veel surveillance op gericht. De vorm die het maakbaarheidsdenken aan neemt is wel anders. Rene Boomkens heeft dat erg fraai verwoord in zijn boek: De Nieuwe Wanorde.
,,Al decennialang is de overheid aan het ‘dereguleren’, ‘privatiseren’ en ‘liberaliseren’, maar geconfronteerd met de verontrustende toename van onveiligheidsgevoelens onder de bevolking en met de groter wordende onrust rond integratie, moslimfundamentalisme en criminaliteit onder tweedegeneratie migrantenjongeren ontpoppen de overheid en de politiek zich plotseling als kampioenen van de maakbare samenleving. Dat is echter geen maakbaarheid die, zoals in de jaren zestig en zeventig, in het teken staat van emancipatie, vooruitgang en solidariteit, maar een die in het teken staat van surveillance, controle, misdaad- en terreurpreventie, bewaking, zero tolerance, spreidingsbeleid, inperking van privacy, kortweg: van het herstel van een autoritaire, gesloten samenleving.’’
Grote verschil is ook wie surveilleert: een centralistische machthebber of een decentraal, verplinterd ‘systeem’.
@Bjorn: Dat gelul over Linksdenken etc. is een tikkie vermoeiend. Ik ben niet links. Beetje kritiek op neoliberalisme maakt je nog geen communist (overigens een denktrant waar neoliberalen in uitblinken. Ben je niet voor de inval van Irak dan ben je tegen de VS).
Je maakt bezwaar links genoemd te worden maar noemt M. Friedman wel neo-liberaal? Beetje hypocriet, vind je niet?
@19: overigens een denktrant waar neoliberalen in uitblinken. Ben je niet voor de inval van Irak dan ben je tegen de VS
Dat waren de neo-conservatieven. De grondlegger van het neo-conservatisme was William Buckley. Die had – om het even plat te zeggen – een enorme schijthekel aan Ayn Rand. Zijn tijdschrift National Review publiceerde een vernietigende recensie van Atlas Shrugged die als een klassieker in de literatuurkritiek geldt.
Aanhangers van Ayn Rand noemen zichzelf ook ‘Objectivisten’, niet neo-liberalen, zeker niet in de Amerikaanse context waar ‘liberal’ staat voor ‘links’.
My take: die surveillancestaat is niet iets wat ‘de opzet’ is achter het neoliberalisme, maar het is wel iets wat je ‘erbij krijgt’.
D’r zitten twee min-of-meer parallel lopende bewegingen in onze huidige cultuur: de eerste is de beweging om ‘zo effcient mogelijk te produceren’. Dat moet, want de winst moet zo hoog mogelijk zijn (anders gaan de aandeelhouders mokken). Dat resulteert in schaalvergroting en het stroomlijnen van
businessprocessen. Het idee daarachter is dat het opzetten van het bedrijfsproces vooral een ‘sunk cost’ is, maar dat de extra kosten per product of afgehandelde klant netjes schalen. Voorwaarde is daarbij wel dat alle klanten ‘hetzelfde’ zijn, en zo niet, dat bekend is wel eigenschappen de klanten hebben waardoor ze een aparte benadering nodig hebben. Die schaalvergroting leidt uiteindelijk tot grote bureaucratische molochen waar niks kan, omdat ze maar *een* ding kunnen.
Het nadeel van dat ‘opschalen’ is dat het steeds duurder wordt om ‘de volgende schaalgrootte’ te bereiken — om op te schalen van 10 naar 1.000 producten vereist veel minder investeringen dan van 1.000 naar 100.000 producten. Bijkomend voordeel van schaalvergroting is dat je met wat geluk de enige speler bent in een markt, en dat je dan de prijs kunt zetten.
Een andere factor is die van continue technologische vernieuwing. Dat is een andere manier om de kosten te drukken, maar wel een die veel riskanter is, omdat er veel meer investeringen bij komen kijken (waarvan je niet van tevoren weet welke rendabel zijn en welke niet).
Die technologische vernieuwing heeft als bijeffect dat ze risicovol is*, terwijl heel veel van de ‘oude economie’ druk bezig is om zoveel mogelijk risico uit te bannen.
*risicovol in de zin dat het zoveel geld kan kosten dat je bedrijf er aan onderdoor kan gaan, maar ook dat het een proces neerzet wat zo goed is dat het bestaande producten in no-time waardeloos maakt. Wie koopt er nog DCC-tapes?
Een van de manieren om risico uit te sluiten is marktonderzoek. Wie koopt iets, wanneer, op welke gronden, etc. De bulk van dat soort onderzoek is waardeloos, en het heeft de neiging om producenten naar een ‘grootste gemene deler’ te laten itereren (de bureaucratische molochen kunnen niet zo goed overweg met niches; die worden al snel gezien als ‘niet rendabel genoeg’ cq ‘weinig groeipotentie’).
@16 Je verwart liberalisme met ‘socialisme’ en de maakbare samenleving waarin ongewenste elementen verboden worden. Liberalisme betekend vooral vrijheid. Wat jij beschrijft is (en ‘negatief’ effect van) industrialisatie waardoor bepaalde harde beroepen (ongeschoolde arbeid, dagloners) uitstierven. Dat landlopers voorheen in hun bestaan konden voorzien is bekend, met het wegvallen daarvan door de concurrentie met bv landbouwmachines zal dat lastiger zijn geworden. Het verbieden van landloperij heeft echter niets met het liberalisme te maken, liberalisme is vrijheid.
Sinds 1993 mag het trouwens in NL weer.
Mbt de ‘surveillancestaat’: Eerst was er data, daarna was er surveillance. Die surveillancestaat vegeteert op data die in eerste instantie door allerlei bedrijven bijelkaar worden geharkt, waarbij sommige bedrijven kunnen leven van het verrijken van data (google, kredietbeoordelaars) waardoor die data een eigen leven kan gaan leiden en als onmisbaar wordt beschouwd; soms zelf tot het punt dat het bewust verzamelen van die data nodig is om een beter ‘product’ te leveren.
Liberalisme betekend vooral vrijheid
Offtopic: ik zie liberalisme (zoals het door neoliberalen wordt gepropageerd) vooral als schijnvrijheid. Je mag alles kopen zolang je maar iets kiest wat de albert heijn je aanbiedt.
Veliesgevende klanten:
– die die hun rekeningen niet betalen
– die die alleen kleine orders plaatsen
– die die alleen voor de laagste prijs bestellen en vervolgens naar de concurrent gaan. niet solidair
– die die de expertise van je onderneming benutten zonder daar iets tegenover te stellen, als orders.
Eenieder kent wel probleemgezinnen, winkeldieven en andere lanterfanters welke nu profiteren van de solidariteit van het welwillende deel van de maatschappij.
Ik begrijp niet wat er dystopisch aan is om mensen op hun verantwoording te wijzen, zeker als men iemand duidelijk aantoonbaar benadeelt.
Echt, wat een onzinverhalen schudden jullie uit de mouw. Er is niet eens een begin van bewijs voor jullie theorietjes. Kom eens met bewijs dat ‘neo-liberaal’ beleid tot een surveillancestaat leidt.
@23: Ik wijs op gebeurtenissen van lang voor het eerste socialisme zijn kop opstak. Je hebt de neiging om de staat teveel te vereenzelvigen met socialisme, terwijl de inmenging van dat laatste pas een kleine anderhalf eeuw bezig is. De grootste gedeelte van wat wij de moderne staat noemen is afkomstig vanuit het liberalisme.
@Gronk
Jij woont zeker in een grote stad. Albert Heijn heeft daar de doelstelling om zo veel mogelijk winkelruimte uit handen van de concurrent te houden.
Het zijn een paar suffige ambtenaartjes en wethoudertjes die dat nog niet in de gaten hebben en die het laten gebeuren.
Overigens heb ik dar niet zo veel last van als de “minder bedeelden” onder ons, ik pak de auto en rijd desnoods naar de Carrefour in Schoten
@25 Dat is agitprop tegen de vrije markt. Je mag immers ook naar de wereldwinkel, de kruidenier, bakker, zuivel en kaas winkel, slager of direct uit eigen tuin of zelfs vanuit de vrije natuur eten. Er is nu eenmaal een deel wat ‘vrijwillig*’ kiest voor de ah en daar is niets mis mee.
*Wel is het zo dat de overheid via ‘socialistische’ bestemmingsplannen winkelruimtes schaarser maakt waardoor de ah relatief veel ruimte kan claimen en daardoor eerder monopolistische trekken krijgt. Hier zie je dat een niet liberale maatregel (bestemmingsplan is ingrijpen) leidt tot bv overal identieke shoppingmalls en geconcentreerde winkelgebieden.
@18: Ik dacht nog “zal ik bij voorbaat iedereen die ‘social security number’ zegt een idioot noemen?”. Toch wel spijt dat ik het niet heb gedaan. Gronk, om een bankrekening te openen in de V.S. heb je geen social security nummer nodig. Geloof mij, zonder BSN nummer kan je in Nederland helemaal niks. EN dat heeft weinig met neoliberalisme te maken.
@19:
er is meer aan de hand dan rationalisering alleen. Er zit ook een ideologische laag onder, nl. het blijvende geloof in maakbaarheid.
Misschien ben ik wat te naief, maar is de mens niet altijd bezig met zijn omgeving te vormen naar de grootst mogelijke nuttigheid? En impliceert het bestaan van ‘de politiek’ niet dat de samenleving maakbaar is? Wederom, niet alleen multinationale bedrijven hebben baat bij ‘de surveillancestaat’. Ook bange burgers, ordehandhavers, buurtvaders, woningbouwcorporaties, etc etc.
@22:
My take: die surveillancestaat is niet iets wat ‘de opzet’ is achter het neoliberalisme, maar het is wel iets wat je ‘erbij krijgt’.
D’r zitten twee min-of-meer parallel lopende bewegingen in onze huidige cultuur: de eerste is de beweging om ‘zo effcient mogelijk te produceren’.
Wat een klets. Mijn woningbouwcorporatie heeft camera’s in de flat geplaatst niet om de winst te vergroten maar omdat sommige bewoners niks heel kunnen laten. Surveillance in NL vervangt voor 50% sociale controle die is weggevallen.
@28 Grappig, jij ziet staatsingrijpen weer vooral als liberalisme.
ps Feitelijk beschrijf je met de zwervercase corporatisme.
ps2 Iets kan socialistisch van aard zijn ook voordat de term bestond.)
Nee, corporatisme is klassensamenwerking, en komt pas veel later op het politiek toneel. Wel is liberalisme genegen tot klassensamenwerking, vandaar dat corporatisme op dit moment zo welig tiert.
JSK: val dood.
@33 su Je denkt sterk volgens een vast historisch verloop van de maatschappij, laat me raden, Marxist?
Ik onderschrijf Marx’ analyse.
Aangezien JSK blijkbaar denkt (a-la bjorn) dat z’n argumenten alleen maar voor vol worden genomen als-ie ze voorziet van wat criteria als ‘idioot’/’dom’, of ‘achterlijk’: hier een copypaste van de mentale poep die mongool JSK produceert:
Mijn woningbouwcorporatie heeft camera’s in de flat geplaatst niet om de winst te vergroten maar omdat sommige bewoners niks heel kunnen laten.
En repareren kost geld, plus je moet er een mannetje voor hebben. Je kunt er ook voor kiezen om niet te repareren, en dan wordt ’t bezit van de woningcorp langzaam gesloopt, plus dat ze de resterende woningen niet meer kunnen verhuren of verkopen. Zo’n camera heeft een ietwat preventieve werking, plus dat je kunt *proberen* om de schade te verhalen op degene die de boel loopt te slopen als-ie in beeld is.
En dat had je vast zelf kunnen bedenken, als je niet te vol was van jezelf.
@13: “Mensen die buiten de maatschappij vallen bestaan gewoon“.
Dat is een gotspe.
@27: “Kom eens met bewijs dat ‘neo-liberaal’ beleid tot een surveillancestaat leidt“.
De door de schrijver genoemde zaken bestaan, omdat het op een vrije markt mag bestaan. Daarmee is de surveillancestaat een feit.
#28
Mercantilisme heeft toch weinig met liberalisme te maken. Het was juist Adam Smith die zich tegen het mercantilisme keerde.
@39: Mercantilisme is buitenlands beleid, niet binnenlands, dus ik snap je punt niet.
@Harry/29: ik woon in een grote stad waar albert heijn alle supermarkten opkoopt om ze te veranderen in albert heijns. Als ik naar een andere winkel toe wil moet ik drie kilometer op de fiets. Of teveel betalen bij een hele kleine buurtsuper.
Misschien moet iemand eens een stukje schrijven getiteld: “herken en bestrijd drogredenen”
@gronk: Och, och… vind jezelf niet zo belangrijk man. Als jij het BSN vergelijkt met het Amerikaanse SS-nummer noem ik je dom. Oke, je zegt iets doms. Verder niks aan de hand hoor.
Sorry dat ik zo laat instap maar eh..
@13 EKD is slecht voorbeeld, een staatsorgaan, de RIVM, beheerd wel de dataset, maar de medische data is niet toegankelijk voor de staat.
@19 de maakbaarheid staat niet in het teken van de inperking van de privacy, dit is een gevolg geen doel, hiermee laat je het conspiracy denken je tekst insluipen
Goed, vrij indringende surveillancemaatregelen vinden plaats in een breed scala aan samenlevingen/economische systemen. Vandaar dat ik geen verband zie tussen het neoliberalisme (een economisch systeem) en de surveillancestaat.
En repareren kost geld, plus je moet er een mannetje voor hebben. Je kunt er ook voor kiezen om niet te repareren, en dan wordt ‘t bezit van de woningcorp langzaam gesloopt, plus dat ze de resterende woningen niet meer kunnen verhuren of verkopen.
Dus jij denkt echt dat de enige reden dat een organisatie haar eigendom onderhoudt is om er later geld aan te verdienen? Sorry hoor, nu ben je gewoon dom wat mij betreft. :P
Das Leben der Anderen – Trailer http://www.cinemien.nl/daslebenderanderen/trailer.php?land=nl (Over controlestaat DDR)
@JSK Je point was toch dat in de neo-liberale heilstaat je niet die mate als in nederland in de gaten wordt gehouden ?
Ik denk dat ondanks het kunnen openen van een bankrekening zonder SSN de amerikanen een stuk verder zijn in de elektronische surveilance van hun burgers dan wij hier in de polder heilstaat. zie: http://en.wikipedia.org/wiki/USA_PATRIOT_Act
#40
Dus als de Nederlandse republiek de VOC een monopolie toerijkt, is dat slechts ‘buitenlands’ beleid??
Wat een pret hier,
een beetje proberen op zich betekenisloze woorden snoeihard te laten verwijzen naar noodzakelijke ‘echte’ gebeurtenissen in de wereld om ons heen.
Pak een lekkere borrel en ga er eens een nachtje over slapen.
http://www.imdb.com/title/tt0345061/ voor wie liever de film kijkt
Informatie over mensen is de grondstof voor dictaturen (links als rechts)
Ik wil mijn kop eronder verwedden dat een democratie zoals wij die in Nederland hebben op een redelijke wijze de surveillancestaat op prettige wijze zal kanaliseren ondanks de tsunami van goed opgeleide dwazen als Hans Achterhuis.
De werkelijkheid laat zich niet zo makkelijk in hokjes indelen.
Het probleem is niet neo-liberalisme, of neo-conservativisme. Het probleem is (bijvoorbeeld) dat Google min of meer een monopolie heeft op internetzoeken en veel te veel gegevens is gaan verzamelen over zijn gebruikers. In de droomwereld van de homo economicus gebeurt dat niet, want consumenten hebben daar volledige informatie en weten dus heel goed dat Google meer weet dan goed voor ze is. Bovendien heeft Google in die droomwereld talloze concurrenten die ongeveer even goed zijn, zodat het makkelijk is om over te stappen.
Een regering die alert is op privacy zou hier in moeten grijpen, maar ik zie niet in waarom dat geen neo-liberale regering zou kunnen zijn?
Verzamelen gegevens is niet in de oude vorm van politieke dictaturen, maar de nieuwe vorm wat past bij de excessen van de consumentenmaatschappij.
Het neo-liberalisme is bij D66 al omstreden, onlangs werd gemeld dat er sprake van een ideologie zou zijn. Het begon goed onder paars, maar nu wordt het als een wondermiddel gezien voor alle sociaal-economische kwaaltjes.
De surveillancestaat heeft meer te maken met het falen van beide kanten van het spectrum dan iets anders.
Internationale vergelijking telefoontappen:
The report concludes that Italy has the highest number of wiretaps per capita, 76 per 100.000 inhabitants. The Netherlands follow closely on the second place with 62 and Switzerland gets a third place with 32. Austria has the lowest number in Western-Europe with 9 wiretaps per 100.000 inhabitants. The statistics show a remarkable low figure for the Anglo-Saxon countries. The USA apply only 0,5 wiretaps for the given number of inhabitants. The statistics would mean that Italy engages into wiretapping about 140 times more often then the USA when compared to the number of inhabitants. The report does not go into the use of wiretaps by intelligences services and systems like Echelon.
En een internationale ranking van Privacy International:
http://en.wikipedia.org/wiki/Privacy_International#PI_and_public_controversy
Engeland (43) en de V.S. (40) staan laag, niet zover daarboven staan Frankrijk (37), Denemarken (34), Zweden (31). Bovenaan staan Duitsland (12), Belgie (5) en Canada (2). Er zit niet echt een patroon in wat economisch systeem betreft: Engeland, VS en Canada zijn neoliberaal maar Zweden en Denemarken sociaal-democratisch. Frankrijk, Duitsland en Belgie dan weer corporatistisch. Ik denk dat geschiedenis en (politieke) cultuur een veel grotere rol speelt: V.S. na 9/11, Duitslands nazi-verleden, de taalstrijd en de daarop volgende bestuurlijke chaos in Belgie en de consensuspolitiek in de Scandinavische landen hebben mijn inziens een veel grotere invloed op het privacybeleid dan ‘economisch systeem’.
De surveillancestaat is bijna een contaminatie. Het is niet nieuw. Elke staat van de oudheid tot nu heeft controle over zijn burgers geëist en gehad. Geheime diensten, archieven, spionnen, verklikkers.
Het enige dat vandaag de dag nieuw is het technische element.
Menselijk gezien is er niets veranderd.
Vergelijk het met de holocaust: de aantallen en het technische element waren anders maar de immoraliteit en vernietigende realiteit was uniform van de oudheid tot WOII. Opmerkelijk dat de controle van de staat in WOII ook zo heftig was.
Tot zover maar weer de verboden vergelijking met een verboden periode.
Je tot achter je kleren laten kijken door jan en alleman gebeurt al lang en gebeurt volkomen vrijwillig. Facebook, Myspace, Chatroulette, Twitter, noem maar op. Nee, waar mensen bang voor moeten zijn is niet het verlies van privacy. Het is het stille misbruik van gegevens door mensen die machtiger zijn dan jij. Als iedereen iedereen kan bekijken, lost dat probleem zich vanzelf op: de gegevens die de staat heeft, zijn niet ‘gevoeliger’ dan die, die de buurman ook heeft. M.a.w. ik ben het (weer eens) niet met Dimitri eens: weliswaar heeft het in zoverre iets met kapitalisme te maken, dat de best ge-informeerde de meest voordelige keuzes kan maken (en dit gaat over totale informatie-voorziening nietwaar), maar nee, dat is niet iets om bang voor te wezen. Dat is m.a.w. geen dystopie.
Nou KJ ik ben het nog nooit zo met je eens geweest als nu. Het grote privacy probleem is niet het inleveren van privacy van de burger want dit is niet te stoppen en zoals je aangeeft grotendeels vrijwillig. Het kritieke vraagstuk is hoe we het gebruik van al deze gegevens zo transparant mogelijk maken zodat de vruchten van het informatietijdperk door iedereen geplukt kunnen worden en machtsmisbruik benoemd en bestreden kan worden. De dystopie dreigt pas wanneer heel veel informatie enkel beschikbaar is voor een kleine elite, niet wanneer iedereen er over kan beschikken.
@ 53. Waarschijnlijk de scherpste analyse in de reacties.
Heb me nog niet verdiept in het werk van Achterhuis, misschien toch eens doen. Vooral lijkt het me spannend om dat boek van Ayn Rand ’s een keer te lezen, en te concluderen of ze nou werkelijk die ‘vrije markt’ als oplossing ziet of er tussen de regels door juist voor waarschuwt. Ik heb ‘1984’ ook wel eens geïnterpreteerd als een oproep om je maar neer te leggen bij Big Brother (kennelijk ben ik de enige) – of de blauwe of de rode pil in ’the Matrix’: volgens mij hebben de robots in het laatste deel, met die scene in dat parkje toch gewonnen…
Semantische prietpraat, (neo)liberals zijn in de USA links, ‘corporatisme’ doet me denken aan de ‘corporations’ – bedrijven als rechtspersoon, die een steeds grotere macht krijgen, molochs vergelijkbaar met een totalitaire staat – wat weer niks met het Europese corporatisme te meken heeft.
Dat is iets wat die VVD-stemmers als ‘liberalen’ toch wel eens mogen bedenken, dat juist die corporations van de vrije markt de hardwerkende kleine ondernemer opslokt, juist de mensen die op ze gestemd hebben.
Nog een aardig stukje van Thomas van der Dunk (oei-oei bij de meeste rechtse mensen gaat dan gelijk de antenne uit: wat er ook staat, het is onzin) beetje zelfde onderwerp:
http://extra.volkskrant.nl/opinie/artikel/show/id/5778/Neoliberalisme_en_stalinisme_zijn_zielsverwant
Op het eind vervangt vdD de term ‘neoliberalisme’ trouwens door ‘ultrakapitalisme’, lijkt me gezien de verwarring iets correcter.
Dit waren zomaar wat losse waarnemingen, nog een persoonlijke waarneming: de seven die ik eigenlijk alleen maar ken als ongenuanceerde trol weet in dit draadje zowaar zinnige dingen te zeggen, niet dat ik het daar 100% mee eens ben, maar het lijkt wel een andere seven dan de links bashende, wilders-bashers-bashende seven die ik tot nu toe tegen kwam…
dit is om u te melden dat mevrouw Williams Deborah is Momenteel biedt lening aan de
behoeftige tegen een laag tarief 0f 3% indien u geïnteresseerd bent contact [email protected]
FILL de kredietnemer INFORMATIE
Uw Naam _____________________
Uw Adres :____________________
Uw Land :____________________
Uw Beroep :__________________
Lening bedrag dat nodig is :______________
Lening Duur :____________________
Maandelijks Inkomen :__________________
GSM-nummer :_
Mrs Deborah Williams