Brief aan De Nederlandsche Bank

BRIEF - De Nederlandsche Bank faalt in haar missie op een schokbestendig financieel systeem toe te zien. En er lijkt weinig behoefte te zijn daar verbetering in te brengen.

Geacht bestuur van De Nederlandsche Bank,

Naast Fortis en ABN Amro ben ik als belastingbetaler inmiddels ook aandeelhouder van SNS. Dat heeft mij 217 euro gekost (3,7 mld euro/17mln inwoners). Via alle denkbare nieuwskanalen hebben de kenners en specialisten de afgelopen dagen hun uitleg van de situatie op me afgevuurd. Zij vertelden me waarom de nationalisatie wel of geen goed idee was. Deze brief is mijn destillatie uit al die feiten en meningen. Zie het als mijn duit in het zakje.

Vooropgesteld: ik heb geen financiële of economische achtergrond. Dat zie ik niet als noemenswaardig gebrek, want wie dat wel heeft, lijkt er net zo min iets van te begrijpen. Ik ben gewoon een burger die probeert te begrijpen waarom er alweer een bank moest worden genationaliseerd. Ik wilde uitzoeken waar het is misgegaan, maar vooral ook hoe we gaan voorkomen dat dit opnieuw gebeurt.

Even bij het begin beginnen. Het idee van marktwerking is dat bedrijven die hun zaken op orde hebben, door concurrentie komen bovendrijven. Met een slechte bedrijfsvoering – zoals bijvoorbeeld het nemen van irreëel grote risico’s – delf je op termijn altijd het onderspit. In een ideale markt tenminste. Want in een markt waarin je door de overheid wordt gered als het slecht gaat, verdwijnen de prikkels om zelf scherp te blijven. Het nemen van grote risico’s wordt niet meer afgestraft, dus waarom zou je ze niet nemen?

Om die reden ben ik in principe tegen het opkopen van bedrijven, in dit geval banken. Hierdoor worden rotte banken in leven gehouden, met als gevolg een verziekte markt. Het zou beter zijn om zo’n bank stuk te laten gaan, zodat een gezonde bank de plaats in de markt kan innemen. Dat is eventjes vervelend, want een faillissement doet pijn voor de betrokkenen. Voor het algemeen belang is het op lange termijn echter beter.

De enige uitzondering op deze regel is een bank die too big to fail is; zó groot dat het faillissement het hele systeem kan doen laten omvallen. In dat geval is het in het algemeen belang om de bank overeind te houden door hem te steunen of zelfs te nationaliseren. Maar aangezien een nationalisatie in beginsel niet de bedoeling is, is het dus zaak om er voor te zorgen dat geen enkele bank too big to fail kan worden.

Nu zijn we bij de kern van het probleem. Want wiens verantwoordelijkheid is het om erop toe te zien dat banken niet too big to fail worden? De Nederlandsche Bank. Het is immers de missie van DNB om te zorgen voor ‘een schokbestendig financieel systeem’ en ‘solide en integere financiële instellingen die hun verplichtingen nakomen’. Nou, dat is behoorlijk mislukt, want bij ieder schokje dat ons financiële systeem de laatste jaren te verduren heeft gekregen, moest de overheid weer een nieuwe bank nationaliseren.

Kortom, grote #fail van DNB. Nederigheid lijkt geboden. Dus als de rekenkamer (missie: toetsen en verbeteren van het functioneren van het Rijk) dan voorstelt om te gaan controleren hoe DNB eigenlijk invulling geeft aan de rol van toezichthouder, zou je denken dat u uw deuren wagenwijd openzet. Openheid van zaken enzo. Maar dat doet u dus niet. U lult wat over een controle overkill en Europese regels, en daar kunnen we het verder mee doen.

Mijn conclusies luiden als volgt: Is het vervelend dat SNS gered moest worden? Ja. Is het verstandig dat het toch gebeurd is? Ja. Is er sprake van falend toezicht? Nogal. Bestaat de wil om dat te verbeteren? Daar lijkt het niet op. En dat, beste vrienden van DNB, klinkt mij in de oren als zeer misplaatste arrogantie.

Groeten,

Boudewijn.