In 2007 woedde er op GC een debat over de merites van de film Sicko van Michael Moore. De meningen waren verdeeld. Sommigen tekenden bezwaar aan tegen Moore’s neigingen om de zaken te simplificeren en halve waarheden te verkondigen. Anderen meenden dat dit de enige manier was om het grote publiek te bereiken, en dus echt iets te veranderen.
De culminatie van het project van Moore is afgelopen zondag bereikt, met de goedkeuring van een plan om de Amerikaanse gezondheidszorg te hervormen. Nu kunnen we nog een keer naar Sicko kijken, en ons afvragen tot in hoeverre de film aan dit succes heeft bijgedragen.
Om te beginnen mijn mening. Mijn inschatting is dat de film van Moore eerder averechts gewerkt heeft. Iets vergelijkbaars gebeurde met zijn film Fahrenheit 911. Deze had een afrekening moeten zijn met George W. Bush, en een bijdrage aan diens verkiezingsnederlaag in 2004. Maar de film was niet tegen deze taak opgewassen. In plaats van een intelligent betoog tegen het anti-terreurbeleid en buitenlandse politiek van Bush, was de film een opeenstapeling van onredelijke verwijten aan het adres van de regering. Moore leek zich impliciet aan te sluiten bij de samenzweringstheorien rondom de aanvallen op het World Trade Center. De film zal wellicht mensen die toch al tegen Bush waren in hun mening gesterkt hebben. Mensen die twijfelden zouden eerder geneigd zijn Bush tegen de verwijten van Moore te willen verdedigen. Moore heeft daarmee wellicht bijgedragen aan de verkiezingsoverwinning van Bush in 2004.
Met Sicko deed Michael Moore iets vergelijkbaars. Wat hij niet deed in deze film was systematisch de problemen van het Amerikaanse systeem in kaart brengen, om vervolgens intelligente manieren om het systeem te verbeteren aan te dragen. In plaats daarvan probeerde hij de Amerikanen zo ver te krijgen dat ze zich zouden schamen voor hun gezondheidszorg, in de hoop dat ze dan een hervorming zouden ondersteunen. En hij deed dit door het Amerikaanse systeem te vergelijken met dat van andere landen, mijns insziens een fatale fout. Kijk, zei hij, Canada, Engeland, Frankrijk, ja, zelfs Cuba heeft het beter geregeld dan wij. Het Amerikaanse systeem is het slechtste van de wereld! Hierdoor heeft hij de tegenstanders van een hervorming geholpen om de nationale trots van de Amerikanen tegen een hervorming te mobiliseren. De tegenstanders waren opeens degenen die wel vonden dat Amerika goed was, en de voorstanders van veranderingen vonden het communistische Cuba een goed voorbeeld van een hervoming.
De tegenstanders zouden waarschijnlijk toch deze lijn van argumentatie gevolgd hebben, maar met de stijl van zijn documentaire heeft Moore ze, naar alle waarschijnlijkheid in de kaart gespeeld. De hervorming van de gezondheidszorg heeft het nu politiek gered, maar dit zal eerder ondanks dan dankzij Sicko zijn.
Reacties (6)
Dat is een algemeen dilemma: dat wat de achterban het meest motiveert, is ook dat wat de tegenstanders het meest motiveert er hard tegenin te gaan. De kunst voor een politicus is om zowel de eigen aanhang op te stoken en te onderhandelen met de tegenpartijen over compromissen. Moore kan eigenlijk het eerste.
Heeft Moore enige invloed in Amerika? Hoe groot is het publiek dat hij bereikt heeft? Dat je als stapelkrankzinnige van alles en iedereen kunt bereiken en de meningsvorming beïnvloedt bewijzen bijvoorbeeld Rush Limbaugh en Glenn Beck. Misschien is Moore een slechte propaganda maker en ook geen geweldige documentaire maker.
I see what you did there…
‘Verkiezingsoverwinning’ in 2004 van Bush? Om uw geheugen op te frissen: die was gestolen.
‘Verkiezingsoverwinning’ in 2004 van Bush? Om uw geheugen op te frissen: die was gestolen.
Nee, dat was die van 2000. Tenzij jij informatie hebt dat Bush het als ‘war president’ eigenlijk verloren heeft van John ‘Ketchup’ Kerry, natuurlijk.
Mensen die zich beroepen op hun geweten om toch voor hun nationale trots te kiezen, en niet voor de jabs & punches van Moore – die veranderen tòch niet van mening.
Zonder Sicko zouden mensen die van zichzelf toch al min of meer overtuigd waren van het zwakke VS-systeem, niet zo Democratisch gestemd hebben.
De tijden zijn al te lang gepolariseerd om nog iemand van de andere zijde te overtuigen.
Het is de mate van engagement wat vandaag telt.
En daar heeft Sicko schitterende munitie voor gegeven.
De bewijzen dat populisme wel degelijk een succesvol beroep op bepaalde groepen mensen kan doen, hoef ik hier toch zeker niet aan te halen? Populisme is vooral belangrijk als het gaat om het bereiken van de groepen, die niets in uitgebreide genuanceerde betogen zien (of die niet snappen), en die zich veel eerder door symboliek en pakkend beeldmateriaal in laten pakken. Moore richt zich op die groep. En ja, de populistische tegenstanders van de populistische Moore halen er dan de ‘nationale trots’ bij als tegenargument, omdat zij weten, dat dat ook weer een deel van die mensen aanspreekt. En dan is het maar de vraag, waar ze de voorkeur aan geven: nationale trots of een goed zorgstelsel.
Die vraag wordt door hen in verschillende situaties verschillend beantwoord: hebben ze in het leger gezeten, dan speelt nationale trots eerder een rol, dan wanneer ze daar niet in hebben gezeten. Hebben ze een zieke vader of moeder (gehad) en onvoldoende middelen om die goed te verzorgen (gehad), dan slaat de balans eerder in de andere richting door.