Boekenweek! | Makkelijk leven

RECENSIE - Tom Sanders, de hoofdpersoon van Herman Kochs boekenweekgeschenk, zou goedkeuren dat ik dat boekenweekgeschenk hier bespreek. De boekenweek werd op Sargasso namelijk afgetrapt met een oproep door Jona Lendering en Marcel Hulspas om ons niet te richten op “bestsellers van celebrities als Herman Koch” en te “negeren wat boekhandels ons aanbieden”. Zoals het boekenweekgeschenk.

Tom Sanders denkt daar anders over. Hij is de auteur van een bestseller, een zelfhulpboek dat Makkelijk leven heet, net als het boekje dat de boekhandel ons in een oplage van ruim 600.000 exemplaren aanbiedt. Dat zelfhulpboek is, geloof ik, behoorlijk anders dan het gemiddelde zelfhulpboek. In ieder geval stel ik me voor dat zulke boeken meestal als advies geven om je niet te ergeren aan je medemens. Dat is nergens voor nodig, dat is zonde van de tijd. Tom Sanders is het daarmee eens. Hij heeft alleen een andere remedie: andere mensen moeten ophouden zich te ergeren aan jou. En ook zelf moet je ophouden te proberen je de hele tijd te verbeteren.

Je moet makkelijk leven.

Het leven niet waard

Aan het eind van het boekje vat hij een en ander samen in elf handige tips: “Vergeef de ander; vergeef jezelf; feliciteer jezelf” bijvoorbeeld, of “Probeer niemand te veranderen, ook jezelf niet”. Hij leeft ook naar zijn eigen adviezen, en heeft het daarmee behoorlijk goed voor elkaar. Geen gekrabbel op marginale weblogs, maar internationale bestsellers. Een gezonde relatie met zijn vrouw, twee succesvolle volwassen zonen. Niet de neiging om allerlei boeken te moeten lezen die verder niemand leest, maar de neiging om zijn kleinkinderen vol te stoppen met ordinair snoep dat ze van hun moeder niet mogen eten.

Toms levensmotto is, kortom, het omgekeerde van Socrates’ ‘ὁ ἀνεξέταστος βίος οὐ βιωτὸς ἀνθρώπῳ βίος οὐ βιωτὸς ἀνθρώπῳ’ (het leven dat niet onderzocht is, is het leven niet waard). Je moet bij de meeste zaken niet te lang stil staan. Doen wat je hart je ingeeft. Jezelf zo snel mogelijk vergeven voor gemaakte fouten en er zelfs trots op proberen te zijn.

In de 90 pagina’s die Makkelijk leven telt, gebeurt eigenlijk niet zoveel. We vernemen vooral over de gedachten die Tom heeft. Hij blijkt de hele tijd bezig het leven te onderzoeken, maar dan wel vooral het leven van anderen – die niet deugen, als ze tenminste niet toevallig een zoon van Tom zijn.

Ik wil naar huis

Het gaat in Toms leven dan ook al snel gisten. Hij laat zich leiden door zijn instincten en het gevolg daarvan is dat hij aan het eind een volkomen verstoorde relatie heeft met de zoons van wie hij zoveel houdt en dat zijn vrouw bij hem weg is. Alleen, objectief loopt het dan misschien slecht met hem af, hij heeft dat zelf niet in de gaten. Hij blijft volharden in zijn zelffelicitaties en is daardoor best gelukkig.

Je kunt best een fijn niet-onderzocht leven hebben.

Althans, in de laatste zin van het boekje zit er toch een barstje. Tom kijkt zichzelf in de spiegel aan en mompelt “Ik wil naar huis”, zoals hij ook op feestjes die te lang duren soms doet.

“Als alle mensen dezelfde boeken lezen,” schrijven Lendering en Hulspas in hun stuk, “verschraalt de cultuur. Als iedereen iets anders leest, verrijken we onszelf.” Ik ben het daar niet mee eens: als we allemaal hetzelfde lezen, en daar met elkaar over praten, juist dan ontstaat er een cultuur. Herman Koch alleen als een celebrity zien, doet hem onrecht – hij is ook een schrijver die in een onderhoudend boekje aan een belangrijk thema weet aan te raken. Daar moet je over reflecteren. Als we allemaal iets anders lezen, raken we veel te verkokerd, allemaal vol zelffelicitatie over onze geweldige keuzen. Een cultuur die niet bediscussieerd wordt, is het niet waard om te leven.