Met de almaar toenemende commercie in het achterhoofd, komt de vraag weer eens op wat wij nu zijn. Burgers of consumenten. De meeste mensen zullen automatisch zeggen dat we beide zijn. Consumenten als we de McDonalds inlopen, een nieuwe broek kopen of ons laten gaan in de Apple Store. En burgers van dit land, die er samen voor zorgen dat we niet teveel last van elkaar hebben, en blij en gelukkig over deze homp klei en zand struinen.
De Amerikaanse socioloog Benjamin Barber geeft in zijn laatste boek Fear’s Empire aan dat die twee rollen niet automatisch te vereenzelvigen zijn. Immers, als consument heb ik misschien andere doelen dan als burger. Als consument wil ik het gaspedaal van mijn auto ook gebruiken; die kilometerteller kan niet voor niets tot de 220, en ik moet al genoeg doen in die korte dag. Maar als burger wil ik niet dat iedereen met honderd door het dorp scheurt. Mijn kind moet er tenslotte ook nog over straat.
Niet alleen hier, ook in de rest van Europa is zichtbaar dat de sociale cohesie van de maatschappij achteruit is gegaan, en dat de bewoners van deze landen meer betrokken zou moeten zijn bij de samenleving. Maar hoe wil de overheid ons meer burger laten zijn als we tegelijkertijd ook nog meer consument moeten zijn? Misschien is de enige manier om ons meer burger te laten voelen wel, om de commercie een stapje terug te laten nemen.
Hoeveel procent burger bent u eigenlijk, en hoeveel procent consument?
Reacties (44)
Daar moet ik eens goed over nadenken. Waarschijnlijk toch meer consument dan ik zelf wil toegeven.
Moest trouwens gelijk denken aan het boek dat nog op mijn stapel “nog te lezen” ligt: Statusangst van Alain de Botton.
Maar hoe zie je dat voor je “…de commercie een stapje terug te laten nemen”? Dat doen ze niet vrijwillig.
Minder reclame in de publieke ruimte, zou een begin kunnen zijn. Geen reclame op scholen en universiteiten, bijvoorbeeld. Geen reclame op de Publieke Omroep. Sommige pleinen zouden best met wat minder reclame toekunnen.
Dat kost natuurlijk allemaal geld, maar het terugwinnen van burgers vraagt wel offers, ook van diezelfde burgers.
Eigenlijk ben ik gewoon 90% water, 10% wijn.
Om in jouw vergelijking te blijven, ik wil helemaal niet 220 km/u. Ik heb liever een auto zonder een gaspedaal die lekker zelf rijdt zodat ik ondertussen iets anders kan doen. De auto moet wel lekker doorrijden natuurlijk, vooral geen oponthoud. En hij moet er staan en het doen als ik ‘m nodig heb. Een soort openbaar vervoer zeg maar.
Franz heeft Dolf Jansen gekeken van het weekend? Slecht idee. Lebbis kijken ook trouwens.
(het juiste antwoord was “idealist”)
“Maar hoe zie je dat voor je “…de commercie een stapje terug te laten nemen”? Dat doen ze niet vrijwillig.”
Nee, maar geldt shoppen bij de voedselbank ook nog als consumptie drang?
@Franz: Consumenten betalen zelf voor de reclame die ze moet verleiden. Dus minder reclame in de publieke ruimte heeft geen grote consequenties. Het is alleen het verschuiven van geldstromen (iets minder naar reclamebureau’s en misschien iets meer naar betere service).
Helemaal voor trouwens, een publieke ruimte vrij van reclame. Ooit (lang lang geleden) nog wel eens met de gedachte rondgelopen om een speciale actie op te zetten tegen extreme reclame in de publieke ruimte (zoals die mega zuilen bij snelwegen).
@ Franz: Leuke post.. . volgens mij een bekend probleem. De hoofdoorzaak ligt volgens mij in het feit dat de burger op publiek terrein een stapje achteruit heeft gedaan.
Dat komt m.i. omdat de verzorgingsstaat nog steeds een hele grote rol heeft. Daardoor wordt nog steeds erg goed voor de burger “gezorgd”.
Dat laatste levert ( onvermijdelijk) “onvolwassen” en afhankelijk gedrag op. Burgers stellen zich dus nog steeds als verwende kinderen en consumenten op.
Ben het dus wel ( deels) eens met je constatering, maar analyseer die misschien anders. Ik geloof dus ook niet in je oplossingen.
Franz definieert concumenten als mensen die iets doen (McDonalds, broek of Apple kopen), en burgers als mensen die iets niet doen (niet confronteren, niet consumeren). Een consument is actief, een burger passief. Een consument doet mee aan het leven, een burger niet. Als recreëren consumeren is, mag de burger er al niet meer aan meedoen. Maar voor wie bevecht die burger dan eigenlijk nog de ruimte om te recreëren? De burger als ambtenaar-slaafje van de consument.
100% consument, 50% burger (of kan dat niet?)
@9: Volgens mij ziet hij de consument als een egocentrisch persoon die alleen maar doet wat hij zelf het fijnst vind.
De burger daarentegen is bewust van de ellende die het gedrag van anderen (dat hij zelf wellicht ook wel eens uitvoert) kan veroorzaken.
Ik denk dat ik voornamelijk burger ben, want ik consumeer bijna alleen maar voedsel, drinken, concerten, musea en wat gadgets :)
@9 De burger wil mee doen aan het leven maar de consument (in hem) verpest dat voor hem.
Vind het wel een mooi idee, het verklaart in ieder geval het gespleten gedrag. De grote consumentenwedloop. Je kunt alleen maar consumeren wat geproduceert is. Producenten zijn óók consumenten én burgers. Ik ga wat slaap consumeren.
@Sickbok: wat een onzin! Jij doet telkens alsof de problemen begonnen zijn met de start van een verzorgingsstaat. Terwijl een groot deel van de problemen pas ontstaan zijn toen we die weggeflikkerd hebben (let wel: we zijn ook helemaal geen verzorgingsstaat meer maar stonden vorig jaar bovenaan de lijst van landen met meest geparticuliseerde instanties) en zonodig individueel, felxibel, mobiel etc moesten worden.
Er wordt helemaal niet zo best voor de buerger gezorgd. Daarom is er een opkomende armoedige burger die eveneens amper nog consumeert.
@Franz: waarschijnlijk is het voor de meeste mensen prima verenigbaar. De meeste burgers zijn namelijk niet idealistisch en beleefd ingesteld. De burger die dat wel is, past zijn consumentgedrag wel aan.
De nadruk lijkt steeds meer naar consumeren op te schuiven in het taalgebruik in de media, maar als burger heb je rechten die doorgaans goed gewaarborgd worden, als consument niet. Als consument ligt het recht bij de bedrijven en niet bij jou.
Wanneer consumentenrecht volwassen wordt – en daarmee ook de consument als groep – dan pas kun je ze echt vergelijken vrees ik.
Zou Sikbock en DP weten hoeveel ze op elkaar lijken?
Zouden Moet dat uiteraard zijn..
@Franz
Mooie link, bedankt.
@Kalief Het gaat niet zozeer om passief vs. actief. Burgers kunnen ook zeer actief zijn, bijvoorbeeld door voor elkaar te zorgen, een voetbaltournooi te organiseren voor de buurt, of het eigen straatje schoon te vegen op zaterdagmorgen. Wel is het nodig om die activiteit te stimuleren, maar dat is moeilijk zolang we tegelijkertijd aangeleerd worden ons als consument te gedragen, en ons daarin alleen op onszelf te richten.
Barber stelt het probleem helder. Democracy is weakening en daarom krijgen allerlei krachten uit eigenbaat (heftige commercie, oorlog in Irak) meer kans.
De vraag die hier wordt gesteld is of burger en consument elkaar in de weg zitten, terwijl de overheid graag betrokken burgers wil zien. Die vraag is onjuist en verwarrend.
@mescaline Waarom is dat verwarrend? Iedereen moet toch tegelijk burger en consument zijn? En die twee rollen hebben toch niet altijd dezelfde belangen?
Een betrokken burger is lastig en maakt lawaai. Een heftige consument is ontevreden en maakt ook lawaai, scheurend in zijn SUV.
Als ik het scherp stel dan is het zo: een overheid wil geen betrokken burgers, maar tevreden burgerlijke consumenten.
Wat de post niet goed laat zien is de noodzaak van betrokken burgers als tegenkracht op wat overheid en commersjanten ons voorhouden. In plaats daarvan wordt de sociale cohesie erbij gehaald.
@ Cinner: Ik ben het niet met je eens: vergeleken met het buitenland is het hier nog steeds een paradijs. Zo zou jijzelf bijvoorbeeld in het buitenland misschien helemaal niet voor een uitkering in aanmerking komen.
Het onvolwassen gedrag van de nederlander hangt mijns inziens ook samen met de hoge verwachtingen die ze van de overheid hebben. Zoals ik dat zei levert dat onvolwassen consumentengedrag op. Mensen wijzen naar de overheid in plaats van zelf hun problemen op te lossen.
En doordat de overheid zo alom tegenwoordig is is dat bijna onmogelijk..
Een burger is een inwoner. Een consument is iemand die iets koopt.
Het lijkt me dat burgerschap samengaat met socialisme. Je bent namelijk samen burger.
Consument zijn, gaat volgens mij samen met egoisme. Je wilt zelf iets hebben en koopt dat voor jezelf.
De verhouding burger/consument hangt daardoor samen met kooplust. En die kooplust wordt weer gestimuleert door reclame.
Ik merk dat een “nee – nee -sticker” op mn brievenbus me een stuk rust geeft. Ik word niet elke dag geprikkelt door mooie dingen in foldertjes.
Maar op straat wordt je doodgegooit met reclame. Daar kan je zelf niet veel aan doen.
Het lijkt me dat de overheid ons hierbij een stukje moet helpen, door dit bijvoorbeeld in te perken of te verbieden.
Natuurlijk is het aan jezelf of je wat met die straatreclame doet, maar uiteindelijk zijn we van nature nogal hebberig.
Nu komt er een andere vraag in me op. Zijn mensen in arme wijken meer burger omdat ze minder consument kunnen zijn? (en dus socialer?)
Thomaz: vraag is een morele en gebaseerd op drijfzand..
In feite vraag je je af of de arme mensen in Afrika “beter” of socialer zijn dan wij rijke Nederlanders.. Ga maar eens een praatje maken in Liberia zou ik zeggen
ennuh, kan een consument niet iets voor een ander kopen?
@Thomaz
Je merkt terecht op dat reclame de kooplust aanwakkert. Echter niet altijd …
Ik ben namelijk absoluut niet geïnteresseerd in zwakzinnige mokkels van 18 jaar die me 80 km/u willen laten rijden, noch in 80 Km/h rijden (tenzij binnen de bebouwde kom). Dan stap ik toch liever bij Kalief in…
Zullen we Mr. Spee maar te koop aan bieden aan de 3e wereld? Met de bekeuringen die hij binnen haalt zijn ze daar dan ook binnen de kortste keren consument.
Thomaz, in armere wijken consumeren ze niet minder, maar goedkoper.
@sikbock
Ken je die film (de naam is me ontschoten), waarin een colaflesje, dat uit een vliegtuig wordt gegooit, voor veel opschudding zorgt in een afrikaanse stam?
Daarin komt duidelijk naar voren dat, wanneer je niets hebt, je veel socialer kan leven.
Maar ik bedoelde eigenlijk meer de wijken in Nederland. Het lijkt erop dat in de ‘rijkere’ wijken mensen alleen maar bezig zijn met hun eigen huis en tuin. Grote schutting eromheen, de buren zijn leuk om gedag tegen te zeggen, maar ze moeten niet gaan zeuren.
Volgens mij is dat in ‘arme’ wijken anders. Daar gaan mensen meer met elkaar om. En misschien zijn ze daardoor socialer.
Uiteraard koopt een consument wel eens iets voor een ander. Maar dat is denk ik te verwaarlozen. En zelfs al koop je wat voor een ander, dan kan het nog steeds zo zijn dat je het voor jezelf doet (het mooiste kadoo willen kopen voor iemand).
@Kalief,
Misschien wel. Maar wanneer je minder geld hebt, bezuinig je vaak wel op dingen die je niet nodig hebt. Daardoor consumeer je minder.
@Thomaz #28:
The Gods Must be Crazy
Thomaz: je waardering voor armoede is aandoenlijk.. misschien moeten we met zijn allen streven naar meer armoede in de wereld?
Wat je misschien bedoelt is dat mensen met minder geld elkaar meer nodig hebben.. daardoor stellen ze zich “socialer” op . Dat laatste is echter gebaseerd op eigenbelang.
Of bedoel je te zeggen dat arme mensen wezenlijk anders zijn? Dus dat armoede een “talent” is dat is aangeboren?
@31
Wellicht zijn rijke mensen wezelijk anders. Socialiteit is iets primairs, wat in mijn optiek iedereen bezit. Door rijkdom gevoed consumentengedrag zorgt ervoor dat sociale intimiteit terrein verliest op egocentrische genoegdoening.
@Sickbock
Ik bedoel dat mensen met minder geld meer naar elkaar toe trekken.
Net zoals wanneer de trein een lange tijd stilstaat mensen opeens met elkaar gaan praten. Het zou kunnen dat dit uit eigenbelang is, om de angst kwijt te raken, maar ik vind het wel opmerkelijk.
“misschien moeten we met zijn allen streven naar meer armoede in de wereld?” Ik begrijp je sarcastische toon, maar ik vind deze opmerking wel een beetje recht door de bocht.
We doen er denk ik goed aan om ernaar te streven tevreden te zijn met minder.
Om bij het onderwerp te blijven: tevreden zijn met minder is lastig wanneer we constant geprikkelt worden om iets beters, mooier, -vult u maar in- aan te schaffen.
@ Thomaz: ik ben het wel met je eens dat het goed is om sober te leven en tevreden te zijn met wat je hebt..( dat zullen mijn protestantse roots wel zijn)
Dat veel mensen niet tevreden zijn is in mijn optiek niet de “schuld” van reclame. Mensen zijn tenslotte vrij om iets wel of niet te kopen.
Het ontkennen van die eigen verantwoordelijkheid is schadelijk. Het roepen om de overheid die mensen bij de hand moet nemen is het paard achter de wagen spannen.. de burger in nederland moet maar eens opgroeien, niet naar de overheid wijzen en hand in eigen boezem steken
@Sikbock:
“@Cinner: Ik ben het niet met je eens: vergeleken met het buitenland is het hier nog steeds een paradijs. Zo zou jijzelf bijvoorbeeld in het buitenland misschien helemaal niet voor een uitkering in aanmerking komen.”
Wat heeft het een met het ander te maken? Dat is net zoiets als tegen mij zeggen dat ik blij mag zijn met mijn beroerde gezondheid omdat ik tenslotte geen aids zou willen hebben.
Jij stelt dat problemen begonnen zijn met invoering van de verzorgingsstaat en ik stel daar tegenover dat veel van die problemen juist ontstaan zijn toen we verzorgingsstaat af geraakten. Juist omdat daarbij ‘eigen verantwoordelijkheid’ werd gestimuleerd met daarmee individualisering, flexibilisering etc.
Simpel voorbeeldje: voor werk moet je alles doen, ook verhuizen naar de andere kant van het land. Daarbij kan je niet verwachten dat familiebanden in stand kunnen blijven zoals daarvoor het geval was. Met bijkomend gevolg: mensen zijn minder goed in staat andere familieleden op te vangen in geval van ziekte, werkeloosheid of andere problemen. Ga je vervolgens de arbeidsmarkt felixibiliseren zodat niemand meer verzekerd is van zijn baan, wordt dat probleem meteen groter.
Het is maar wat je liever voorstaat. Maar in een maatschappij waar de nadruk ligt op werk en onzekerheid, moet je niet tegelijkertijd hechte gemeenschap en solidariteit verwachten. Dat is wat ik hier wel proef. En waar je als WAOer ook snel tegenaan loopt trouwens. Want welke eigen verantwoordelijkheid moet ik nu nemen dan?
Sikbock: “Het onvolwassen gedrag van de nederlander hangt mijns inziens ook samen met de hoge verwachtingen die ze van de overheid hebben. Zoals ik dat zei levert dat onvolwassen consumentengedrag op. Mensen wijzen naar de overheid in plaats van zelf hun problemen op te lossen. … En doordat de overheid zo alom tegenwoordig is is dat bijna onmogelijk..”
Welk consumentengedrag vind je dan onvolwassen?
@SikBock
Zeker weten! Ik denk dat veel mensen geen verantwoordelijkheid meer nemen. Maar misschien mag de overheid wel optreden wanneer het te gek wordt. En voorlopig stuurt de overheid juist aan op meer commersie.
Misschien moeten ze juist, net zoals het stamhoofd in “The Gods Must be Crazy” (met dank aan Mark), op een bepaald punt de knoop doorhakken en hetgene dat deze samenleving verziekt eruit halen of beperken.
ps. Synopsis van de film: http://cspar181.uah.edu/RbS/job/gods1.html
@ Cinner: Je roept dat onze verzorgingsstaat is ontmanteld, ik zeg dat onze sociale voorzieningen nog steeds tot de ruimhartigste ter wereld behoren. Veel mensen realiseren zich dat volgens mij niet. (daarbij zeg ik niet dat een uitkering altijd een vetpot is)
Ik ben het wel met je eens dat onze maatschappij individualistisch is geworden. Dat maakt het er niet gemakkelijk op. Maar ik blijf van mening dat individuen die het moeilijk hebben actief steun bij elkaar kunnen zoeken, bij vrienden, familie of andere sociale verbanden. De overheid hoeft daar niet tussen te zitten.
Hou me ten goede, ik ben blij dat er sociale voorzieningen zijn maar ik ben er tevens van mening dat mensen geactiveerd moeten worden en te wijzen op hun eigen verantwoordelijkheid. Ken je dat verhaal waar de gemeente Amsterdam een paar duizend langdurige bijstandstrekkers opriep om als tegenprestatie verplicht bollen te gaan pellen? Als een “wonder” bleek ruim 25 % van die groep binnen korte tijd opeens een baan te kunnen vinden.
Maar het is niet alleen de burger-consument die de overheid vraagt om zijn problemen op te lossen. De overheid zelf acht zijn burgers niet in staat om voor zichzelf te zorgen wat leidt tot allerlei bevoogdende en betuttelende maatregelen waar ik persoonlijk niet op zit te wachten.
En sla verder de kranten maar eens open, bijna in elk artikel ( van bepaalde kranten welliswaar) wordt om ingrijpen of om maatregelen van de overheid gevraagd.
@Sikbock: sterker, ik roep het niet alleen, we zijn al enkele jaren geen verzorgingsstaat meer. Na Amerika hebben wij de meeste voorzieningen geprivatiseerd waarbij het recht de term ‘verzorgingsstaat’ te gebruiken is verdwenen. Politici nemen dat woord ook al een aardige tijd niet meer in de mond trouwens.
Verder hoef ik niet uit ervaringen te putten om te zien dat er flink uitgekleed is. Meer dan vijftien duizend gezinnen heeft geen gas & licht, van die groep zijn de meesten werkend. De voedselbanken schieten niet alleen als paddestoelen uit de grond, ze kunnen de aantallen mensen die het nodig hebben niet meer aan. Je hebt pas recht op giften van een voedselbank als je door de Sociale Dienst bent ‘gekeurd’ en te armoedig bent bevonden. En ook daarvan is bekend dat een grote groep mensen wel een baan heeft en niet per definitie schulden heeft vanwege geldsmijterij. De noodzakelijke executieverkopen blijven maar stijgen, de schuldsanering kan het niet meer bolwerken, de Soos stuurt mensen voor hulp naar de kerk en de kerken kunnen de hulproep ook niet meer aan.
Ondertussen is de werkeloosheid en het verlies van vacatures blijven stijgen en pas nu ‘gestabiliseerd’. In gewoon nederlands betekend dat er niet genoeg werk is dus. Kan je nog zo graag je eigen verantwoordelijkheid willen nemen, het moet wel kunnen.
Daarnaast ga je er van uit dat iedereen familie en vrienden heeft die ook nog willen en kunnen helpen. Het is een mooie gedachte maar in de praktijk gaat die zon niet voor iedereen op. Hoeveel mensen heb jij om je heen die gerust een half jaar je huur kunnen ophoesten?
De vraag om ingrijpen komt niet uit de lucht vallen. En is echt niet omdat het de burger zo prima vergaat allemaal. Momenteel is het heel simpel, wordt je weggereorganiseerd en raak je in de bijstand, zal je je huur niet meer op kunnen brengen. Een sociale voorziening die te weinig opvangt dus, en dan schiet je er bar weinig mee op. Reken maar uit hoever jij zal komen als je alleen 600 euro per maand krijgt of 1050 met zijn tweeen of gezin.
Hebben we het nog niet gehad over de oplopende misstanden in de zorg, bizarre taferelen in verzorgingshuizen (nu ook weer, men wil nieuwe bedden voor clienten maar helaas, dan moet de client ook vaker gedraaid worden om doorligplekken te voorkomen. Dat personeel is er niet dus krijgen bedlegerige clienten geen beter bed. Ja ja, daar is over nagedacht??!), oplopende lokale belastingen en noem maar op ..
Maar goed, waarschijnlijk blijven we van mening verschillen.
@ CiNNeR
Goed verhaal… Volgens mijn waarneming werkt het zo ook.
Ik vraag me angstig af hoeveel té arme mensen dit land volgend jaar heeft of over vijf jaar.
.. misschien wordt dan de bijstand ook nog geprivatiseerd.. Ik moet er niet aan denken.
@Bob Geldof, CiNNeR, Sickbock, esgigt, Gelukkig zijn dit alleen maar emailtjes, alleen maar tijdverknoei dus.
@Cinner: ik zie wel een rol voor de overheid als het gaat om voorlichting. Bijvoorbeeld: hoe ga ik met mijn geld om en hoe voorkom ik schulden. Aan de andere kant denk ik ook wel eens dat mensen pas door schade en schande wijsworden.. de harde leerschool zegmaar
Daarbij wil ik wel benadrukken dat er mensen zijn die “alles goed doen” maar gewoon “pech” hebben. In dat laatste geval moet er een sociale voorziening zijn vind ik.
@Sikbock: Maar ook in in dat laatste geval is het te weinig en komen die mensen in de problemen.
@Esgigt: hopelijk is de economie dan meer aangetrokken en kan een deel van die mensen weer wat terug opbouwen.