‘De situatie in Griekenland is van cruciaal belang’

INTERVIEW - In De Balie in Amsterdam begint vanavond de driedaagse conferentie Global Uprisings, met activisten uit de hele wereld die de afgelopen jaren betrokken zijn geweest bij opstanden en sociale bewegingen in landen als Griekenland, Brazilië, Egypte, Turkije en de VS.

Twee van de deelnemers zijn Antonis Vradis (31) en Klara Jaya Brekke (30), van het Occupy London-collectief, dat in maart 2007 van start is gegaan en onder meer een blog verzorgt met nieuws over de situatie in Griekenland, vanuit het perspectief van de wereldwijde verzetsbeweging (www.occupiedlondon.org en blog.occupiedlondon.org). Toen de crisis uitbrak studeerden ze allebei aan de London School of Economics. Aanvankelijk hield het collectief zich met het mondiale financiële kapitalisme in het algemeen bezig, maar op een gegeven moment is het zich specifiek op Griekenland gaan richten.

Wat was de reden daarvoor?

‘Toen Alexandros Grigoropoulos in december 2008 in Exarcheia (een buurt in het centrum van Athene) door de politie werd vermoord en als gevolg daarvan door heel Griekenland mensen in opstand kwamen, leek zich in dit deel van Europa een breuk binnen de sociale consensus te manifesteren. Een paar leden van ons collectief komen uit Griekenland, dus dat heeft een rol gespeeld. De crisis heeft Griekenland zwaar getroffen, zodat er sprake was van een combinatie van een in elkaar stortende sociale consensus, nadat de politie die jongen had doodgeschoten, en een breder gevoeld wantrouwen jegens politici toen de crisis greep kreeg op het leven van de mensen. Hierdoor ontstonden veel nieuwe mogelijkheden, zoals vormen van zelforganisatie en buurtvergaderingen, als alternatieven voor de bestaande orde.’

Wat is jullie missie?

‘Ons collectief probeert twee dingen aan te bieden. Aan de ene kant informatie vanuit de basis, rechtstreeks van de straat; en aan de andere kant analyse en reflectie, die – zo hopen we – van nut kunnen zijn voor de mensen in onze beweging en daarbuiten.’

Hoeveel mensen zijn er bij betrokken?

‘Het kerncollectief bestaat uit vier mensen, maar er is een brede kring waaruit we kunnen putten voor ieder van onze individuele projecten. Aan onze boeken hebben ongeveer veertig mensen meegewerkt en aan iedere editie van ons tijdschrift twintig tot vijfentwintig.’

Komen de meesten uit Griekenland?

‘Eerlijk gezegd is het een allegaartje. Er zijn mensen bij uit Londen, Griekenland, Turkije, de VS, Mexico, Indonesië, Zuid-Afrika en diverse andere landen, maar de kern bestaat inderdaad voornamelijk uit Grieken.’

Hoe kijken jullie aan tegen de huidige situatie in Griekenland in het bijzonder en in Europa in het algemeen?

‘De situatie in Griekenland is van cruciaal belang. Dat is ook de reden dat ons collectief daar de afgelopen jaren alle aandacht op heeft gericht, wat we aanvankelijk niet van plan waren. Maar ondanks alle overdrijving schuilt er in de bewering dat de toekomst van Griekenland de toekomst van Europa weerspiegelt wel enige waarheid. We geloven dat – wat er in de “grote politiek” ook mag gebeuren en hoe de interacties tussen de diverse landen op staatsniveau ook mogen verlopen – het essentieel is om vanuit de basis relaties van solidariteit te bevorderen, relaties die dwars door nationale grenzen en andere scheidslijnen heen gaan.

Er lijkt zich op het Europese continent een nieuwe geografische arbeidsverdeling voor te doen, met de mediterrane landen als bron van goedkope arbeid, zowel in de vorm van de mensen uit deze landen zelf als in de vorm van de ‘illegalen’ die deze landen binnenkomen op weg naar Midden-Europa.

Maar ondanks deze ontwikkelingen verslechteren de omstandigheden voor de meeste mensen, zowel in Duitsland en Engeland als in Griekenland, steeds verder doordat de crisis als voorwendsel wordt gebruikt om de rechten op alle niveau’s in te perken. Verzet kan alleen maar effectief zijn als dit zich eveneens over al deze niveau’s verspreidt.

Er lijken zich in Griekenland grote sociale veranderingen af te spelen. Mensen keren hun oude leven de rug toe, gaan terug naar hun geboortegrond, en vormen collectieven en coöperaties. Zien jullie deze veranderingen als een model voor de toekomst (en voor andere landen)?’

Op dit vlak kunnen we twee ontwikkelingen onderscheiden:

Enerzijds zijn er mensen die naar hun geboortedorpen terugkeren, uit een of ander oerinstinct of uit persoonlijke overlevingsdrang. Dat is begrijpelijk, maar politiek gezien misschien niet zo interessant als de tweede ontwikkeling, waarbij mensen gaan samenwerken om in hun behoeften te voorzien. Dergelijke experimenten kunnen van alles omvatten, van de werknemers van de VIOMET-fabriek die hun eigen werk organiseren, tot de ‘syndicatie’ van informatie (zoals is gebeurd met Radio Bubble, een onafhankelijke nieuwsdienst) en buurtvergaderingen met eigen klinieken, voedseldistributie, enzovoorts. De lijst is lang en groeit nog steeds.’

Hoe denken jullie dat een conferentie als Global Uprisings jullie strijd of die van andere collectieven en bewegingen in de hele wereld kan helpen?

‘We zijn heel blij met Global Uprisings en denken dat dit een geweldige kans is. Het is de eerste keer dat mensen die hebben deelgenomen aan of ervaring uit de eerste hand hebben met de recente golf van wereldwijde opstanden van de afgelopen vijf jaar onder één dak bijeenkomen. In die zin is het een historische gebeurtenis. We hopen dat ons dit de mogelijkheid geeft met deze mensen in contact te komen en sneller vooruitgang te boeken op weg naar het onvermijdelijke, als we ook maar op enige wijze succes willen boeken: een werkelijk mondiale beweging van verzet en solidariteit.’

Wat denken jullie dat er voor nodig is om deze wereldwijde beweging op gang te brengen?

‘Eigenlijk gebeurt het al. Nooit eerder in de geschiedenis zijn er over de hele wereld tegelijkertijd zoveel massabewegingen geweest, en nooit eerder zijn die zozeer door elkaar beïnvloed, ook al is het maar op impliciete wijze. De grote uitdaging is om deze verbanden expliciet te maken!

Met andere woorden: datgene met elkaar te verbinden wat dikwijls wordt afgeschilderd als nationaal of lokaal verzet, terwijl al deze vormen van verzet in feite met elkaar verbonden zijn.’