DATA - Het argument van De Krom dat de solidariteit bij het verstrekken van bijstandsuitkeringen in het geding is, slaat nergens op, zegt Flip van Dyke. Het aantal bijstandsuitkeringen is sterk afgenomen en dat terwijl de werkende beroepsbevolking is toegenomen.
VVD staatssecretaris De Krom van Sociale Zaken wil de bijstand aanpakken. Er kunnen 150 tot 200 duizend van de 355.000 mensen in de bijstand aan het werk. Het ondergraaft volgens de staatssecretaris ook de solidariteit bij de steeds kleiner wordende groep mensen die wel werken en de uitkeringen betalen.
Als politici dit soort dingen roepen dan is het nuttig om eens de cijfers nader te bekijken.
1. De bijstand, beroepsbevolking, werkloosheid.
Onderstaand figuur geeft het aantal bijstandsuitkeringen verstrekt aan mensen jonger dan 65 jaar. Over het aantal 65plussers straks meer.
We zien het aantal uitkeringen –de blauwe lijn- gestaag dalen naar een kleine bobbel rond 2005, om dan weer verdere te dalen gevolgd door een scherpe stijging weer de laatste twee jaren.
Het werkloosheidspercentage steeg flink na 2001 tot boven de 6% rond 2005. Daarna en scherpe daling, gevolgd door een scherpe stijging. Opmerkelijk is dat het aantal bijstandsuitkering rond 2005 nauwelijks reageerde op die stijging van de werkloosheid, maar dat die stijging in 2010 wel sterk was. Vermoedelijk is de oorzaak de wijzingen in de WW in 2006 waardoor mensen eerder in de bijstand komen.
De groene stippellijn laat het aantal bijstandsuitkeringen zien als percentage van de bevolking van 18-65 jaar. In 1998 waren er 435.000 65- in de bijstand. In 2010 was dat gedaald tot 310.000 en dat waren er 50.000 meer dan in 2009. Het percentage was in 1998 4,3% en dat is nu 2,9%, een daling met een derde. Dat is veel en dat terwijl het werkloosheidspercentage hetzelfde was. Plus de door mij al genoemde beperkingen van de WW! Dan hebben we ook nog toegangsbeperkingen van de WAO, waardoor er ook mensen in de bijstand kwamen en komen die vroeger in de WAO zaten of zouden hebben gezeten.
Dan misschien het belangrijkste cijfer: het aantal bijstandsuitkeringen t.o.v. de werkende beroepsbevolking (iedereen tussen de 15 en 65 met een baan van tenminste 12 uur), want dat is tenslotte expliciet genoemd door De Krom. De paarse stippellijn begint in 1998 bij 6,6% en eindigt in 2011 bij 4,2%. In 2009 was de ‘bijstandsdruk’ 3,5%, bijna een halvering t.o.v. 1998 en dat terwijl het werkloosheidspercentage gelijk was. De bijstand als percentage van de werkende bevolking loopt ook niet gelijk aan het aantal uitkeringen, maar de druk verminderd meer. Dat komt omdat het aantal mensen dat werkt sterker is toegenomen dan de bevolking. Die stijging komt voor een belangrijk deel doordat vrouwen, allochtonen (vooral niet-westerse) en ouderen meer werken.
2. Aantal uitkeringen per leeftijdsgroep
De volgende grafiek maakt een onderverdeling in leeftijdsgroepen.
Als we eerst kijken naar de stijgers dan zien we 65+ op één staan. De Krom neemt wel die bijna 40.000 65+ mee in zijn aantal van 355.000. Onzin natuurlijk om dat te doen als je het hebt over mensen aan het werk krijgen.
De tweede stijger is 55-65 jaar, op 1 januari 2011 is die leeftijdsgroep precies de babyboom. De overige groepen zijn gedaald in aantal, alhoewel 45-55 jaar nauwelijks.
Een enorme daling vond plaats bij de groep 25-35 jaar: meer dan een halvering en dat geldt ook voor de groep 18-25 jaar.
Leuke cijfers, maar het zegt niet alles want de demografie van de bevolking is sterk veranderd. Daarom een volgende figuur die wel rekening houdt met de veranderde bevolkingssamenstelling.
3.Leeftijdsgroepen in de bijstand als percentage van bevolking.
Van alle bevolkingsgroepen heb ik uitgerekend welk percentage er in de bijstand liep t.o.v. de bevolking, heb 1998 op 100 gezet en vervolgens uitgerekend wat de daarop volgende jaren daarvan afweken. 65+ heb ik niet meegenomen omdat daar een stijging plaats vond van 100 naar 224 nu. Dat maakte de grafiek onduidelijk.
Buiten die 65+ dus daalden alle groepen van flink tot enorm. De bevolking van 55-65 ondervindt, als je alleen naar de bijstand kijkt, (nu nog) weinig last van recessies. Vaak een lang arbeidsverleden (dus lange WW-rechten) zal een oorzaak zijn. Niettemin zien we het percentage in de bijstand met 20% dalen t.o.v. mensen van dezelfde leeftijd 10 jaar geleden.
De groep 45-55 jaar maakte de minste daling mee. Ook is die gevoeliger voor werkloosheid dan de hiervoor besproken jong bejaarden.
Het meest gevoelige voor werkloosheid zijn de jonkies: een stijging met 2/3 in de bijstand van 2009 tot nu. De daling daarentegen tussen 1998 en 2009 was 70% en is nu nog de helft van 1998.
Hoe ouder je bent, hoe meer kans om in de bijstand te lopen. Jongeren lopen bij economische neergang juist meer kans om erin te komen, maar zijn er ook sneller weer uit.
De situatie op de arbeidsmarkt speelt ook een rol: ouderen hebben vaste banen, jongeren en allochtonen hebben flexibele contracten en werken via uitzendbureaus. Die vliegen er het eerste uit.
4. Leeftijdsgroepen in de bijstand als percentage van de beroepsbevolking
Het belangrijkste is de druk van de bijstand op de werkende beroepsbevolking. De volgende grafiek laat de spectaculaire cijfers zien.
De beroepsbevolking 2011 in het laatste figuur is van het 2e kwartaal 2011
Als je vergelijkt met het vorige figuur dan valt op dat de totale druk 65- nog iets minder is geworden: ruim 4% procentpunt. Dat komt door de, door mij al aangehaalde, stijging van de werkzame beroepsbevolking.
In 2009 zie je bijna een halvering van de druk t.o.v. 1998! Het meest spectaculair is het verschil van de groep 55-65 tussen 1998 en nu. Zagen we in het tweede figuur dat het aantal bijstandontvangers nog toenam, in het derde dat de druk daalde met 20% t.o.v. de bevolking, maar hier in de vierde grafiek zien we de druk zelfs meer dan halveren. De bevolkingsgroep 55-65 jaar is weliswaar met meer dan 40% gestegen, maar de werkende beroepsbevolking in dat cohort met 140%! Niet alle groepen delen in de feestvreugde: hoe jonger hoe minder het verschil. Bij de allerjongsten is het zelfs een negatief verschil met de vergelijking met de bevolking. De werkende beroepsbevolking is iets gedaald, maar de bevolkingsgroep zelf is gestegen.
5. Conclusie
Het argument van De Krom dat de solidariteit in het geding is, slaat nergens op. Het aantal bijstandsuitkeringen is sterk afgenomen en dat terwijl de werkende beroepsbevolking is toegenomen. Een solidaire VVD’er is trouwens een contradictio in terminis.
De VVD misbruikt de crisis om ons sociale zekerheidsstelsel af te breken. Verbeteringen moeten altijd kunnen, ik ben geen conservatieve socialist, maar dit is geen eerlijk spel.
Als dit Kabinet zich nu eens net zo druk zou maken om te zorgen dat er meer banen komen, dan verminderen de bijstandsuitkeringen vanzelf. Kijk maar naar het eerste figuur: het aantal uitkeringen steeg de afgelopen twee jaar met 50.000. Zorg dat er genoeg werk is dan komen in ieder geval die mensen vanzelf wel aan het werk en anders worden ze wel geholpen door de Sociale Diensten.
Uit de cijfers blijkt duidelijk dat de Sociale Diensten succes hebben gehad de afgelopen jaren met mensen uit de uitkering en aan het werk te krijgen. Of de methodes wel allemaal zo doelmatig waren heb ik mijn twijfels, maar het resultaat is er.
Of van de mensen die langdurig in de uitkering zitten nog veel mensen zouden zitten die een reële kans maken op de arbeidsmarkt durf ik te betwijfelen.
Ik heb steeds meer het idee dat er sprake is van een plan. Wilders met bijvoorbeeld zijn leugen: “Er zijn veel mensen met een uitkering, die aantallen zijn vele malen groter bij allochtonen dan bij de autochtone bevolking,” maakt de geesten rijp om de sociale zekerheid af te breken. Een VVD’er maakt het tenslotte af, met een drogreden.
De komende jaren zal de bevolking van 15-65 jaar afnemen en daarmee in principe ook de beroepsbevolking. Over 25-30 jaar zal de afname met 7-8% zijn hoogtepunt bereiken. Dat moet een ieder zorgen baren, maar waarom dan (ook) niet bijvoorbeeld de subsidie stopzetten van vrouwen van mannen die thuiszitten (aanrechtsubsidie) Waarom het expliciet over de bijstand hebben en niet over de WW? Ligt toch veel meer voor de hand.
Bij K&B mompelde De Krom iets over dat hij zijn cijfers baseerde op die van enkele Sociale Diensten. Klinkt niet indrukwekkend. Een goed onderzoek door of in samenwerking met CBS/SCP lijkt mij meer voor de hand liggen.
6. Bronnen en artikelen.
CBS: Beroepsbevolking; kerncijfers naar geslacht en andere persoonskenmerken
CBS: Algemene bijstand; uitkeringen op grond van de WWB en de WIJ
CBS: Bevolking; geslacht, leeftijd en burgerlijke staat, 1 januari
Vandyke: Autochtonen vaker uitkering dan allochtonen
Over Flip van Dyke
Flip hield zich als stafmedewerker van de Sociale Dienst Amsterdam onder meer bezig met het plegen van statistische analyses op het cliëntenbestand. Flip van Dyke houdt uit onvrede over alle desinformatie in de media over demografische ontwikkelingen rond immigratie en allochtonen houdt sinds enkele jaren een weblog bij waarin hij veelvoorkomende misvattingen en populistisch gebruik van statistiek kritisch tegen het licht houdt.
Reacties (17)
Zeg Flip vanDyke, ik dacht dat bijstand ophield als je 65 werd omdat er dan de AOW is. Of zijn er zoveel mensen die geen AOW hebben opgebouwd?
Indrukwekkend staaltje werk weer!
@1 Klopt, maar de AOW bouw je in 50 jaar op. Als je minder dan 50 jaar in Nederland bent dan krijg je 2% minder voor ieder jaar. Samen met het pensioen, kan dat beneden het bijstandsminimum uitkomen.
Zo’n 95% van de NWA 65+ heeft geen volledige AOW.
Nu is er wel een nieuwe wet die dat soort gevallen door het SVB laat afhandelen -blijft het in een hand- maar misschien tellen ze die mee.
In ieder geval is de 65+ voor dit verhaal niet zo interessant, maar ik nam het mee omdat De Krom ze wel in zijn cijfers meenam.
En dank!
@1
Er zijn nogal wat mensen met een onvolledige Aow. Die krijgen dan een aanvulling.
@0
Dezelfde argumenten werden in de jaren 80 gehanteerd toen Lubbers het mes in de bijstand zette. Destijds was het werkloosheidspercentage beduidend hoger dan nu. Vergelijken we Nederland met de andere Europese landen dan is de arbeidsparticipatie en de arbeidsproductiviteit hoog en het werkloosheidspercentage laag.
In de bijstand zit een heel grote groep mensen die arbeidstechnisch nagenoeg afgeschreven is. Dat komt omdat enerzijds de Wao, de WSW en de Wajong zodanig aangescherpt zijn dat in die regelingen weinig plaats meer is en anderzijds omdat er veel kanslozen in de bijstand zitten (denk bijv. aan drugsverslaafden en mensen vanaf 55 jaar).
Het knijpen op de bijstand zal niet tot meer arbeidsparticipatie leiden alleen tot meer ellende bij degenen die geprikkeld worden om werk te vinden. Die prikkel is dan in de vorm van verlaging van uitkering of het afnemen van het recht op uitkering.
Dat de Krom het woord solidariteit bezigt verbaast me overigens zeer. Is dat niet een van die woorden waar de VVD en de PVV schrik voor hebben? Net als vampiers voor een streng knoflook of een kruis in elkaar krimpen zo krimpen PVVD’ers in elkaar als ze woorden als solidariteit en subsidie horen. Maar dat even terzijde.
@3
Hoe drijf je een menigte PVVDérs bijeen? Zet een fuik uit met borden waarop woorden als Solidariteit, Subsidie, Multicultureel en Clairy Polak staan. Dat leidt ertoe dat ze allemaal naar die punt van het veld lopen waar de borden niet staan.
Uit humanitaire overwegingen wel een eerste hulp bij traumatische ervaringen achterin het veld inrichten waar mensen opgevangen kunnen worden.
Godver, altijd maar weer met 1998 beginnen. Oh wacht… verkeerde discussie.
ik zie een hockeystick!
Goed verhaal. Heb je het ook al naar de fractiespecialisten gemaild?
Verder denk ik dat 55+bijstandspercentages ook minder sterk reageren op werkeloosheidscijfers vanwege de vermogenstoets die aan de bijstand vooraf gaat. Je moet eerst je spaargeld en huis opeten, voordat je voor bijstand in aanmerking komt. 55+ers hebben meer geld en meer huis.
@gmdm: ook de verkeerde deur genomen!
@0: wat Spam zegt.
spam+ vandyke! mooi
mooi hoor, en nu? Ik zie dus binnenkort krantenkoppen als: ? “de Krom informeert kamer onvolledig!”?
Tsja, beleidsmakers en rekenen…ik betwijfel sterk of de heer De Krom ooit meer dan een A4’tje heeft ingezien met daarop een voor overheidsingrijpen gunstige voorstelling van zaken in een samenvatting die werd opgesteld door een ambtenaar die met ontslag werd gedreigd bij een juistere voorstelling van zaken. Ben zelf politicus geweest en weet daarom dat die samenvattingen lang niet altijd (ahum!) recht doen aan het volledige achterliggende stuk. De wethouder is meermaals geschrokken als weer bleek dat er een raadslid was dat het volledige document had gelezen…de arme man!
Zou leuk wezen als de hoeveelheid ambtenaren ook in dit staatje zou worden weergegeven, dat zou een compleet overzicht van potentieel onrendabelen geven.
http://www.youtube.com/watch?v=lUpZhhbKUBo
@6 @8 Er wordt gewerkt aan een sitemap.
@7 Iedere fractiespecialist -van welk onderwerp dan ook- dient natuurlijk minstens 1x per dag Sargasso te bezoeken.
@7 Die vermogenstoets was er vroeger ook.
@10 Het was een intervieuw, dus van fout informeren Kamer is geen sprake. Fout informeren volk wel, maar dat gebeurt iedere seconde.
Ik verwacht geen vervolg. Het is gewoon weer iets dat voorbijvliegt. Bovendien denk ik niet dat journalisten meer verstand hebben van sociale zekerheid dan bijvoorbeeld -om maar iets willekeurigs te noemen- migratie.
Mooi stuk vandyke! Dit is nou waarom ik Sargasso lees, inhoud en duiding!
Ik ga het stuk in elk geval wel doorsturen aan diverse kamerleden, je weet nooit of het effect heeft.
@15 Dank en kan nooit kwaad. Ik ben trouwens een vervolg aan het schrijven over alle uitkeringen <65 jaar.
Helaas weer minder goed nieuws:
http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/arbeid-sociale-zekerheid/publicaties/artikelen/archief/2011/2011-054-pb.htm?RefererType=RSSItem