Onder het motto ‘So you think you can help’ hebben Vice Versa, het vakblad over ontwikkelingssamenwerking, en Cordaid op de website van de Vice Versa een online discussie over de toekomst van het Nederlandse ontwikkelingsbeleid gelanceerd. Sargasso publiceert een selectie opinieartikelen uit deze discussie. Hieronder volgt een bijdrage van Marloes Tap, ze studeerde Ontwikkelingsstudies aan de Radboud Universiteit Nijmegen en deed haar Masteronderzoek naar direct funding van Zuidelijke NGO’s in Tanzania.
De bezuinigingen op het maatschappelijk middenveld kunnen ook vanuit een positief perspectief worden bekeken. Dit betoogt Marloes Tap die onlang haar master ontwikkelingsstudies haalde met een onderzoek over direct funding van zuidelijke ngo’s in Tanzania. De bezuinigingen kunnen dienen als een stimulans en drijfveer voor broodnodige veranderingen binnen de wereld van de ngo’s. Het lijken alleen nog de noordelijke ngo’s zelf te zijn die moeite met deze veranderingen hebben.
Binnen de Nederlandse ontwikkelingssamenwerking speelt het maatschappelijk middenveld al geruime tijd een belangrijke rol. De financiële steun van de Nederlandse overheid aan de Nederlandse ngo’s is de afgelopen jaren niet gering geweest, en is alleen maar toegenomen. Het WRR rapport ‘Minder pretentie, meer ambitie’ onderbouwt dit met cijfers en toont aan dat ook in vergelijking met andere Europese landen Nederland een koploper is in financiering van ngo’s. Maar nu gaat het roer om, de extra bezuinigingen op MFS-2 zijn fors. Hoewel het te betreuren is dat hierdoor veel programma’s met goede resultaten geschrapt moeten worden, denk ik dat de huidige proportie van medefinanciering niet meer verantwoord is in de toekomst.
Toename zuidelijke ngo’s
Als we kijken naar de ontwikkelingen in het ‘Zuiden’, zien we een enorme toename van zuidelijke ngo’s. Deze organisaties zijn steeds sterker geworden, hebben meer ervaring opgedaan en een grotere capaciteit opgebouwd. Deze zuidelijke ngo’s putten steeds vaker financiering uit andere bronnen zoals hun eigen overheid, of via directe financiering (financiering aan zuidelijke ngo’s door ambassades, zonder de tussenkomst van andere partijen).
Uit mijn onderzoek naar directe financiering in Dar es Salaam (Tanzania) is gebleken dat veel van deze zuidelijke ngo’s de voorkeur geven aan deze ‘alternatieve’ financieringsbronnen. Zij willen niet meer in het keurslijf zitten van de noordelijke ngo’s en willen zelf meer zeggenschap verkrijgen over hun organisatie. Uit de resultaten van dit onderzoek blijkt dat zuidelijke ngo’s die directe financiering ontvangen een hoog niveau van ‘ownership’ hebben over hun strategie, project planning en budgettering. Zowel de organisaties zelf als hun donoren (de ambassades) zijn het hier over eens, en prefereren deze vorm van financiering boven financiering van noordelijke ngo’s.
Stof tot nadenken
De verdere opkomst, ontwikkeling en voorkeuren van zuidelijke ngo’s geeft stof tot nadenken over de rol van noordelijke ngo’s. De bezuinigingen kunnen voor de noordelijke organisaties als extra stimulans dienen om hun rol eens kritisch onder de loep te nemen. De relaties met steeds sterker wordende zuidelijke partners moeten aangepast worden aan de hedendaagse realiteit en de toekomst. Hoe hier in de praktijk vorm aan gegeven zou kunnen worden is natuurlijk de vraag.
Een goede optie hiervoor is naar mijn mening het Zeestermodel dat Gaston Schmitz beschrijft. Decentralisatie en het loslaten van controle staan binnen dit businessmodel centraal, waardoor meer en meer verantwoordelijkheid naar het Zuiden verschoven kan worden. Via deze aanpak kunnen de noordelijke ngo’s dus aan de wens van het Zuiden voldoen: meer zeggenschap voor de zuidelijke organisaties, waardoor het maatschappelijk middenveld van het Zuiden versterkt en minder afhankelijk wordt. Zelfs de verschrikkelijke bezuinigingen kunnen dus gezien worden als een stapje in de goede richting.
Marloes Tap studeerde Ontwikkelingsstudies aan de Radboud Universiteit Nijmegen en deed haar Masteronderzoek naar direct funding van Zuidelijke NGO’s in Tanzania