ANALYSE - Veel gebruikers, veel interacties en veel cash is alles wat je nodig hebt om in een digitaal ecosysteem je slag te slaan. Als de wetgever je vervolgens toegang geeft tot informatie over – bijvoorbeeld – financiële transacties, ben je weer een stap verder. Over hoe grote technologiebedrijven zich steeds verder innestelen in ons leven.
Google heeft op de valreep van 2018 bekend gemaakt dat het in Litouwen en Ierland actief wordt met betaaldiensten. Hiervoor heeft het bedrijf een e-money-vergunning aangevraagd. Google krijgt met de Litouwse vergunning de mogelijkheid om in dat land volgens de nieuwe Europese PSD2-richtlijnen diensten aan te bieden, zoals het verwerken, beheren en faciliteren van financiële transacties. Onderdeel daarvan is het kunnen meekijken in de bankrekening van consumenten en betalingen uit hun naam doen, mits zij daar expliciete toestemming voor geven.
Ook Apple, Amazon en Facebook hebben al eerder dit soort payment serviceprovider licenties verworven. Apple is sinds eind vorig jaar gestart met Apple Pay in Duitsland en België. Het FD constateert dat big tech zich klaarmaakt voor een actieve rol in de wereld van banktransacties. Volgens bankexpert Simon Lelieveldt zette Google overigens al in 2007 de eerste stappen.
Big tech en digitale ecosystemen
Deze beweging van big tech in de richting van onze (digitale) portemonnee past in een patroon. Big tech werkt gestaag aan de opbouw van op consumenten gerichte ecosystemen van diensten.
Nog geen drie jaar geleden voerde Tweakers Google, Apple en Microsoft op als belangrijkste platformspelers. Microsoft heeft intussen plaatsgemaakt voor Amazon, dat zich, net als bijvoorbeeld het Chinese Alibaba, voorbereidt op een positie op de Europese markt.
De ecosystemen van techreuzen zijn allemaal gebaseerd op verzamelingen van digitale platformen voor interacties en transacties. Zo’n ecosysteem nestelt zich op meerdere manieren in het consumentenleven in: het raakt vele facetten. Google heeft het Android besturingssysteem wat een dominante positie in de broekzak van consumenten oplevert. Daarnaast is Google al sinds jaar en dag marktleider in online zoeken en adverteren. Google wijst ons actief de weg, helpt ons met communiceren via Gmail en is op het vlak van videocontent marktleider met Youtube. Google Home Assistant is goed op weg om Siri van Apple te verslaan; de populaire Alexa van Amazon begrijpt nog geen Nederlands.
De ecosystemen van Amazon en Apple zijn weliswaar minder breed van karakter, maar net als Google beschikken ze over platformtechnologie, voldoende volume (klanten en gebruikers) en voldoende cash. Volume (aan gebruikers en interacties) en cash is alles wat je nodig hebt om in een ecosysteem je slag te slaan. Je zou kunnen zeggen dat een platform alleen niet meer voldoende is. Platformen waar vraag en aanbod samenkomen, zijn gemakkelijk te kopiëren. Denk aan Airbnb dat de hete adem van Booking.com voelt. Een retailer als bol.com kiest bewust voor een platformstrategie, maar is voor toekomstig succes afhankelijk van een plek in een ecosysteem.
Wie bouwt aan welk ecosysteem?
Wanneer je kijkt naar de positie van Google, dan lijkt dat bedrijf een voorsprong te hebben. Google weet waar je naar zoekt en hoe je omgaat met welke informatie. Dat zegt iets over je opvattingen. Met Google Shopping en met Reviews kan aankoopgedrag worden gestuurd. Google weet waar je woont en waar je naar toe wil. Op basis van locatie en snelheid weet Google ook op welke wijze je je verplaatst. Ook binnenshuis weet Google steeds vaker ook in welk vertrek je bent, bijvoorbeeld door Google Home, die je stem herkent en de vijf basisemoties kan afleiden. Google kan afleiden wie je familie is, waar deze woont en waar je werkt. Genoeg context voor uiteenlopende financiële diensten.
Geen enkel ecosysteem is hetzelfde qua samenstelling en omvang en Google mag dan een voorsprong hebben, het bedrijf mist nog wel een aantal onderdelen. Zo heeft Google nog geen toegang tot informatie over onze voeding, beweging, slaap en gezondheid. Daar is Apple weer beter in. Dat Apple een hardwareontwikkelaar is met een enorme marge en een goed gevulde oorlogskas, geeft het bedrijf alle mogelijkheden om een plek te verwerven in het zorgecosysteem.
Google heeft ook – met hoofdzakelijk Gmail – relatief weinig vat op onze dagelijkse communicatie. Op dat vlak heeft Facebook als sociaal netwerk en als eigenaar van WhatsApp de beste kaarten in handen. En Amazon wint het als het gaat om een voorsprong in online retail, maar legt het nu nog af als het gaat om de interactie met klanten. Begrijpelijk dat ook Amazon inzet op een spraakgestuurde assistent.
Wat ontbreekt er nog in het portfolio van Google? Net als de andere big tech spelers heeft het bedrijf nog geen platform voor arbeid of inkomensverwerving. Alleen Uber heeft als techspeler een rol in de gig economy, maar bemiddelt tot nu toe alleen in logistiek werk (transport van mensen en van voedsel). Met een mondiaal groeiende middenklasse verandert ook de markt voor arbeidsbemiddeling. Online arbeidsplatformen omvatten inmiddels veel meer dan alleen klusplatformen voor laagbetaald werk zoals Uber, Deliveroo en Helpling. De markt voor platformen die hoogwaardig en gespecialiseerd werk aanbieden (zoals Upwork, Toptal en Catalant) groeit elk jaar met 30 procent.
Ecosysteem voor iedere sector
Big tech heeft ook nog weinig greep op de energiesector. Dat is vreemd, want wereldwijd zijn Google (3 GigaWatt), Facebook (2 GigaWatt) en Apple Amazon en Microsoft (elk 1 GigaWatt) grootverbruikers van groene stroom, waarbij ze investeringen in duurzame, herwinbare energie afdwingen. Het stroomverbruik van big tech steeg in 2018 ten opzichte het jaar ervoor met 10 GigaWatt. Maar big tech neemt zelf geen energiebedrijven over en komt evenmin met duidelijke proposities op het gebied van decentrale opwekking – zoals Tesla heeft geprobeerd met de Power Wall en energieoplossingen voor bedrijven.
Een vergelijkbare situatie doet zich voor in sectoren als toerisme, huisvesting, verzekeringen of levensmiddelen. Wanneer big tech spelers besluiten in zo’n sector toe te slaan, zal de impact waarschijnlijk enorm groot zijn. Denk aan Apple dat een aantal zorgverzekeraars overneemt, aan Amazon dat Unilever in zijn geheel opslokt, of aan Google dat wereldwijd met PSD2 aan de slag gaat. In dit soort scenario’s geldt winner takes all.
Voorlopig lijkt big tech vooralsnog relatief bescheiden overnames te doen met een beperkte ‘disruptieve impact’. Enkele voorbeelden van de afgelopen jaren: Apple nam Dr Dre over en Microsoft kocht Linkedin op (goed bruikbaar als groot zakelijk netwerk) en nam Skype over, wat goed aansloot op Office 365.
Maar de overnames van Amazon lijken anders van karakter. Niet alleen nam Amazon de Amerikaanse supermarktketen Wholefoods over, het bedrijf besloot ook om 40 Boeings 767 te gaan leasen. Daarmee wordt Amazon minder afhankelijk van logistieke dienstverleners zoals FedEx en UPS (die samen ruim 900 vliegtuigen in de lucht hebben). Amazon Pay, alles wat nodig is om betalingen te kunnen afwikkelen, wordt overigens ook al buiten de eigen webwinkel ingezet. Daarnaast biedt Amazon al renteloze leningen aan Europese klanten aan. In de zomer nam Amazon al een grote online apotheek over. Of vanuit een ander perspectief: Amazon beheert én een steeds groter deel, én steeds meer schakels in de keten van consumentenbestedingen.
Big tech doet wat ze wil
Dit patroon, waarbij big tech ecosystemen uitbouwt, baart Europese politici en bedrijven uiteraard zorgen. Dat is begrijpelijk, want Europa speelt geen rol in big tech. Europa is primair toeschouwer en probeert de macht van big tech te beteugelen via wet- en regelgeving. Of dat voldoende is om een pluriforme economie in stand te houden, is de vraag. Want “big tech doet wat ze wil. De ene keer bouwen ze iets zelf, de andere keer zoeken ze de samenwerking.” (…) “Apple, Google en Facebook hebben geen interesse in de transactie, maar in de data,” aldus het FD.
Dit stuk verscheen eerder op Toii.
Reacties (6)
“Net als de andere big tech spelers heeft het bedrijf nog geen platform voor arbeid of inkomensverwerving.”
Amazon heeft dat wel, in de vorm van Amazon Mechanical Turk.
Interessant stuk. Europa – Europese bedrijven/politici – maakt zich blijkbaar zorgen omdat de overheidsmacht wordt afgebouwd/afgebroken en de bedrijven geen spelers zijn.
Maar moeten we ons als burger zorgen maken? Of ontstaat er een mooie wereld waar alles via het internet geregeld en geregeerd wordt. Een soort anarchisme door de praktijk van Big Tech? Wel met privacy ook al weten ze alles van je, ze gaan je niet vertellen wat je moet doen.
Moeten we er bang voor zijn?
Ik denk zelf van niet. Dat woord ecosysteem is mooi gekozen, de mens past er in, hoort er in. En het ecosysteem sluit zich als een warme deken over onze soort. Doet het dat niet, dan is het geen ecosysteem waar de mens in thuis hoort en dus kan het dan niet bestaan. We worden deel van. Resistance is futile.
Eigenlijk is het nog erger. Andere grote economieën hebben namelijk wel hun eigen big tech. Ik denk aan China, India, Rusland of (zelfs) Brazilië en Japan. Allemaal hebben ze hun eigen succesvolle grote sociale netwerken en chat-systemen. Allemaal hebben ze grote retail-partijen met assortimenten waar wij in Europa alleen van kunnen dromen. Wat ze ook hebben? 20 keer zo weinig BTW-systemen per hoofd van de bevolking. 20 keer zo weinig betaalsystemen per hoofd van de bevolking. 20 keer zo weinig talen per hoofd van de bevolking. 20 keer zo weinig pakketdiensten per hoofd van de bevolking. En 20 keer zo weinig wetgeving per hoofd van de bevolking.
En – geheimpje. Je hebt niks aan burger-beschermende wetgeving als alle mensen die zogenaamd beschermd moeten worden hun heil daardoor in het buitenland zoeken. Ideologie, dat hebben we hier genoeg, maar aan realiteitszin ontbreekt het hier volledig. Maar wat we nog het meest missen, is eenheid. Nederland is te klein om big tech uit te rollen. Maar op Europees niveau krijg je het simpelweg niet voor elkaar. Er is geen Europees “wij”. Iedereen leest zijn nationale krant, kijkt nationale TV met nationale talkshows, leest nationale nieuws-websites, houdt zich bezig met nationale politiek en nationale problematiek en bespreekt dat op nationale blog-fora als Sargasso. Wil je Europa bereiken, dan moet je 24 keer zoveel moeite doen als in andere grote economieën.
De huidige trend is er een van uitverkoop. We kopen onze rommel steeds meer bij Amazon en Banggood en communiceren via Amerikaanse sociale media. Als je een fysiek product in de markt wil zetten, kun je al lang niet meer om de Chinese machine heen. Als je een technologiebedrijf wil neerzetten, voeg je je naar de Amerikaanse analisten en is een Amerikaanse investeer het ultieme doel. Het punt waarop we er niet meer tussen gaan komen is al lang bereikt. Bol.com en Coolblue doen hun best (maar hebben abominabel assortiment) en bedrijven als Zalando, Thomann en Takeaway slagen er in niche-marken in om op Europees niveau bezig te blijven, maar het moet gek lopen als ze niet uiteindelijk opgezogen worden door een partij uit China of de VS. Grosso modo hebben we de race al heel lang geleden verloren. De conclusie is wat mij betreft onvermijdelijk: zonder een echte Europese “wij” te creëren – en het spreken van dezelfde taal is daarvoor waarschijnlijk een vereiste! :-( – blijven we een tweederangs economie en zullen we mogelijk zelfs nog verder afzakken.
En dan de 180 graden gedraaide visie: big tech is een tijdelijk verschijnsel. Er is geen enkele reden waarom we gecentraliseerde clubs als Facebook, Whatsapp of Amazon nodig hebben; dat kan allemaal prima decentraal, zoals we met e-mail al lang heel succesvol doen.
Het is slechts een kwestie van tijd voordat we de hegemonie van de monopolisten doorbreken met een gezonde set decentrale protocollen die diversificatie van Internet-diensten weer mogelijk maken. Maar dat soort dingen duurt altijd heel lang, net als het heel lang duurde voordat Real Video en Flash dood gingen. Maar we komen er wel. En dan kan iedereen ineens meedoen.
https://www.wired.com/2017/04/tim-berners-lee-inventor-web-plots-radical-overhaul-creation/
beter dan het vorige stukje maar iets als onderstaande verraadt de lekenstatus van de auteur
Denk aan Apple dat een aantal zorgverzekeraars overneemt, aan Amazon dat Unilever in zijn geheel opslokt, of aan Google dat wereldwijd met PSD2 aan de slag gaat.
over zorgverzekeraars: in de V.S. heeft “big tech” dit al geprobeerd met weinig succes; in Nederland is dit nagenoeg onmogelijk en onlogisch (want: zorgverzekeraars mogen geen winst uitkeren). dus ik weet niet goed waar dit vandaan komt.
over amazon en unilever: lijkt alsof de auteur niet weet wat Unilever doet (hint: het is geen retailer). amazon en ahold zou eventueel nog kunnen.
over google en psd2: google zou *wereldwijd* aan de slag gaan met een europese (nee: EU) richtlijn?
Apple nam Dr Dre
Het bedrijf heet “Beats by Dr Dre”, Dr Dre is een persoon…
daarnaast een verhaal anno 2018 over “big tech ecosystemen”, “Amazon” en “Microsoft” zonder het woord “cloud” er in.. iets met klok en klepel.
Nederlands techjournalisme is nog te vaak “alfa’s” met een Apple Watch en een abonnement op Wired: poseurs.
@5:
“over zorgverzekeraars: in de V.S. heeft “big tech” dit al geprobeerd met weinig succes; in Nederland is dit nagenoeg onmogelijk en onlogisch (want: zorgverzekeraars mogen geen winst uitkeren). dus ik weet niet goed waar dit vandaan komt.”
Ik schets in mijn stuk niet wat nu realistisch is, maar wat in de toekomst zou kunnen gebeuren. Er zijn ook zorgverzekeraars buiten Nederland.
“over amazon en unilever: lijkt alsof de auteur niet weet wat Unilever doet (hint: het is geen retailer). amazon en ahold zou eventueel nog kunnen.”
Denk out of the box en buiten de keten als je je ecosysteem wilt uitbreiden. Amazon als webwinkel die eigen luchtvaartoperatie opstart (sterk gereguleerde sector, hoge opstartkosten) om logistieke spelers buiten spel te zetten. Vanuit de visie van analist (?) zou Apple ws ook nooit iets met financiële dienstverlening gaan doen. En zou DSM nog in bulkchemie ipv voeding zitten. En zou Philips nog televisies maken ipv een medisch, datadriven bedrijf zijn.
“over google en psd2: google zou *wereldwijd* aan de slag gaan met een europese (nee: EU) richtlijn?”
Waarom zou Google PSD2-gebaseerde diensten beperken tot de EU?
Financiële transacties beperken zich niet tot Europese grenzen.
“Apple nam Dr Dre
Het bedrijf heet “Beats by Dr Dre”, Dr Dre is een persoon…”
Terechte opmerking :-)
“daarnaast een verhaal anno 2018 over “big tech ecosystemen”, “Amazon” en “Microsoft” zonder het woord “cloud” er in.. iets met klok en klepel.”
Cloud is ‘slechts’ een infrastructuurmodel. De kansen liggen in businessmodellen (ecosystemen), niet in infrastructuren. Voor IT-dienstverleners zoals AWS en MS (Azure) is cloud (en het aanbieden van cloud-ecosystemen) primaire business, maar daar gaat dit stuk niet over.
En nee, geen Apple Watch hier.