OPINIE - De waarheid, eindelijk. Ik weet niet hoe het met u is, maar zodra wie dan ook mij komt vertellen dat ik de waarheid te horen ga krijgen, flitsen er bij mij allerlei rode knipperlichten op. De waarheid, het is een mooi concept, maar in een debat is er weinig defensiever dan dat. Zoiets als een kind dat je komt vertellen dat het ‘echt eerlijk waar’ de koekjestrommel niet heeft leeggegeten. Dan weet je al hoe laat het is.
‘De waarheid op tafel,’ best een mooie woordspeling overigens, is de nieuwe campagne van het Voedingscentrum. Bart, Carla, Yvon, Joeri en nog een stel anderen mogen domme dingen denken en het Voedingscentrum zal ze wel even op het rechte spoor brengen.
Domme Bart veronderstelt bijvoorbeeld dat hij wel zonder brood kan. Nou, daar heeft hij het helemaal in mis. Zonder brood krijg je namelijk niet genoeg vezels en jodium binnen. Huh?
O, wacht even. De voorlichters van het Voedingscentrum bedoelen dat als je uit het door hen gepredikte eetpatroon gewoon het brood weglaat, je vezels en jodium te kort komt. Ja, dan klopt het wel. Zoals ik al eerder betoogde, is de basis voor de voorlichting van het Voedingscentrum namelijk een pragmatische mengelmoes van wetenschap en praktische helaasheden. Waarom moeten wij ons ongans eten aan brood? Omdat we het nou eenmaal vertikken om genoeg groenten te eten. En daarom mag Bart niet zonder brood. Omdat hij natuurlijk óók te dom is om voldoende groenten te eten.
O, wacht, jodium, dat was er ook nog. Ja, nee, logisch dat je daarvoor brood moet eten. Jodium zit immers van nature in brood? Sorry, maar moet ik de kolder daarvan nu echt hier nog uitleggen? Datzelfde gejodeerde zout dat bakkers gebruiken voor hun brood (en waarvan ze van datzelfde Voedingscentrum maar eens wat minder moeten gebruiken want het is veel te veel allemaal) kunnen wij ook gewoon in huis halen. Dan heet het geen bakkerszout, maar gewoon jodiumzout. Het is in elke super te vinden. En als we dat nou gewoon gebruiken om ons eten mee op smaak te brengen, hebben we al dat extra zout uit al die boterhammen die we van het Voedingscentrum moeten eten helemaal niet nodig.
Jodium, ja, hoe deden Unk en Wunk dat eigenlijk? Want die hadden geen gejodeerd zout om brood mee te bakken en trouwens geen molen en geen oven ook. En toch bleven ze fit.
Nou, Unk en Wunk aten vis en schaaldieren en ook veel eieren. Allemaal dingen die wij in Nederland niet zo gek veel eten maar die boordevol zitten met jodium, een mineraal waarvan wij elke dag ca. 150 microgram nodig hebben om onze schildklierfunctie goed te houden. Maar omdat wij Nederlanders te weinig écht eten eten met voldoende jodium erin, heeft de regering ergens in de jaren ’40 bepaald dat alle bakkers gejodeerd zout moesten gaan gebruiken om hun brood mee op smaak te brengen. Eigenlijk werd ons dus een voedingssupplement door de strot geramd, ongeveer zoals toen met dat foliumzuur. En dat voedingssupplement moet nu van het Voedingscentrum nog steeds. Alsof er, zelfs voor wie niet voldoende vis, schaaldieren en eieren eet, geen andere manieren zijn om dat jodiumtekort aan te vullen.
Kijk, dat is ook allemaal waar, maar dat vertelt het Voedingscentrum er niet bij. Hoe zat het ook weer met “de waarheid”? Als het niet de hele waarheid was, heette het een halve leugen, toch?
O, sorry, ik vergeet domme Carla nog bijna. Carla denkt dat ze voor haar quiche beter crème fraîche kan gebruiken dan slagroom, omdat dat gezonder is. Het Voedingscentrum riposteert dat crème fraîche (voor de Vlamingen: in Nederland is crème fraîche iets anders dan slagroom) net zo vet is als slagroom.
Dat laatste is waar, maar hebt u het ook in de gaten? Carla wil weten of crème fraîche gezonder is en het Voedingscentrum antwoordt: “nee, het is net zo vet”. Wie had het over vet? Oh, sorry, voor het Voedingscentrum zijn “vet” en “ongezond” nog altijd synoniemen.
De andere opgevoerde domdenkers heb ik maar links laten liggen. Iemand nog benieuwd waarom ik het Voedingscentrum echt niet meer serieus neem? Zouden ze dat nou zelf niet zien? Nee, kennelijk niet.
Reacties (38)
Leuk, informatief en ook eindelijk eens geen politiek.
Omdat het Voedingscentrum niet “de waarheid” vertelt, heet het een halve leugen volgens de schrijver.
Zijn de eigen stukjes zo volledig of mogen die ook geschaard worden onder “halve leugens”?
Voedingscentrum? Dat heet toch gewoon ‘restaurant’?
Ik krijg niet zozeer uitslag van varkensvlees als wel van de onbeschrijfelijk glibberige propaganda van dat bureau. God wat een versimpeling, en een boel ‘informatie’ haalt zelfs de halve waarheid nog niet eens. Brrr.
Kennen jullie de keuzetabel? Te vinden op http://www.voedingscentrum.nl/nl/schijf-van-vijf/eet-gevarieerd/hoe-kies-ik-gezond-keuzetabel.aspx
Daarin staat onder het kopje ontbijtgranen bambix en brinta als voorkeur en havermout als middenweg. Als je de voedingswaardes opzoekt en 200 kcal. havermout vergelijkt met 200 kcal. brinta zijn er de volgende verschillen:
* Havermout iets meer eiwit, ruim meer vet en minder koolhydraten. Lijkt me geen nadeel voor havermout want granen bevatten al koolhydraten genoeg.
* Brinta wint op de vezels (6 tegen 4 gram).
* Havermout heeft iets meer B1, brinta iets meer B6 en B11.
* Brinta heeft meer kalium, havermout bevat calcium (brinta helemaal geen). Ook zit in havermout ruim meer magnesium en zink.
* Brinta heeft 116 mg natrium per portie, havermout 3 mg. Natrium krijgen we al veel te veel binnen.
Kan iemand bij uitleggen op welke punten brinta wint? Minder vet? Minder eiwit? Meer zout? Minder calcium?
Ook zouden seitan en quorn geen goede “vleesvervangers” zijn omdat er geen vitamine B12 in zit, want hé, zoals we weten moeten we elke dag B12 eten.
Als mensen nou eens zouden ophouden met spullen te eten die uit een pakkie en een blikkie komen, om het koken van verse spullen uit een omtrek van 50 km van hun woonplaats tot een cilinaire kunst te verheffen, en het te doen met een ietsje minder vlees,
dan zouden daarmee niet alleen veel zaken die betrekking hebben op de gezondheid vanzelf op hun pootjes terecht komen
Getsie nee hoor, ik vind kapucijners, kikkererwten en rijst veel te lekker. En zoveel spannends komt er niet vers uit de grond binnen 50km hier, zeker niet in de winter. (Dan kun je natuurlijk wel gedroogd spul eten, maar dan is ingemaakt in blik of pot wat mij betreft vaak toch lekkerder.)
En dan ook nog al die specerijen missen… geen korianderzaad, peper, nootmuskaat, komijn… Lijkt me vreselijk.
Maar gewoon het voedingscentrum negeren, dat werkt prima.
Merkwaardig dat je begint met kapucijners, want die lijken me toch echt typisch Nederlands.
http://nl.wikipedia.org/wiki/Kapucijner
http://www.foodlog.nl/artikel/kapucijners/
Je vat het nogal dogmatisch op, dat was niet mijn insteek. En tegen kruiden heb ik sowieso niets, aangezien daar altijd maar kleine hoeveelheden van worden gebruikt, zodat de transportkosten verwaarloosbaar zijn.
Tegen granen en gedroogd voedsel heb ik ook weinig bezwaren; dat komt ook niet per definitie uit een pakkie of een blikkie. Ik doelde op die kant en klare cakemixen vol chemie.
Ik ben nog uit de tijd dat je naar de kruidenier op de hoek ging die het dan met zo’n halfronde schep uit een schap haalde en in bruine papieren zakken voor je afwoog. Dat is met dit soort voedingsmiddelen zeer wel mogelijk.
Trek hieruit niet de conclusie dat ik daarheen terug wil en dus ook de automatisering wil afschaffen, want dat is eveneens niet mijn bedoeling.
Overigens verlies je een hele reeks oude conserveringstechnieken uit het oog, want behalve drogen kun je bijvoorbeeld ook nog wecken en confit maken. Dat laatste doe ik zeer regelmatig, want dat levert ontzettend lekkere resultaten op: confit van kippepootjes of varkensribjes, daar eet je je vingers bij op. Rillettes! Jam zelf maken is ook een fluitje van een cent en heel goedkoop.
Ik zou hier wel een heel kookboek kunnen schrijven, maar dat is iets teveel van het goede. Je zou eens moeten grasduinen in de kooktechnieken uit grootmoeders tijd: daar vindt je ontzettend veel dat de moeite waard is.
Ik eet kapucijners dus wel altijd uit blik of pot, ik heb echt geen zin om aan de gang te gaan met gedroogd spul. En er is ook geen rationele reden om dat te doen.
En ja, ik vat het dogmatisch op omdat het ook tamelijk dogmatisch klinkt… ik geloof niet dat de voedingswereld er gebaat bij is om in nog meer van dat soort simplificaties gevat te worden. Eén voedingscentrum met dergelijke oppervlakkigheden is al erg genoeg.
De rationele reden om dat te doen is, dat het enorme verspilling is om enorme hoeveelheden water van de ene kant van aarde naar de andere te verschepen.
De stijgende brandstofprijzen zullen aan het een ander vanzelf een einde maken; de wal keert het schip.
En voor het overige is het gewoon gemakzucht. Een goede kok maar van de producten die ik noem een veel smakelijker hap dan van al dat ingeblikte en chemisch geconserveerde spul.
@8: Je hebt het over grootmoeders tijd, het probleem is toch ook wel dat ik niet zoveel tijd heb als grootmoeder.
@11 het heeft niet altijd met tijd te maken. De avond van te voren gedroogde bonen te wellen zetten kost minder tijd dan de dag erna piepers schillen.
We hebben ook tijd om enkele uren per dag geer en goor te zien. Natuurlijk past 10 dagen lang een wintervoorraad wecken niet meer in ons schema, maar volgens mij is dominanter dat we goed voedsel thuis minder belangrijk zijn gaan vinden dan enkele andere dingen waar we nu tijd aan besteden. Gemak dient de mens: een beetje van mij, een beetje van maggie (en 80% van de mensen proeft het verschil niet eens ben ik bang).
@8 en fermenteren. Zelf kefir of yoghurt maken is leuk. En zuurdesembrood ook! (En nu kom ik nooit meer van een geitenwollenimago af op dit forum ;))
@9:
Als je ze even afspoelt en in water gooit blijven ze niet droog ;-)
Gaarkoken kost geen enkele moeite in de snelkookpan.
Gedroogde bonen, erwten, linzen? Spotgoedkoop bij de Chinese of Turkse supermarkt, in allerlei variëteiten. Ik gebruik ze zeker twee of drie keer per week.
Conclusie is dus eigenlijk dat niet alleen het Voedingscentrum maar iedereen graag een mening wil hebben over Het Juiste Eten, en vooral ook over anderen, en dat je vooral niet moet denken dat je als mens gewoon je eigen keuze maakt zonder dat er een clubje langs de kant staat die je zal vertellen waarom je het helemaal fout doet en je met een paar dogma’s om de oren mept.
Het moraliseren zit diep, heeeeel diep.
@14: Huh?
Ja, gedroogde kekererwten zijn spotgoedkoop, maar blikjes kikkererwten zijn ook vrij goedkoop en die kan je direct eten. Vroeger aten mensen elke woensdag gehakt, elke vrijdag vis, elke zondag een goed stuk vlees en de vier tussenliggende dagen waarschijnlijk geweekte en gekookte bruine bonen en kapucijners. Dat is tegenwoordig niet mee zo strak.
Werken met gedroogde bonen is makkelijk als je een vast leefritme en een eigen keuken hebt, maar het is mij ook eens overkomen dat ik bonen op de week zette, vrij onverwacht een paar dagen van huis was en later in de week thuiskomende met de geur van rottende bonen welkom thuis werd geheten.
@12: Yep, yoghurt maken wij ook zelf. Brood bakken doe ik ook, volkoren, stokbrood en krentenbrood, maar alleen geen zuurdesembrood, want helaas krijg het niet voor elkaar om de zuurdesem te maken. Meerdere malen geprobeerd, maar ik krijg de slag niet te pakken.
@14: Met moraliseren heeft dat absoluut niets te maken. Het is gewoon erg leuk: ik ben permanent nieuwe dingen aan het uitproberen en gelukkig heb ik net zoveel tijd als ik zin heb. Wat Noortje zegt: vroeger speelde voedsel een veel belangrijker rol. En in indische families stonden ma en oma vaak ook de hele dag in de keuken om lekkere dingen te maken. Dat heeft wel wat, vind ik.
Maar ik begrijp ook wel dat niet iedereen tijd heeft en mensen er ook andere hobby’s op na houden. Ieder zijn meug. Aan de andere kant is het ook zo dat mensen die zich er niet mee bezig houden ook weinig zicht hebben op de mogelijkheden. En dat gevoel krijg ik een beetje als ik de commentaren van Inca lees.
Toevallig hebben we net een reuzenfestijn aangericht voor maar liefst 45 man: barbecue, met 4 verschillende salades, frieten en aardappelkroketjes. Dat hadden we nog nooit eerder gedaan, maar het lukte goed en het was ontzettend gezellig.
Morgen weer. Wat een weekend!
@17: Artikel + filmpje over zuurdesembrood maken.
Vandaag nog in de NRC. http://www.nrc.nl/koken/2013/12/07/een-masterclass-over-desem/
Als de regering nou eens ergens op mag besparen, dan is het het voedingscentrum wel. Echt, het meest fantastische voorbeeld van een paternaliserende overheid die ons alleen maar informatie voorschotelt die iedereen allang kent. Natuurlijk, er zullen altijd mensen zijn die onwetend zijn over voedsel. Echter, tegenwoordig kan je echt alles te weten komen, daar hebben we het voedselcentrum dus niet voor nodig. De echte doelgroep van het voedselcentrum zijn natuurlijk de dombo’s die het volstrekt niet interesseert wat ze eten. Die types die elke dag een berenhap, patatje oorlog of een kapsalon wegwerken. Voor die mensen helpt alleen een campagne a la de waarschuwingen op de sigaretten. En dan nog. Weg met voedingscentrum!
@5:
[Ook zouden seitan en quorn geen goede “vleesvervangers” zijn omdat er geen vitamine B12 in zit, want hé, zoals we weten moeten we elke dag B12 eten.]
Nou dat klopt toch? Ik snap je punt niet.
@6
Ik hield vroeger ook rekening met voedselkilometers, maar onlangs kwam ik een onderzoek tegen waarin stond dat het in wezen peanuts is. De bulk aan CO2-uitstoot door voedselkilometers ligt gemiddeld gezien bij het transport van supermarkt naar koelkast thuis. Nou heb je daar natuurlijk zelf de keuze in, maar een keer met de auto naar de winkel overschaduwt in een klap alle voedselkilometers die je inkoopt.
@21 Klopt. Er is een enorme focus op producten die ingevlogen worden vanaf de andere kant van de wereld. Lokale en kleinschalige productie zou de oplossing zijn. Weg met de supermarkt en terug naar de natuur, is zo’n beetje het credo. De realiteit is echter dat in die hele voedselketen allerlei grondstoffen zeer efficiënt worden gebruikt. Degene die bij de boer zijn appels en groenten haalt en bij de slager zijn vlees, zal het milieu per saldo niet meer ontzien dan degene die zijn boodschappen gecentraliseerd op één plek doet, en dus bijvoorbeeld bij de AH Argentijnse biefstuk en kiwi’s uit Nieuw Zeeland koopt.
Het valt niet mee om duurzaam bezig te zijn.
Ja, natuurlijk, als ik met mijn auto naar de supermarkt rijdt om eten te kopen verspil ik zoveel brandsof, dan kan de rest er ook nog wel bij. En grootschalige monoculturen zijn in dat opzicht zo geweldig economisch -afgezien van de kunstmest en de pesticiden die op basis van aardolie worden vervaardigd natuurlijk- dat die afstand helemaal niks meer uitmaakt.
Kortom, als je nou maar alles apart neemt en de samenhang uit het oog verliest, dan doe je gewoon nu al wat het verstandigste is.
“Nou heb je daar natuurlijk zelf de keuze in”
O leuk, heb je bij jou in de buurt nog zoveel van die kleine buurtwinkeltjes, dat je alles ook te voet of met de fiets kan doen?
@23: het punt wat je met deze reaktie wilt maken is me niet geheel duidelijk.
@10: de milieuclubs die dat verhaal over voedselkilometers de wereld ingebracht hebben begrijpen er niets van. Ze zijn bezig met geleuter in de marge. Als je werkelijk je ecologische voetafdruk wilt beperken omdat je b.v. zoals ikzelf doe gelooft dat we ons de verdommenis in consumeren/produceren en de klimaatproblematiek desastreus gaat worden, dan kun je beter op andere zaken focussen dan dat gedoe op de vierkante cm van voedselkilometers.
Goed, het wordt misschien wat off-topic, maar vooruit dan maar: Wat je kunt doen als consument wat het meest zoden aan de dijk zet.
1) Neem geen hypotheek. Voor elke ton die je leent voor een huis, creeert de bank ter plekke het geld, met als gevolg dat er weer een ton de mallemolen van de economie ingaat. Plus nog eens een multipliereffect daaroverheen, wat het minstens verdubbelt. Die eco-voetafdruk van die minstens 2 ton aan extra consumptie/productie daar kun je je leven lang tegen voedselkilometeren en dan kom je er nog lang niet aan. Het is niet voor niks dat nu achteraf gesteld wordt dat die hypotheekrenteaftrek voor een huizenbubbel en het daarmee gepaard gaande leven op te grote voet gezorgd heeft.
Milieuclubs hadden er mijns inziens veel beter aan kunnen doen om hier aandacht aan te besteden, in plaats van het vele gerommel in de marge waar ze over miezemuizeren.
2) Ga bij een fatsoenlijke bank. Wat het geboefte van de standaard banken uitvreet met jouw geld wil je niet weten.
3) Verdien zo min mogelijk. Weer dat verhaal van die multiplier.
4) Geen vliegreizen – spreekt voor zich lijkt me.
5) Wees je eigen energieproducten. Zonnepanelen en zo.
Het Voedingscentrum moet zich wel van Jip- en Janneketaal en Absolute Waarheden bedienen, anders komt de boodschap niet over bij mensen die geen VWO-niveau voedingsleer bij biologie hebben genoten. Wat mij betreft is de kritiek van #0 dus een beetje overtrokken.
@26, wat een onzin. Hoe meer je mensen blijft aanspreken als hersenloze nitwits, hoe meer mensen zich zo blijven gedragen. Leer mensen omgaan met nuance en onzekerheden, daar wordt het al een stuk beter van. En Jip en Janneke is tot daar aan toe maar Absolute Waarheden verkondingen waar geen absolute waarheden zijn, dat is natuurlijk toch misleidend.
En als het dan niet anders kan, biedt dan op z’n minst gelaagde informatie aan: eenvoudige informatie voor mensen die dat ingewikkeld genoeg vinden, maar nuance voor wie meer wil weten.
(Rijksoverheid.nl heeft daar ook een handje van, die vatten dan een bepaalde wet of regel samen, heel leuk allemaal, alleen een beetje jammer dat ze de uitzonderingen er lang niet altijd bij documenteren… Heel rottig als je die info wel nodig hebt.)
@8: Lees hiervoor ook:
Stéphane Reynaud
A Propos Bistro
Uitg. Lannoo
ISBN 978 90 72975 03 4
NUR 440
@27
Dat doet het voedingscentrum dan ook. Ze beginnen met een simpele stelling, bijvoorbeeld “ik denk dat ik zonder brood makkelijk gezond kan eten” en vervolgens kan je verder klikken voor zowel een kort als een lang antwoord.
@27 – “Leer mensen omgaan met nuance en onzekerheden, daar wordt het al een stuk beter van.”
Als universitair docent kan ik je verzekeren dat 80% van de universiteitstudenten nog geen boodschap heeft aan nuance en onzekerheden. Dat is de trieste waarheid.
@30, En laten we ons daar vooral bij neerleggen…
@29, de ‘meer info’ op het voedingscentrum heeft nog steeds ongeveer de diepgang van het wad tijdens een ochtendje wadlopen, of minder.
@26
Mee eens. Voor mensen die zich uit eigen beweging al een beetje verdiepen in goede voeding (zoals de meesten hier) valt er een hoop af te dingen op de adviezen van het voedingscentrum, maar voor mensen die er verder helemaal geen kaas van gegeten hebben is het hele redelijke richtlijn.
@32 Dat valt wel mee. Bovendien lijkt het mij voornamelijk belangrijk dat slecht geïnformeerde mensen worden geholpen om gezonder te eten. De extra diepgang, die jij misschien graag ziet, is volgens mij overbodig.
@11:
De nieuwe tijd, net wat je zegt.
We moeten allemaal werken, geld verdienen en dat liefst 50 uur per week.
Tja, dan flikkert je gezondheid( en niet alleen je lichamelijke gezondheid) wel eens tussen wal en schip de majem in.
Maar je hebt dan WEL een of twee auto’s, een of meerdere flatscreen TV’s, een giga-sound installatie en niet te vergeten een PC, laptop, Ipad, Iphone en designer kleertjes en schoentjes.
Dat is het waard, toch?
Er klopt een aantal dingen niet aan dat jodiumverhaal van hierboven:
1. het Voedingscentrum stelt niet dat het van nature in brood voorkomt;
2. bakkerszout (met ca. 60 mg jodium per kg) is niet hetzelfde als het jodiumzout (JoZo) in de supers (ca. 25 mg/kg);
3. in vis en schaaldieren zit inderdaad voldoende jodium, maar in eieren niet: je zou er ongeveer 13 moeten eten om aan 150 microgram jodium te komen. (Of eentje met 5,5 gram JoZo.)
Daarnaast stelt de schrijver nog dat er nog voldoende andere manieren zijn om buiten brood, vis en schaaldieren om aan voldoende jodium te komen. Volgens mij verkijkt hij zich daarop.
@20: Van vitamine B12 heb je vele jaren aan voorraad in je lever liggen, dus je kan makkelijk een dagje zonder vlees, zuivel of vleesvervanger-met-toegevoegde B12.
Op http://en.wikipedia.org/wiki/Vitamin_B12_deficiency staat verder: “Deficiency is most significantly linked to improper absorption rather than low consumption” dus dat iets slechter zou zijn omdat er geen B12 in zit is zwaar overdreven.
@31 – “En laten we ons daar vooral bij neerleggen…”
Ben benieuwd naar jouw pleidooi voor strengere toelatingseisen en een zwaarder nominaal onderwijsplan, ten overstaande van het college van bestuur.