De klimaathype

Onderstaande column sprak Stefan Verwer: directeur Lokaalmondiaal gisteren uit op de Grote Ontwikkelingsquiz die jaarlijks in LUX Nijmegen wordt georganiseerd. Hij gaat in op het (on)gelijk van Hans Labohm en op de invloed van de klimaathype op ontwikkelingsorganisaties.

Het is onrustig in klimaatland… En dat heeft nu eens niet te maken met de voorbereidingen voor Kopenhagen – Nee, het heeft te maken met het feit dat steeds meer wetenschappers openlijk hun twijfels uiten over het wetenschappelijk bewijs voor het bestaan van de klimaatproblemen.

Na de alarmerende film ‘An Inconveniant Truth” van Al Gore wist de hele wereld het zeker: wij hebben een groot probleem. Wetenschappers claimden dat het nu 99% zeker was: het klimaat verandert door toedoen van de mens en als de wereld niks doet, dan zijn de problemen onoverkomelijk en onomkeerbaar. De enkele criticus die nog over bleef werd de mond gesnoerd, want de wereld was overtuigd van de klimaatproblematiek.

De belangrijkste kritiek op Al Gore was in de afgelopen jaren dan ook dat hij zich weliswaar voordoet als de wereld klimaat kampioen, maar dat zijn energiegebruik in zijn huis allesbehalve als duurzaam te kwalificeren valt.

Naar verluidt zou de ´Gore mansion`, het optrekje van Gore in Louisiana evenveel energie per maand verbruiken dan een gemiddeld Amerikaans huishouden in een jaar.

Terwijl Gore zijn fellow Americans oproept om minder energie te verbruiken jaagt de familie Gore jaarlijks twintig keer zoveel energie er doorheen dan het Amerikaanse gemiddelde. Let op! dan doe je het niet slecht, want de Amerikaan staat bekend als de grootste energieverbuiker in de wereld.

Die kritiek werd afgedaan met vergoelijkende woorden: Gore heeft gelijk en daar verandert niets aan. Daarnaast vond iedereen deze aanval op de grote klimaat-leider wel erg onder de gordel – en misschien was het dat ook wel.

Want er is wel belangrijkere kritiek mogelijk – en die kwam er ook. De tijd dat de critici werden weggehoond is inmiddels al lang voorbij: die critici uiten zich openlijk, creëren hun fora op internet en in de pers en voila een nieuw fenomeen is geboren: de klimaat scepticus.

En ja ook ons kleine landje doet daar gezellig aan mee. De Nederlandse versie van de klimaat scepticus heet Hans Labohm. Hans is co-auteur van het boek Man-Made Global Warming: Unravelling a Dogma. Opvallend genoeg is Hans ook (kritisch) ‘expert reviewer’ van het IPCC, het internationale VN-klimaatpanel, dat in 2007 nog samen met Al Gore de Nobelprijs van de vrede in ontvangst mocht nemen. Onze Hans heeft dan ook een mooi platform om zijn dissidente geluid te laten horen.

Zijn belangrijkste boodschap: De gemiddelde wereldtemperatuur is de laatste tien jaar gedaald, terwijl de CO2–concentratie in de atmosfeer nog steeds stijgt. Dat is in strijd met de uitkomsten van alle klimaatmodellen.

Opvallend, want het zijn juist diezelfde klimaatmodellen die worden gebruikt om aan te tonen hoe belangrijk maatregelen voor CO2-reductie zijn. En het zijn dezelfde modellen die onze wereldleiders moeten aanzetten om in Kopenhagen juist daarover ambitieuze afspraken te maken.

Nou hoor ik u bijna vragen: Zouden dan al die wetenschappers die waarschuwen voor klimaatverandering liegen?

Zeker weten van wel, volgens de klimaatsceptici: vorige week ontstond er ophef toen de inbox van een bekende medewerker van de Climate Research Unit van universiteit van East Anglia werd gehackt. Op de server van dat gerespecteerde Britse onderzoeksinstituut over klimaatverandering werden naar verluidt duizenden privé e-mails van Britse en Amerikaanse topwetenschappers gevonden, die vervolgens als een dienst aan de mensheid op het wereldwijde web werden gepubliceerd.
En uit deze documenten zou blijken dat sommige wetenschappers informatie over klimaatverandering hebben gemanipuleerd. Dat is natuurlijk koren op de molen van de klimaatsceptici, die dan ook opgetogen concludeerden dat de klimaathype hiermee definitief is ontkracht.

Ik begrijp dat de gemiddelde klimaatactivist in deze zaal zich nu waarschijnlijk al een tijdje zit te verbijten over de ongelofelijke hoeveelheid onzin die de directeur van lokaalmondiaal zit uit te kramen. En het verbaasd mijzelf ook enorm dat er nog niemand is op gestaan om deze pion van het grootkapitaal te recht te wijzen en te beschuldigen dat hij zich voor het karretje van deze liberale wetenschappers, die waarschijnlijk worden betaald door oliemaatschappijen, laat spannen…

Ik moet u bekennen: als overtuigd aanhanger van diegenen die zich serieus zorgen maken over de klimaat problematiek, krabte ook ik mij even ernstig achter de oren bij het horen van zoveel aantijgingen die de ernst van de klimaatproblematiek nuanceren.

Nou geloof ik best dat ook onze klimaatgoeroes gewoon mensen zijn die kunnen liegen en bedriegen, maar eerlijk gezegd ben ik vooral sceptisch over het nieuwe verbond van milieuorganisaties, activisten en ontwikkelingsorganisaties die ons bombarderen met bewijslast dat armoede wordt veroorzaakt door de klimaatproblematiek.

Nou zal er best een relatie tussen milieu en armoede zijn, ondanks alles wat Hans Labohm en zijn vrienden beweren, maar wat ik maar moeilijk kan bevatten is dat twee jaar voor de vertoning van Al Gore´s film de klimaatproblematiek totaal ontbrak op de agenda van al die ontwikkelingsorganisaties. Al die ontwikkelingsorganisaties die nu vooraan staan in Kopenhagen.

In de rapporten van Oxfam kwam toen het woord groen en duurzaam niet voor. Niet zo vreemd dus dat na de publicatie van Al Gore´s film, het internationale verbond van Oxfam´s met de handen in het haar zat. Wat moesten ze hier nou weer mee? Moesten ze er überhaupt wel iets mee? Het was niet voor niks dat de toenmalige algemeen directeur van Oxfam Novib verklaarde dat milieu voor de milieuorganisaties was en armoede voor de ontwikkelingsorganisaties. Een mengvorm was blijkbaar niet gewenst.

Dat kwam waarschijnlijk voort uit de overtuiging dat de milieuproblematiek toch iets van het rijke westen is en dat het milieu de ontwikkeling van de derde wereld niet in de weg mag staan. Organisaties als Oxfam waren actief op handel. Teveel aandacht voor het milieu zou die groei van handel en daarmee de ontwikkelingskansen van de armen in het Zuiden alleen maar in de weg staan. Discussies over handel en milieu werden dan ook genegeerd door ontwikkelingsorganisaties.

In de zo geprezen millenniumdoelen, millenniumdoel nummer 7 jarenlang gedefinieerd al toegang tot watervoorzieningen. Een organisatie als de NCDO besteedde dan ook jarenlang geen aandacht aan duurzaamheid in haar draagvlakactiviteiten, want millenniumdoel nummer 7 was immers toegang tot watervoorziening en duurzaamheid voor de milieuclubs.

Zelfs zo recent als 2005 – toen de VN met een rapport kwam waarin werd gewaarschuwd dat de millenniumdoelen niet zouden worden behaald als er geen aandacht zou worden besteedt aan het behoud van ecosystemen en biodiversiteit – zelfs toen besteedde de Global Campaign Against Poverty geen aandacht aan de hele milieuproblematiek. Het was tekenend voor de sfeer die er destijds heerste in de mondiale beweging die streed tegen armoede.

Dat rapport – de millennium ecosystem assessment – vormde later de basis voor de conclusies van het IPCC. Toch was het pas de film van een voormalige Amerikaanse presidentskandidaat die de klimaatdiscussie definitief zou hypen…

En pas toen zagen de ontwikkelingsorganisaties als het ware het licht. Binnen twee jaar werkte de hele ngo-sector op klimaat. Ik heb me zelfs laten vertellen dat het inmiddels al zo erg is dat de actievoerders, die jarenlang de WTO en de G8 bestormden zich opmaken voor een gezellig feestje in Kopenhagen. Het is letterlijk de verplaatsing van het NGO-circus.

Misschien pleiten dit soort voorbeelden wel voor de zaak van de klimaatsceptici als Hans Labohm en diegenen die al langer een lans breken voor het afschaffen of in elk geval bezuinigen op ontwikkelingssamenwerking.

En dat ik me daar voor leen om dit soort onderbuikgevoelens te voeden…

Je zou ook kunnen zeggen dat het voorbeeld van de klimaathype exemplarisch is voor de mondiale derde wereld beweging, die steeds minder in staat lijkt te zijn om een eigen agenda te ontwikkelen of de agenda van het politieke debat te bepalen.

Dat is ook lastig als je in toenemende mate onder druk staat, omdat er wordt getwijfeld aan de effectiviteit van hulp, en je tegelijkertijd voor je inkomsten afhankelijk bent van de laatste trends en de nieuwste hype.

En al helemaal als je twee jaar geleden nog overtuigd was dat de huidige klimaathype een probleem voor rijke landen was en niet voor ontwikkelingslanden..