COLUMN - Een voorbeschouwing op het lang verwachte regeerakkoord. Met aanbevelingen voor de formateurs.
De Grote Sprong voorwaarts van Mao is al weer een halve eeuw geleden en erg mooi liep het niet voor de Chinezen: het rode boekje, processen, honger… Met utopisten kun je beter oppassen, zo hielden mijn studiegenoten mij waarschuwend voor, en beperkten zo mijn groei in radicale richting.
Nu struikel ik weer over een sprong: van Naomi Klein in “neen is niet genoeg”. Zij heeft in Canada een sprongmanifest gemaakt, dat de mondiale crisissen verbindt. Wat bereiken wij met het incrementele beleid, het voorzichtig prutsen aan marginale verbeteringen? In de lijstjes doet ons land het goed, maar moeten we tevreden achterover leunen? Wat gaan we lezen in het regeerakkoord van vier heren? Inspirerende vergezichten?
Niks utopie
Het dominante neo-liberale gedachtengoed moet niks hebben van utopisch denken: Rutte zag er een olifant in, die hem het zicht op de horizon belette. Voor radicaal beleid is in een meer partijen systeem meestal onvoldoende steun, behalve in crisistijd: ons Deltaplan is een mooi voorbeeld.
Veel partijen hebben we door ons stelsel van evenredige vertegenwoordiging. Dat tempert de neiging tot radicale oplossingen. Ook een gewortelde traditie van collegiaal bestuur draagt bij aan dat matige. In mijn vak komt ook het “pacificatie-denken” voor, grote verschillen tussen religieuze groepen, die aan de top worden overbrugd. De vorige coalitie had “bruggen bouwen” als motto.
Ik zie weinig verandering, weinig echt sturende gedachten. Een probleem is de spanning tussen bestaanszekerheid en de gewenste flexibiliteit op de arbeidsmarkt. De Vereniging Basisinkomen (Vbi) poogt daarover een brede discussie op gang te brengen, maar dat brede lukt maar matig. Het Netwerk Politieke Innovatie (NPI) doet mee door de wenselijkheid van meer onderzoek, experimenten en inzicht te onderstrepen. (16 oktober, Den Haag)
De ideologische verschansingen van voorstanders en tegenstanders zijn groot. De bewindslieden verklaarden in het parlement dat er voldoende onderzoek was om te concluderen dat het basisinkomen geen begaanbaar pad zou zijn. Maar is dat zo? Of is er een besluit genomen om een onderwerp niet op de politieke agenda te plaatsen?
Niks experimenten
Een experiment kan het benutten zijn van een policy-window: soms komt er een kans voorbij, die je moet grijpen. Dan is er wel een manier nodig om je van de druk van het bestaande te ontdoen, want het bestaande is de vijand van het nieuwe.
In het beleid van SZW vinden nu experimenten plaats met een soepeler toepassing van de bijstandswet. Ik heb daar eerder over geschreven: die experimenten worden gehinderd door de beschikking over bijstandsexperimenten. De reden is simpel: gepoogd wordt lokaal mogelijk te maken wat nationaal niet kan, inkomensbeleid. Lokaal wordt immense hinder ondervonden van bemoeienis uit Den Haag die gericht is op beveiligen van het bestaande tegen het nieuwe.
Maar een experiment is precies dat: iets nieuws dat het bestaande doorbreekt. Daarvoor is ruimte nodig: vrijstelling van wettelijke bepalingen en als dat niet nodig is, toch nog wel bescherming tegen vijandige bestaande belangen. Dat is een regime dat gevestigd moet worden.
Hoe dat moet is niet zo lastig: als je wilt veranderen, kan dat. Je kunt ook formeel uitwegen zoeken voor experimentele inbreuken tegen bestaande wetgeving. Het is in de volkshuisvesting beproefd.
Niks algemeen belang
Het neo-liberale denken vindt niet dat de overheid steeds bezig moet zijn met het definiëren van het algemeen belang. De vrije markt dient immers dat algemeen belang. Het is oud denken van Reagan en Thatcher: TINA, there is no alternative.
Dat is natuurlijk onzin, een ontkenning van de politiek, want er zijn altijd alternatieven. Maar het denigreren van de ambtelijke bureaucratie in het openbaar bestuur heeft wel gevolgen. Er moest geprivatiseerd en verzelfstandigd worden. Bestuurlijk niet eens zo gek, mits begrenzende kaders in publiek debat worden bepaald.
Daar zit het probleem. Want globaal en op afstand besturen is buitengewoon lastig, vooral als het ook nog eenvoudig, rechtvaardig, effectief en efficiënt moet zijn. Peter van Hoesel schreef daarover nu bijna tien jaar geleden een boekje ”Partij voor de Eenvoud”. Ook De Bono schreef inspirerend over eenvoud.
In het wonen is er gedecentraliseerd en verzelfstandigd, maar de woningmarkt is nog steeds op slot en een nieuwe explosie na oververhitting dreigt. Eenvoud is kennelijk niet simpel.
Zie de krant: fipronil in eieren? Waarom heeft de inspectie niet opgelet? Waarom krijgen de boeren geen vergoeding voor hun schade? Verkeersvliegtuigen laag over de Hoge Veluwe en steden in het oosten? Waarom? Wie heeft bepaald dat Lelystad een hulpveld voor Schiphol zou worden? Waarom is niet eerder gereageerd?
Wat is algemeen belang precies? Hoe moet het worden gediend? Komt iedereen aan zijn trekken?
Niks kwaliteit
Het openbaar bestuur moet leveren, want het is duur genoeg en ontregelend genoeg. We geven veel geld uit aan de arbeidsmarkt en het weer aan het werk krijgen van werklozen. Maar onderzoek naar de effectiviteit van dat beleid is er weinig: en het onderzoek dat er is, wijst in de richting van absurde kosten en minieme effectiviteit.
Waarom lukt het niet de wenselijke kwaliteit te leveren? Mijn beeld is dat de privatiseringsgolf is gedreven door het neo-liberale denken. Als je niets ziet in beleidsdenkers, wordt er geen beleid bedacht. En dat is misschien juist nodig, naast een goed functionerende markt.
Een tweede reden is de keerzijde: autonome instellingen doen hun werk en krijgen belangen. Werken willen ze wel, maar budgetten en beveiliging van hun positie zijn steeds belangrijker. De bestuurders zijn bezig met de gefragmenteerde politiek en elkaar.
Zo kan een Alderstafel rapporteren tot St. Juttemis en nog ontwaakt men niet. Zo kon woningbouwvereniging Vestia, gecontroleerd door een accountant, de gemeente en het Rijk, tot vlak bij de afgrond komen. Zo kan de Kamer debatteren over eigen risico in de zorg, terwijl een kleine verzekeraar zich net rebels van het (vermoedelijke) beleid afwendt.
Voor de aardigheid: tik ‘deep state’ of ‘double government’ in Google. In de V.S. is de laatste jaren het besef ontstaan dat ze een regering hebben, met een bureaucratie, maar daarnaast een wereld van ‘agencies’ en denktanks, met eigen, soms schimmige financiers. Dat levert een verwarrende dubbele aansturing op, uit de departementen en uit de private organisaties.
Is het bij ons anders? Och, de decentralisaties in het sociaal domein, leiden tot een inkoopcircus van zorg. Wethouders vinden dat daaraan moet worden mee gedaan en het budgetrecht van de gemeenteraad verdwijnt in een mengsel van bureaucratie en institutionele belangen op regionaal niveau. We verloren de zeggenschap over de centrale geldstroom geheel.
Naar innovatie
Zo kom ik tot een recept, we zullen een paar dingen moeten doen.
- Afstand nemen van vruchteloze tegenstellingen, b.v. die tussen markt en overheid. Waar de markt dingen kan doen, moet dat gebeuren, maar binnen grenswaarden die politiek worden bepaald. De overheid mag en moet zich met de markt bemoeien vanuit een voortdurend bijgestelde visie op het algemeen belang. De inspiratie daarvoor komt van onder op. De bron van de politieke macht is de relatie tussen buren.
- Andere tegenstellingen moeten juist sterker: politiek en bureaucratie behoren in een professionele verhouding tot elkaar te werken. Politiek en bestuur lopen teveel door elkaar heen. De oorzaak daarvan ligt sterk bij de druk van de media.
- Ruimte scheppen voor experimenten, in de vorm van een experimentenregime dat oplossingen biedt voor de problemen daarvan. Ten eerste: in regeltechnische zin ruimte scheppen om af te wijken. Ten tweede: bestaande wijzen van handelen zijn gekoppeld aan belangen, die zich tegen de nog zwakke vernieuwing zullen keren. Prille bloemen moeten tegen die vijandigheid moet worden beschermd.
- We moeten eenvoud weer in het vaandel voeren. Het gaat niet om 1% of 3% waarop de specifieke regels zijn gebaseerd volgens Wijnberg, maar om het effect in de samenleving. Regels hebben vaak grote transactiekosten, die moeten worden gekoppeld aan de bereikte rechtvaardigheid. Die eenvoud moet door beleidsambtenaren worden bevochten, op elkaar en op de politiek.
Het is het denken van het Netwerk voor Politieke Innovatie dat ik hier probeer weer te geven. Het NPI is een moderne organisatie, met zwakke verbindingen tussen mensen en internet als schakel. Het is die zwakte die ook kracht geeft. Wie helpt ons?
Reacties (21)
Er zitten 4 verschillende partijen aan tafel, een rechts liberale, een rechts christelijk conservatieve een links christelijke en een links-midden liberale, al met al een brede vertegenwoordiging van het algemene belang. De partijen die geloven in het Neo Liberale complot zijn in een dikke minderheid en hebben fors verloren tijdens de verkiezingen, op misschien de PVV na. Bijna alle reguliere partijen zijn het eens met de huidige, in heel het westen gangbare en geaccepteerde economische standaarden eens. Ze komen voort uit een politieke evolutie en nieuwe economische inzichten van links tot rechts.
Uiteraard zijn er alternatieven, Cuba, Venezuela, China, Rusland, noem het maar op, allemaal zijn ze uitgelopen op een drama en veruit inferieur aan het onze. Na de val van de muur is een grote democratische meerderheid er toch wel achter dat de westerse economische standaard over het algemeen de beste gang van zaken is. Het idee dat de overheid iedereen moet onderhouden en aan het handje houden is sinds de jaren ’70 wel voorbij. Een basisuitkering hoort bij die jaren ’70 DDR ideologie van de staat is de baas en de individuele burger de horige, het hoort in de geschiedenisboekjes thuis als een mislukt experiment, niet in de politiek anno 2017.
Vanzelfsprekend kan er op puntjes ook nog wel wat verbeterd worden in het huidige Westerse model, maar in de komende decennia zal dit alleen maar groeien en zich verder verspreiden over de wereld. Het jaren 70′ socialisme is voorgoed voorbij, wen er maar aan, tijd om je aan te passen aan de 20e eeuw.
@1: …..aan te passen aan de 20e eeuw? Wie loopt er hier achter?
Het grote voordeel van de enorme versplintering is dat ideologische vergezichten ook blijven wat ze zijn: vergezichten. Dan schijn je er neoliberaal gedachtengoed er op na te houden volgens sommigen. Nou, dat moet dan maar! Het kenmerkende van ideologisch verdwaasden is het hardnekkige geloof in de maakbare samenleving. De aanhang van de PVV zijn in dit verband ook ideologisch verdwaasden die geloven in de maakbare, moslim en Marokkaanvrije, samenleving.
Ons democratisch stelsel is een goede garantie tegen ideologische vergezichten van welke snit dan ook. De prijs die we betalen is een bij voorbaat al rommelig kabinet waar conservatieve christenen gaan samenwerken met progressieve (maar wel pragmatische) linksliberalen. Bijeengehouden door oliemannetje Rutte.
Als het niet kan zoals het moet, dan moet het maar zoals het kan. Zolang ideologie maar weg blijft uit Den Haag.
@2
Oeps…als je niet meer in huis hebt dan een aanvalletje op een verschrijving is het niet best, Jos…
Van tijd tot tijd wordt de krant opgeleukt door een open-deur-onderzoek waarin wetenschappelijk wordt vastgesteld wat iedereen al wist. In het geval van heel wat uit hun klauwen gegroeide instanties weten die dat maar al te goed en ze zitten niet te wachten op een wetenschappelijk bewijs van hun onvermogen, want ze missen de flexibiliteit om het geheel anders te doen. En intussen blijven we zitten met situaties waarin meer geld en moeite wordt gestoken in het controleren van uitkeringsgerechtigden, dan in de uitkering zelf. En dat is dan maar één voorbeeld.
@1: Die Age of Aquarius zit alweer in de 21ᵉ eeuw. Ik mag toch hopen dat macht, mogelijkheden en middelen wat eerlijker verdeeld gaan worden.
@3 Ook in one versplinterde consensuspolitiek zijn vergezichten belangrijk. Gelijke rechten voor vrouwen en homo’s, een behoorlijke oudedagsvoorziening voor iedereen, goed onderwijs en goede gezondheidszorg voor iedereen… Ooit waren dat allemaal ideologische vergezichten en stap voor stap zijn ze verwezenlijkt.
Het begint met een ideologisch vergezicht waar je dan stapje voor stapje ook de tegenstanders kan overtuigen. Zelfs de VVD werkt tegenwoordig mee aan de afschaffing van de hypotheekrenteaftrek.
En vergezichten zijn nu ook nog hard nodig. Iedereen mag strijden voor zijn eigen vergezichten (basisinkomen, een veel kleinere overheid, fossielvrije energievoorziening, Marokkaanvrije samenleving). De toekomst zal uitwijzen welke vergezichten werkelijkheid worden.
Politici die doen alsof ze geen ideologische vergezichten hebben en alleen maar rationeel praktische problemen oplossen zijn gevaarlijk. Die hebben ook een agenda, maar willen hem niet prijsgeven omdat het niet de bedoeling is dat ze worden gestoord bij de uitvoering ervan.
@1:
“De partijen die geloven in het Neo Liberale complot …”
Om eerlijk te zijn ken ik geen partijen die in complottheorien geloven, behalve natuurlijk PVV en FvD met hun cultuurmarxisme. Ik heb het idee, dat je een nogal verkeerd beeld hebt van bepaalde partijen …
Je ziet eigenlijk steeds meer weerstand tegen het marktfundamentalisme. Sowieso, wetenschappelijk gezien is er al heel lang bijna niemand meer die er enig voordeel in ziet. Inmiddels zijn het echt niet meer alleen de linkse partijen die zich hiertegen verzetten; eigenlijk is de VVD nog zo’n beetje de enige partij die vast blijft houden aan hun marktdogma.
Beweren dat er verder geen alternatief is, zoals jij probeert te doen met Cuba etc., wordt steeds minder geloofwaardig, omdat er natuurlijk wel degelijk een heleboel alternatieven zijn. Ik denk, dat de komende jaren voor jou erg vervelend gaan worden, wat dat betreft.
“Het idee dat de overheid iedereen moet onderhouden en aan het handje houden is sinds de jaren ’70 wel voorbij. ”
Nou … dat is wat ingewikkelder. Op zich heb je wel gelijk dat dat idee voorbij is, en dat is al veel langer dan sinds de jaren ’70. Waar je het hier over hebt is eigenlijk het verschil tussen communisten en sociaal-democraten, zeg maar. Sociaal Democraten vinden niet dat de overheid iedereen moet onderhouden, en dat is al zo ongeveer sinds 1870, een eeuw voor de datum die jij noemt. Echter … de laatste tijd zie je steeds vaker dat juist regressief rechts hier weer mee komt, zoals jij hier ook doet.
@1:
“Het jaren 70′ socialisme is voorgoed voorbij, wen er maar aan, tijd om je aan te passen aan de 20e eeuw.”
Tsja. Ik pas me liever aan aan de 21e eeuw. Maar goed, ik kan ook wel weer begrijpen dat regressiefjes liever de tijd terugdraaien …
Op een enkeling na stellen jullie me teleur.
Ik geloof niet zo in maakbaarheid, zo begin ik nota bene. Ik pleit wel voor het overstijgen van vruchteloze tegenstellingen: de vrije markt is een fictie, dus een goede combinatie van overheidsregulering en marktwerking is altijd waar het om gaat.
Zo is het ook met de dimensie centraal en decentraal: ik word moe van de keuze voor Den Haag en tegen gemeente en regio. Natuurlijk zijn de lokale politici prutsers, maar als je ze alleen laat uitvoeren en geld besteden waarvoor ze niet verantwoordelijk zijn wordt dat nooit beter.
Ik heb het niet over een neo-liberaal complot, het lijkt me ook onzin. Het gaat er om voor wie je regeert; daarin sta ik aan de kant van veel teleurgestelde kiezers, die vinden dat ze niet worden gezien of gehoord.
@5: ben je het met me eens? Ik keer me tegen het uitgeven van miljarden zonder effect, omdat je het gevoel hebt dat je iets moet doen.
Dat is de reden om nog eens te wijzen op het gepraat overeen basisinkomen. Dat heeft een ideologische kant maar niet links.
Als je tegen ideologie bent en alleen maar pragmatisme wilt, moet je ook wel voor de EU zijn, want daar is de politiek weg georganiseerd.
@9: Als je auto niet door de apk komt omdat de koplampen verkeerd staan, moet je niet de banden oppompen, maar de koplampen stellen. En als je alleen maar een bandenpomp hebt en geen schroevendraaier, is het tijd voor nieuw gereedschap. Ik denk dat we het wel eens zijn, maar ik zit ook met een kinderlijke waarom-vraag: Waarom worden instanties starder naarmate ze groter zijn?
Overigens zie ik een overlap met een ander artikel van vandaag: de beren op de weg.
@6
Je kan je kennelijk niet voorstellen dat er politici zijn die geen ideologische vergezichten hebben en dan ga je in de complotmodus en verdenkt ze van een geheime agenda. Ik op mijn beurt onderscheidt twee soorten politici: zij die pragmatisch zijn en zij die idealistisch zijn. (als uitersten) Pragmatisch wil niets anders zeggen dat je stapje voor stapje een kwestie benadert en op nut en bruikbaarheid beoordeelt. Neem het referendum, dat was toch vooral een dingetje van D66 (en PvdA, GL). Het is goed dat het referendum voorzichtig in de praktijk is geplaatst. Dan kan het op nut en bruikbaarheid worden beoordeeld. Vandaar ook de terugtrekkende beweging van D66.
Gelijke rechten is voor mij vanzelfsprekend. Maar vermoedelijk zit de SGP op de achterbank van het komende kabinet en dan dien je daar pragmatisch mee om te gaan. In de praktijk betekent dat waarschijnlijk geen verslechteringen voor vrouwen en homo’ s. Verbeteringen moeten maar weer even wachten.
Ik ben voorstander van een fossielvrije energievoorziening. Liefst vandaag nog. Maar niet als ideologisch vergezicht. Het is niet meer dan een méning. En gezien de samenstelling van het toekomstige kabinet moet die fossielvrije energievoorziening maar weer 4 jaar wachten. Er is gewoonweg geen animo voor een fossielvrije energievoorziening, dus zet ik als niet-idealist mijn mening weer 4 jaar in de ijskast.
@11 Je ware agenda verbergen is iets anders dan een complot. Een complot vereist onderlinge afstemming en bewuste misleiding. Ik ben ervan overtuigd dat Rutte, net als jij, denkt en echt gelooft alleen maar pragmatisch problemen op te lossen. Maar je kan een probleem alleen oplossen als je een plaatje hebt van hoe de oplossing eruit moet zien.
En dat plaatje is in de politiek altijd een keuze. Zowel over het eindplaatje als over de weg ernaartoe moet gediscussieerd worden. Doen alsof er maar één opplossing is en alleen de route moet worden besproken, dat is pas echt ideologische verdwazing.
@9: Ik denk, dat er in feite sprake is van een ideologisch conflict, maar dat dat conflict om meerdere reden verborgen blijft. Als je die posts van Le Reboutable en Lutine ziet, dan zie je iets wat ik wel meer tegenkom, namelijk het idee dat de maatschappij wel zo’n beetje af is. Laten we dit de neo-liberale consensus noemen. Dat is natuurlijk niets meer dan een ideologische stellingname, maar het wordt gepresenteerd als een puur pragmatisch punt, dat niets meer met ideologie te maken heeft. Dat Vliegveld Lelystad verhaal is een mooi voorbeeld. Eigenlijk is de overheid daar heel actief bezig om een markt te scheppen, maar het komt over als een soort autonome ontwikkeling, waar niemand verder vat op heeft.
Dat is lastig om te doorbreken. Toch denk ik, dat discussies als over het basisinkomen uiteindelijk de beste weg zijn, omdat ze je dwingen om fundamenteel anders naar zaken te kijken. Het hele idee sociale zekerheid moet je compleet opnieuw uitdenken bij een basisinkomen, want dat kan je plotseling op allemaal verschillende ideeen uitwerken, en dat zijn ideologische keuzes. Maar op een of andere manier blijft ook dat een beetje hangen; Rutger Bregman heeft het leuk op de agenda gezet, maar tegenwoordig speelt hij liever PR-boy voor wat pscychologische en pegagogische charlatans. Hm, misschien moet ik toch maar langskomen op 16 oktober ;)
Femke Halsema was gisteren in Buitenhof, met een bewust utopisch plan over vluchtelingensteden. Het mooie daarvan is niet eens het plan zelf, maar dat je eens gaat nadenken over het hele vluchtelingenprobleem. Misschien zou het niet slecht zijn om op meer vlakken eens wat utopische plannen te maken.
@11:
Het punt is, je kan uberhaupt geen politiek bedrijven zonder ideologische vergezichten. Je moet ergens je standpunten op baseren. Wat vind je een goed belastingtarief, bijvoorbeeld ? Dat is politieke vraag, die toch wel af en toe naar boven komt. Daar kan je geen pragmatisch antwoord op geven; je antwoord wordt bepaald door wat je een wenselijke inkomensverdeling vindt, en dat is een ideologische keuze.
Of neem het inrichten van het inburgeringstraject voor vluchtelingen. We hebben nu een of ander geprivatiseerde chaos gecreeerd van allerlei bedrijfjes die taalcursussen aanbieden, en zadelen de vluchtelingen vervolgens op met een schuld en de verantwoordelijkheid om zelf een goede cursus te vinden in een taal die ze noodzakelijkerwijze nog niet spreken. Daar zitten allemaal ideologische keuzes onder. Als je het puur pragmatisch zou aanpakken, dan zou je het heel anders organiseren.
Wat jij pragmatisch noemt is wel degelijk idealisme. De twee sluiten elkaar niet uit, integendeel zelfs. Als je een ideaal echt wilt bereiken, dan moet je wel pragmatisch zijn, maar dat betekent niet dat het ideaal niet idealistisch kan zijn. Dat D66 het referendum wilde invoeren was wel degelijk een zeer ideologische kwestie, en gelukkig hebben ze die inderdaad vrij pragmatisch benaderd.
Er zitten pakweg 40 zetels in de Tweede Kamer voor wie gelijke rechten helemaal niet vanzelfsprekend zijn. Dit is een redelijk fel ideologisch conflict op dit moment. Dat ga je echt niet oplossen met staand het Wilhelmus zingen. Er zijn nu eenmaal groepen die graag een aantal burgerrechten zouden afschaffen, en die groepen groeien alleen maar door ze naar de mond te praten.
Fossielvrije energievoorziening is een ideologisch vergezicht. Als jij daarvoor bent, dan ben je voor een ideologisch vergezicht. Maar ik bedenk me, dat jij misschien iets anders onder ideologie verstaat dan ik. Wat bedoel je precies met fossielvrije energievoorziening als ideologisch vergezicht ?
@12
Dan zijn we het daar in ieder geval over eens. Er is nooit maar één oplossing. Werkende voort zie je wel waar je uit kom. Waarbij je best een plaatje mag hebben hoe de oplossing er uit ziet. Zolang die maar niet heilig wordt verklaard. Doe je dat wel, dan betreedt je het terrein van het idealisme.
@14
Excuus dat ik slechts één onderdeel van je reactie er uit pik. Maar mijn benaderingswijze is voor alle onderwerpen hetzelfde.
Het klopt wat je schrijft. Maar ik persoonlijk ben niet in ideologisch conflict en ik vind dat ‘we’ dat ook niet moeten doen. Ik neem aan dat je o.a. doelt op PVV en SGP.
Ik vind het vanzelfsprekend dat we moslims, homo’s, vrouwen gelijke rechten toe kennen. Ik ken ook geen enkele reden om dat níet te doen. Gelijke rechten staan ook in de grondwet omschreven. En niemand zou zich als ideologische tegenhanger van de PVV moeten presenteren. Iets wat vanzelfsprekend (van nature zo is) is, is helemaal geen ideologie. Dit gezegd hebbende, maak ik mij er ook wel eens schuldig aan de contramine. Dat zou ik niet moeten doen.
Als iets waar persé naar gestreefd moet worden. Want klimaatverandering blablablabla.
Er is al iets van een transitie gaande en waar die uit komt daar hebben we geen idee van. Er is ook geen algemeen beleeft gevoel van urgentie. Laat die utopische vergezichten dus maar zitten.
@15:
“Maar ik persoonlijk ben niet in ideologisch conflict …”
Nee, dat is niet waar:
“Ik vind het vanzelfsprekend dat we moslims, homo’s, vrouwen gelijke rechten toe kennen.”, maar er zijn partijen die daar anders over denken en dus met jou in conflict zijn. Wat voor jou vanzelfsprekend is, kan voor anderen juist een enorm groot probleem zijn. Dat is nu precies waar politiek over gaat, als het goed wordt gedaan. Jij kiest ervoor om niets met dat conflict te doen, maar daarmee verdwijnt het niet.
Dat hoeft geen open conflict met wederzijdse scheldpartijen te zijn; het kan ook een bevroren conflict zijn, waarvan nooit iets in de media komt, en wat iedereen na verloop van tijd vergeet. Maar het conflict is er wel degelijk. Het is, denk ik, juist het doen alsof dit soort conflicten er niet zijn waardoor zoveel kiezers naar de flanken worden gejaagd.
Ik begrijp je nog steeds niet zo goed. Je bent een voorstander van fossielvrije energievoorziening, maar toch vind je dat daar niet persé naar gestreefd hoeft te worden ? Hoe moet ik dat zien ? En het lijkt erop, alsof je dat laat afhangen van het gevoel van urgentie dat het publiek heeft; lijkt je dat nu echt zo’n hele pragmatische aanpak ?
Het begrip ideologie en vergezicht lijkt problematisch te zijn.
In de politiek gaat het in principe over richtingen en de waarden gebonden redenen om die te kiezen.
Als je alleen maar praktische oplossingen zoekt, ben je geen politicus maar een bestuurder. Of, dan praat je ambtelijk en niet politiek.
Zijn er oplossingen voor problemen te vinden die effectief en efficiënt zijn? Dat is de basisvraag.
Dus als de orkanen in sterkte toenemen en elkaar vaker opvolgen, kun je een betere hulporganisatie opzetten, maar je kunt ook besluiten dat het zeewater te warm wordt door de klimaatverandering.
Trump vindt dat een thema van niks. Hij wil de fossiele brandstoffen eerst opmaken voor zijn rijke vriendjes.
Het thema dat ik probeer te behandelen voor ons kleine regeerakkoordje is of we een doorbraak kunnen maken in de eindeloos ingewikkelde onderprestatie van ons bestuurlijke systeem. Willen we ten onder gaan aan Chinese concurrentie, dan moeten we zo doorgaan als we nu doen. Willen we verder verstrikt raken in onze eigen complexiteit, dan moeten we vooral doorgaan met alles in Den Haag te concentreren, want dan loopt B.V. Nederland wel vast. In Duitsland voelt de AfD stemmer zich niet gehoord, in Groot Britannië is de uitgang gekozen van de EU, door kiezers die vinden dat Brussel niets hoort.
De verhouding tot de politiek zal anders moeten.
@17:
“Dus als de orkanen in sterkte toenemen en elkaar vaker opvolgen, kun je een betere hulporganisatie opzetten, maar je kunt ook besluiten dat het zeewater te warm wordt door de klimaatverandering.”
De paradox van deze tijd is dat we zonder problemen allebei tegelijk zouden kunnen, maar wat we echt doen is de hulporganisatie wegbezuinigen en privatiseren, en blijven ontkennen dat klimaatverandering een probleem is …
En die ontkenning noemt Lutine dan ideologie, als wij aandringen.
Maar het is een vermomming van een bikkelharde belangenstrijd.
@16
Dat iemand met mij in conflict is wil niet zeggen dat het wederzijds is. Gelijkwaardigheid van vrouwen, homo’ s, moslims is wat mij betreft geen onderdeel van een ideologie. Ik vind het ook geen links standpunt. Voor mij is dat de basis van de samenleving. Misschien kan je het een bevroren conflict noemen omdat er een paar partijen zijn die er anders over denken. Maar we dienen het wel te laten waar het hoort: bij die paar partijen.
In de praktijk betekent die gelijkwaardigheid dat een kabinet of een partij op serieuze wijze ongelijkwaardigheid tracht te signaleren. En daar op te reageren. Ideologie op dit terrein is volstrekt overbodig.
Ik ga er van uit dat het individu (of een partij) per definitie niet de waarheid in pacht heeft. Ik zelf dus ook niet. Ideologie is de beschrijving hoe van A naar B te gaan. (de sprong voorwaarts) Naar een fossielvrije energievoorziening in dit geval. In mijn optiek heeft iedere verandering maatschappelijk draagvlak nodig. Fossielvrije energievoorziening in een ideologisch raamwerk plaatsen bevordert geen maatschappelijk draagvlak. Ieder dogma roept tegenreactie op. Lees de Elsevier eens voor de grap. Men beschouwt het als rechts (en dus als leidend) om fijn door te gaan met olie, kolen en gas te verstoken.
Politiek (want daar hebben we het hier tenslotte over) is per definitie dualistisch van aard. En dat is goed. Mits dat in een goed debat plaats vind. Niet in ideologische verschansingen. In de huidige politiek betekent dat, dat door de versplintering, het kabinet grijze politiek voortbrengt. De ideologische verschansingen zitten in de oppositie.
@20: Nogmaals, op het moment dat partijen in de Tweede Kamer anders over gelijkheid denken heb je een conflict. Dat blijft niet bij die partijen, dat hebben we inmiddels gezien. Het CDA vindt vrijheid en gelijkheid al geen basis van de samenleving meer. Ideologie op dit terrein is onvermijdelijk. Net doen alsof die ideologie er niet is laat het conflict alleen maar voortsluimeren.
Ik snap niet wat je bedoelt met fossielvrije energie in een ideologisch raamwerk. Het is gewoon een ideologisch doel. De jongens van Elsevier snappen dat, en die stellen overduidelijk een ander ideologisch doel. Hier ontkom je niet aan ideologie; het gaat over hoe je wilt dat de wereld er over 25 jaar uitziet. Maar het is wel een beetje de truc die veel rechtse publicisten uithalen; net doen alsof er eigenlijk geen ideologische keuze is.
De ideologische verschansingen zitten helemaal niet in de oppositie, die wil juist dingen anders doen. De ideologische verschansingen zitten bij het huidige kabinet, omdat dat ontkent dat ze ideologische keuzes maken.