Uit de oude doos: Poème Symphonique, voor 100 metronomen, een compositie van György Ligeti.
Het stuk beleefde op 13 september 1963 zijn wereldpremière in het Raadhuis van Hilversum, gedirigeerd door de componist zelf. Als afsluiting van de Gaudeamus Muziekweek.
Zoals u ziet is de uitvoering gefilmd. De bedoeling was dat de opname de volgende dag op televisie zou worden uitgezonden. Er was echter nogal wat heisa rond de uitvoering, zoveel zelfs dat op verzoek van het gemeentebestuur van Hilversum er van af werd gezien.
Over de opname: het stuk begint op 4 minuten en eindigt op 13 min. 53”. Daarna leest György Ligeti de partituur voor. In dit geval is ‘partituur’ synoniem voor ‘gebruiksaanwijzing’.
In een brief aan auteur Ove Nordwall schreef Ligeti dat ‘Poème symphonique’ een louter muzikale kritiek was op de toenmalige muzikale wereld:
De “verbale partituur” is slechts één aspect van deze kritiek, en het is weliswaar nogal ironisch. Het andere aspect is echter het werk zelf. … Wat mij tegenwoordig stoort zijn vooral ideologieën (alle ideologieën, in die zin dat ze koppig en intolerant zijn tegenover anderen), en Poème Symphonique is vooral tegen hen gericht. Dus ik ben er in zekere mate trots op dat ik kritiek kon uiten zonder tekst, met alleen muziek. Het is geen toeval dat Poème Symphonique zowel door de kleinburgerij (zie de annulering van de tv-uitzending in Nederland) als door de schijnbare radicalen werd afgewezen… Radicalisme en kleinburgerlijke houdingen liggen niet zo ver van elkaar; beide dragen de oogkleppen van de bekrompenen.
(citaat is te lezen in Eine Monographie, Ove Nordwall, Schott Mainz 1971)
Andere muziek van György Ligeti kent u misschien van films van (onder andere) Stanley Kubrick en in Martin Scorsese.